ويژگي هاي دوران بلوغ و رشد

ويژگي هاي دوران بلوغ و رشد:

۱– تنوع طلبي :

يکي از صفات و ويژگي هاي دوران بلوغ و رشد تنوع طلبي است . جوان مظهر تنوع طلبي و شيفته ي روش هاي نوين در روزگار خود است . هميشه دنبال چيز هاي نو و تازه است ، لباس نو ، آرايش نو ، وسيله نقليه نو و ……. جوان به هر چيز نو با عينک خوش بيني نگاه مي کند و شايد اين تنوع طلبي مورد توجه دشمنان قرار گيرد و آنها را وادار به مد گرايي افراطي کند . ولي در نهايت ، تنوع طلبي را مي توان يک ويژگي مثبت در جوانان دانست زيرا يکسان طلبي خستگي مي آورد مثل جاده اتوباني که براي هر راننده ي ماهري خسته کننده است ولي جاده کوهستاني با تنوع جنگل و دريا و پيچ و خم و ….. ملال آور نيست .بلوغ نیر به طور خاصی باعث تغییرات روحی روانی در پسران میشود.

اين خصوصيت در خلقت جهان هم قابل مشاهد ه است اگر جهان همه اش دريا بود چي مي شد ؟اگر همه اش جنگل بود ، اگر همه ي درختان شبيه هم بود ، اگر هميشه شب بود ، اگر همه انسان ها مرد يا زن بودند، اگر همه زشت يا زيبا بودند ، اگر هميشه سرد يا گرم بود و…… پس جهان هم  ،با نوعي تنوع خلق شده است حتي در عبادات ، اگر نماز ما رکوع و سجود و تشهد و قنوت نداشت  چقدر خسته کننده بود .

جوان از پوشش يکسان ، از خوراک يکسان ، تفريح يکسان ، آرايش يکسان ، لذت نمي برد و به همين خاطر دنبال تنوع است . اگر ما جوان را با اين تنوع ها ديديم ، او را متهم به بي ديني نکنيم اين مطلب مورد تاييد مقام معظم رهبري هم هست که فرمودند :

آن کساني که خيال مي کنند نسل جوان فاسد شده ، چون چهار نفر دختر و پسر با لباسي که آنها نمي پسندند ، مي بينند که لزوما هم معلوم نيست  آنچنان منفي  باشد ، اشتباه مي کنند . ^۲

۲ – اصلاح طلبي

اصلاح طلبي واژه ي زيبايي است که هم از آن اراده ي باطل مي توان کرد وهم اراده ي حق ، آنچه پس از خرداد ۷۶ مطرح شده ، معناي واقعي کلمه اصلاح طلبي نيست چون از آن اراده باطل مي کنند . منظور از اصلاحات را اصلاح قران ، دين ، قانون اساسي ، حذف ارزش ها ، اصول و اعتقادات و مقدسات مردم دانسته و مخالفين خود را ضد اصلاحات مي نامند در حاليکه هيچ عاقلي با اصلاحات و اصلاح طلبي نمي تواند مخالفت کند .

اولين اصلاح طلبان پيامبران و ائمه معصومين (ع) بودند ، اصلاح طلب واقعي امام حسين (ع) است که فلسفه قيام خود را  اصلاح امور امت جدّش مي داند ، اين  خصوصيت در جوانان به شکل ديگري نمود پيدا مي کند . در اين زمينه مقام معظم رهبري مي فرمايند :

جوان به طور طبيعي طالب اصلاح طلبي است . منظور از اصلاح طلبي تعبير هاي رايج آن و اصلاح طلبي به عنوان يک پز سياسي نيست . بعضي زير نام زيبا  و جذاب اصلاح طلبي بدنبال چيزهايي هستند که اين فقط جنبه تشريفات در زندگي انسان داشته باشد که اين امر نقطه مقابل اصلاح طلبي است . بعضي اسم اصلاح طلبي را مي آورند اما مقصودشان اصلاحات آمريکايي است .

۳ – عدالت خواهي

يکي ديگر از صفات دوران جواني عدالت خواهي است . جوان از بي عدالتي و ظلم تنفر دارد و مخالفتش را به هر نحو ممکن  اعلام مي کند . امروزه پرچمدار مبارزات ضد ظلم در اکثر کشور ها دانشجويان و جوانان اند . در انقلاب شکوهمند ما هم ياران با وفاي امام عزيزمان را همين جوانان تشکيل مي دادند تا بدست توانمند پير و مرادشان بتوانند عدالت را در جامعه ظلم زده بگسترانند . در دوران آخر الزمان هم اکثر ياران عدالت گستر جهان ، مهدي موعود را جوانان تشکيل مي دهند .

« انّ اصحاب القائم شباب لا کهول فيهم » ^۳

مقام معظم رهبري به  عنوان سمبل عدالت خواهي در اين باره مي فرمايند :  جوان بطور طبيعي خواهان عدالت ، آزادي مشروع و تحقق آرمان هاي اسلامي است . جوان تصويري از سيماي امير المومنين (ع) را در ذهن  خود  دارد که او را به هيجان مي آورد و نواقص موجود را با آن مقايسه مي کند و طالب اصلاح  مي شود که اين چيز بسيار بر جسته اي است .

۴ – الگو پذيري

يکي از ويژگي هاي  دوران جواني ، حسن الگو پذيري است . جوانان براي تکوين شخصيت روحي و فکري و اجتماعي خويش ، همواره سعي مي کنند افرادي را که از نظر مادي و معنوي به کمال رسيده اند الگوي خويش قرار دهند . حال اين هنر ماست که بتوانيم براي جوانان الگوي مناسب و خوب معرفي کنيم. قبل از اينکه دشمنان ، الگوي خود را در قالب هاي گوناگون به جوانان معرفي نمايند .

ما بايد علي (ع) ، ائمه اطهار (ع) و حضرت زهرا (س) و حضرت زينب (س) و بزرگان تاريخ را به عنوان الگو به آنها معرفي نماييم که متاسفانه نتوانستيم جوانان تشنه ي  الگو پذير را سيراب نماييم . ما بايد حسين فهميده ها ، حاج همت ها ، بروجردي ها و….. را به جوانان معرفي نماييم اگر اين کار را نکنيم  ، که نکرده ايم بايد شاهد پذيرش الگوهاي غلط از طرف جوانان  باشيم که عکس هنر پيشه هاي فاسد را برروي سينه ي خود نصب مي کنند .

مقام معظم رهبري مي فرمايند :

………درخشش امير المومنين در دوران جواني همان الگوي ماندگار است که همه جوانان مي توانند ، آن را سرمشق خودشان قرار بدهند . در دوران جواني در مکه ، يک عنصر فداکار ، يک عنصر باهوش ، يک جوان فعال ، يک جوان پيشرو و پيشگام بود ……

۵ – ميل به خود نمايي

ويژگي ديگر دوره جواني ميل به خود نمايي است ، جوان به اثبات شخصيت خود علاقه شديدي دارد ، مي خواهد  نشان  دهد که از ديگران کمتر نيست علاقمند به شهرت است و مايل است استعداد و توانايي هاي خود را به رخ ديگران بکشد  و به هر نحو ممکن خاصّه در اجتماع خود را نشان  دهد . جوان به افراد معروف و قهرمان ابراز علاقه مي کند و دوست دارد روزي مثل آنها شود و سعي مي کند در رفتار ، کردار و پوشش مثل آنها شود .

از نظر روانشناسي، حس خود نمايي در جوان امري عادي است . جوان در دوران جواني ، حالت نقش پذيري شديدي دارد . پدران و مادران و کساني که در رابطه با جوانان هستند اين حس خود نمايي را يک صفت منفي نبينند بلکه سعي کنند اين حس را جهت دهند و جوان را هم تحت فشار قرار ندهند .

۶- ميل به خود آرايي و زيبا پسندي

خود آرايي از صفات بارز دوران جواني است . اگر چه در سنين مختلف ممکن است در انسان جلوه کند ولي اوج آن در دوران جواني است . جوان خود به خود از زيبايي خوشش مي آيد . ميل به خود آرايي در سنين بالاتر که زيبايي طبيعي انسان تا حدود ي از بين مي رود ، کم مي شود . اسلام که دين جامع و کاملي  است به اين امر توجه خاصي نموده است  و تاکيد زياد ي به استفاده از لباس هاي زيبا ، شانه کردن مو ، معطر نمودن بدن و بهداشت  شخصي نموده است . روايات نيز مويد اين مطلب است

«انّ اللّه يحبّ الجمال و التجمّل»    خداوند زيبايي و خود آرايي را دوست دارد . ^۵

مقام معظم رهبري در اين زمينه  مي فرمايند : انسان به خصوص جوان از زيبايي خوشش مي آيد و دلش مي خواهد که خودش هم زيبا باشد و اين هم عيبي ندارد . يک چيز طبيعي و قهري است که در اسلام هم منع نشده است . آن چيزي که منع شده است فتنه و فساد است . اين زيبايي و زيبا سازي بايست موجب اين نشود که در جامعه انحطاط و فساد بوجود بيايد ، يعني ابتذال اخلاقي نبايد بوجود بيايد . ^۶

۷ – گروه گرايي

از ديگر ويژگي هاي نسل جوان گروه گرايي است . تمايل به گروه و جمع را که خداوند حکيم در فطرت جوانان قرارداده  مي تواند در پيشرفت و تکامل جوان از لحاظ کسب تجربه بسيار موثر باشد .

جوان شديدا از گمنامي و تنهايي نفرت دارد . بسيار علاقه مند است  که خود را در جمع و گروه تشکيلاتي قراردهد . اولياي گرامي بايد متوجه باشند که فرزندانشان جذب گروه هاي فاسد و يا منحرف نشوند.

۸ – شادابي و نشاط

يکي از ويژگي هاي بارز جوانان در دوران جواني شادابي و نشاط است . جوان مي خواهد به هر نحو ممکن شاد و با نشاط باشد و ديگران را هم به اين  خصوصيت دعوت مي کند و منتظر يک فرصتي است که اين ويژگي را بروز دهد . دريک مراسم مذهبي يا در يک متينگ سخنراني يا بعد از پيروزي دريک مسابقه ي ورزشي . در هر صورت بايد بپذيريم جوان يعني شادي و نشاط .  فقط بايد مواظب باشيم که اين شادي و نشاط را جهت بدهيم و در مسير درست هدايت کنيم نه اين که مانع ابراز شادي و شادماني باشيم .

۹ – هيجان طلبي

از ديگر صفات جوانان مي توان از هيجان طلبي آنان نام برد . در ذات جوانان هيجان طلبي وجود دارد ، هيجان طلبي با جواني عجين است . فقط بايد اين هيجان طلبي را هدايت و کنترل کرد . و اين به عهده مسئولين و پدرو مادرها ا ست  و اين صفت در پسرها بيشتر از دخترها ديده مي شود . هيجان طلبي را نبايد نشانه ي اعتراض دانست .

۱۰ – منتقد بودن

يکي از صفات جوانان ، اهل انتقاد بودن است . جوان سعي مي کند به وضع موجود معترض و منتقد باشد . اين انتقاد جوان دليل بر جوان بودنشان است و مي توان  از اين صفت جوان در راه رشد و شکوفايي کشور استفاده نمود .

۱۱ – پر توقعي و پر خاشگري

جوان توقعش زياد است و سعي مي کند خود را پرخاشگر جلوه دهد . ما بايد ضمن پاسخ مثبت به توقعات جوانان ، توقعاتشان را به دو قسمت تقسيم کنيم ؛ توقعات به حق و بجا است و توقعات نا حق و بي جا . بايد به توقعات بحق جوانان پاسخ منطقي و مثبت داد و آنان را متوجه توقعات ناحق و نادرست نمود . ولي بايد به جوانان اين حق  را داد که توقعات خود را بيان کنند .

صفت ديگر پر خاشگري است . اين صفت در پسران بيشتر از دختران مشاهده مي شود . پدر و مادرها اين صفت را دليل بر بد اخلاقي جوان نبايد بگذارند و اين صفت در همه به  طور يکسان ديده  نمي شود . بستگي به محيط زندگي و  افراد ي که با آنان زندگي ميکند ، دارد .

۱۲ – دوست يابي

يکي از مهم ترين و حياتي ترين مسائل جوانان ، مسئله دوست يابي و انتخاب دوست است که بايد مورد توجه پدران و مادران قرار گيرد . همه ي انسان ها به ويژه جوانان داراي غريزه ي دوست يابي هستند و از گوشه گيري و انزوا خوششان نمي آيد و به دنبال افرادي هستند که آنان را دوست خود بنامند و مدتي از وقت خود را در شبانه روز با آنها بگذرانند .

دوست يابي از دوران کودکي و قبل از دبستان تا زماني که عمري باقي است وجود دارد . ولي در دوران جواني به اوج خود مي رسد به همين منظور چون جواني دوران حساسي است ، انتخاب دوست هم در اين زمان از اهميت خاصي بر خوردار است . چه بسا افراد و جواناني در اين دوران با انتخاب دوست ناباب به ورطه سقوط کشيده مي شوند و چه بسا افراد و جواناني که با انتخاب دوست خوب مسير زندگي خود را به سوي سعادت و خوشبختي عوض مي نمايند .

۱۳ – منطقي بودن

جوان ذاتا منطقي است و سعي مي کند منطقي بر خورد کند و با او نيز منطقي برخورد کنند و اين انتظار حقي است .

۱۴ – انرژي ، اميد ، ابتکار

اين خصوصيت نهفته و پنهان در جوانان است . جوان يعني کانون انرژي ، اميد ، ابتکار ، جوان بايد انرژي متراکم در خودش را در راه پيشرفت ، موفقيت و سلامتي خود بکار ببرد . مسئولين امر هم بايد براي مصرف انرژي به خصوص پسران بايد زمينه تفريح سالم را فراهم نمايند. جوان نياز به تفريح و لذت دارد . اين را نبايد در جوان منکوب کرد.

۱۵ –پاک گوهري و ساده دلي

جوانان داراي ضميري  پاک و دلي ساده هستند ؛ ولي متاسفانه در طول تاريخ هميشه اين جوانان ملعبه دست سود جويان و دشمنان بودند ولي وظيفه ما  ، مسئولين و اوليا ء است که جوانان را از اين نيرنگ و نقشه دشمنان آگاه سازيم . در اين رابطه بايد بيشتر به دختران گوشزد کرد که پسر هاي بي ادب و بي فرهنگ از ساده دلي آنان سوء استفاده کرده ، تحت عنوان اظهار دوستي و محبت گول نخورند .

۱۶ –تخيل گرايي

يکي از ويژگي هاي دوران جواني ، تخيل گرايي و روي آوردن به امور خيالي و افسانه اي است . گاهي اين حس آن قدر قوي  است که مي توان گفت :جوان در دوره ي جواني با افکار خود زندگي مي کند  . دوره ي جواني ، دوره ي علاقه به امور موهوم  و عشق به خيال هاي نا شدني  است . جوانان با خيال ها و تخيلات خود زندگي مي کنند . شايد تا پايان زندگي را درخيال خود  مي پرورانند . ولي بايد به اين تخيلات احترام گذاشت و به خاطر اين تخيل گرايي آنها را سرزنش و ملامت  نکرد. بلکه بايد آنها را  با واقعيات زندگي آشنا کرد و آنها را وارد  زندگي واقعي نمود . گاهي اوقات همين تخيلات منشا امور خير مي شود مثل ابداع ، ابتکار و نو آوري .

۱۷ – ميل به آزادي

ميل به آزادي و نداشتن محدوديت ، از ديگر ويژگي هاي دوران جواني است . اين ويژگي در غير جوان هم ديده مي شود . هر انساني  مي خواهد آزاد باشد و چيزي جلو روي او نباشد . شايد يکي از دلايل انکار معاد و اصل دين همين غريزه و ويژگي باشد که دين انسان را مقيد مي کند و نمي گذارد آزاد مطلق باشد . امر و نهي دارد . از نظر جوان ، عقل و منطق و مصلحت و نظم و قانون نوعي محدوديت است . بايد با آنها مبارزه کرد تا به خواسته هاي مطلوب خود رسيد .

۱۸ – نقش پذيري و زود پذيري

جوان هم نقش پذير است و هم زود پذير. در روايات آمده است  : قبل از اين که دشمنان اسلام حرف هاي خود را در قلب و مغز جوانان ما جاي دهند ، احاديث و حرف ها و سخنان ما را به آنها ياد بدهيد.

دوره نوجواني و جواني دوره ي بر خورد توام با احساسات با مسائل و دارا بودن زمينه پذيرش افکار و ايده هاي جديد است .

۱۹ – استقلال طلبي

از صفات و ويژگي هاي ديگر دوره نوجواني غريزه استقلال طلبي است . کودکان به ويژه دوست دارند به انحاء مختلف انواع غريزه را به ديگران نشان دهند ، خيلي دوست دارند کارهايشان را خودشان انجام دهند . اين خصلت در جوانان به شکل ديگري بروز مي کند مثل امور مربوط به تحصيل ، انتخاب رشته و شغل، انتخاب دوست و…

براي جوانان ، زمان بلوغ ، زمان پرواز از آشيانه هاست ، زماني است که مي تواند تنها و آزادانه به سوي  انجمن ها و مجامع جوانان بگريزد ، درحالي که هنوز از جدايي و  تنهايي وحشت دارند . همين تفاوت بين خواسته ها و قدرت برآوردن آنها سبب مي شود که جوانان غالبا رفتاري زننده و ناموزون پيدا کنند .

۲۰ –شبهه پذيري  

جوانان خيلي زود شبهات رامي پذيرند و شبهه کنندگان هم به همين خاطر تمام سرمايه خود را روي جوانان مصروف مي دارند .

۲۱ –پرسشگري

يکي از ويژگي هاي  بارز دوران جواني  پرسشگري است . اگر چه اين خصوصيت حتما در کودکان و نوجوانان به اشکال ديگري يافت مي شود ولي در جوانان به اوج خود مي رسد و کانون سئوال و پرسش هستند و هميشه دوست دارند ، کساني باشند تا خيلي صميمي به سئوالات آنها در زمينه هاي مختلف پاسخ دهند . هيچگاه نبايد جوانان را به خاطر اين گستاخي و جسارت ملامت و سرزنش و احيانا توبيخ کرد و خداي نکرده متهم به بي ديني نمود .

۲۲ – تزلزل و عدم ثبات

از ويژگي  ديگر دوره ي جواني ، عدم ثبات و احتمال تزلزل است ، هنوز وقت لازم است که جوان  به ثبات شخصيت و استحکام  فکري برسد  .