بررسی احکام و مقادیر دیه در حقوق کیفری ایران و فقه حنفی : پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم شناسی

رشته حقوق در میان داوطلبان رشته انسانی از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. تیم دیجی لود پایان نامه ای در مقطع کارشناسی ارشد با موضوع ” بررسی احکام و مقادیر دیه در حقوق کیفری ایران و فقه حنفی ” برای شما عزیزان فراهم کرده است. همچنین شما می توانید در میان مجموعه کامل از پایان نامه های رشته حقوق که تیم دیجی لود گرداوری کرده است ، مناسب ترین پایان نامه را تهیه کنید و از آن به نحو احسن بهره مند شوید. برای راحتی شما دانشجویان گرامی ، پایان نامه ها در قالب ورد بوده و کاملا قابل ویرایش است. دی جی لود آرزو می کند همه ی شما عزیزان به اهداف و آرزوهای خود برسید.

چکیده بررسی احکام و مقادیر دیه در حقوق کیفری ایران و فقه حنفی

دیه نهادی مهم در حقوق اسلام است که به جهت منابع مطلوب اجتماعی و اقتصادی در جهت حفظ حرمت خون انسان و جبران ضرر و زیان ناشی از صدمات جسمانی به عنوان حکمی امضایی از سوی شارع مقدس مورد تأیید قرار گرفته است. حکمی که بلا شک با تغییراتی که شارع در آن به وجود آورده است یکی از احکام مترقی اسلام به شمار میآید.

تاریخچه نظام دیه در ایران قبل از انقلاب اسلامی مبین این امر است که دیه مبتنی بر یک ضابطه عرفی بوده است اما از زمان انقلاب شکوهمند اسلامی گامهای بلندی در جهت اسلامیکردن قوانین برداشته شد که دیه نیز از این قاعده مستثنی نبود.

در این پایان نامه که عنوان آن بررسی احکام و مقادیر دیه در حقوق کیفری ایران و فقه حنفی میباشد، سعی بر این داشتیم تا با تحلیل احکام و مقادیر دیه از منظر قانونگذار و فقهای اسلامی و بیان نظرات فقهای حنفی به تبیین مسائل پرداخته و ایرادات و کاستیهای قانون را بازگو نماییم.

موضوع مورد بحث در دو بخش تدوین شده که در بخش اول به تعریف مسائل اساسی مربوط به بحث دیات پرداخته و سیر تحولات تاریخی آن را بررسی مینماییم تا مراحل شکلگیری دیه به عنوان جبران خسارت را نمایان سازیم و در ادامه به ماهیت دیات که امروزه به یکی از مسائل اساسی میان حقوقدانان تبدیل شده است میپردازیم. همانطور که میدانیم برای تحقق هر امری میبایست شرایط و ارکان تحقق آن بررسی شود. دیه نیز از این قاعده مستثنی نیست لذا در این قسمت به دنبال آنیم تا بدانیم برای تحقق دیه نیاز به چه شروطی است و آیا جمع این شرایط، شرط است یا با نبود یکی از آنها نیز میتوان مرتکب را مسئول دانست.

در بخش دوم به مقادیر دیه در سه نوع از جنایات (عمدی، شبه عمدی و خطای محض) اشاره کرده و با بیان مصادیق دیه، اصل بودن یا نبودن و موضوعیت و طریقیت آن را بررسی خواهیم کرد، همچنین به تحلیل مهلتهای در نظر گرفته شده از طرف قانونگذار خواهیم پرداخت و در پایان به اشخاصی که مسئول در پرداخت دیه میباشند اشاره نموده و از آنجایی که نهاد عاقله به عنوان یکی از مهمترین مسائل و مشکلات در جامعه امروزی محسوب میشود، به آن پرداخته و در انتها با نتیجه گیری و ارائه پیشنهاد رساله خود را به پایان خواهم برد.

امید است که نگارش این رساله بتواند اندکی در روشن نمودن زوایای تاریک نظام دیه تأثیر گذار باشد و قطعاً رساله حاضر دارای نواقص و کاستیهایی میباشد که برطرف نمودن آن نیاز به سعی و تلاش بیشتر دارد.

اهداف تحقیق بررسی احکام و مقادیر دیه در حقوق کیفری ایران و فقه حنفی

از جمله اهدافی که در این رساله مدنظر بوده است به شرح ذیل میباشد.

۱- چگونگی شکل گیری نظام دیه نزد جوامع بدوی و پرداختن به فلسفه دیه تا تأسیس آن توسط اعراب جاهلی و امضا آن توسط شارع اسلام به مثابه دیگر

۲- شناخت ماهیت واقعی دیات در مورد اینکه دیه مجازات است یا جبران خسارت یا تلفیقی از آن دو.

۳- بررسی و ارزیای نقاط قوت و ضعف سیاست کیفری ایران در خصوص دیات.

۴- تطبیق نظام دیه ایران در حقوق کیفری ایران و فقه حنفی.

۵- ارائه پیشنهاد جهت رفع مشکلات مواد مربوط به دیات و بیان نارساییهایی فراوانی وجود دارد که میطلبد مباحث مربوط به دیه بروز رسانی شود.

پرسشهای تحقیق

۱- آیا دیه از احکام تأسیسی است یا امضایی؟

۲- مصادیق دیه طریقیت دارند یا موضوعیت؟

۳-در چه مواردی بین دیدگاهای فقه حنفی با فقه امامیه تفاوت وجود دارد؟

۴-آیا مسائل مربوط به دیات با جامعه امروزی همخوانی دارند؟

سازمان دهی تحقیق بررسی احکام و مقادیر دیه در حقوق کیفری ایران و فقه حنفی

این رساله از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول به مفاهیم، پیشینه، ماهیت و درآمدی بر ارکان و شرایط تحقق دیه اشاره خواهد شد. بخش اول متشکل از دو مبحث میباشد، در مبحث نخست به واژه شناسی دیه که شامل واژگان اصلی (دیه، ارش، حکومت) و واژگان مرتبط (طریقیت، موضوعیت و عاقله) است پرداخته و تعریفی از هر کدام برای روشن شدن بهتر مسیر رساله اشاره خواهیم کرد. در مبحث دوم به پیشینه تاریخی دیه در دو قسمت دوران قبل از اسلام و دوران بعد از اسلام میپردازیم. در فصل دوم از از بخش اول به ماهیت دیه و درآمدی بر شرایط تحقق آن اشاره خواهد شد. در بحث از ماهیت دیه آن را از سه منظر فقهی، قانونی و حقوقی بررسی و از دیدگاه حقوقی به سه نوع از ماهیت دیه اشاره خواهیم نمود. در مبحث بعدی شرایطی همچون فعل زیانبار، وجود ضرر و زیان، رابطه سببیت و متضرر از جرم که برای تحقق دیه لازم میباشند را بررسی خواهیم نمود.

در بخش دوم از این رساله، به مقادیر و مصادیق دیه، مهلت، مسئولین پرداخت و اصل بودن یا نبودن موارد دیه و موضوعیت و طریقیت آن میپردازیم. در فصل اول، به مقادیر دیه در انواع جنایات عمدی، شبه عمدی و خطای محض در مبحث نخست پرداخته و در مبحث بعدی مصادیق ششگانه دیه و اینکه دیه کدام یک از مصادیق، اصل میباشد و موضوعیت و طریقیت آن را مورد بررسی قرار میدهیم. در فصل دوم اشارهای به مهلت پرداخت دیه در سه جنایت عمدی، شبه عمدی و خطای محض خواهیم داشت و مسئولین پرداخت دیه اعم از مرتکب، عاقله، بیت المال و بستگان را از نظر میگذرانیم.

در پایان به نتیجهگیری از مباحث مطرح شده در این رساله پرداخته و پیشنهاداتی در جهت بهبود مقررات دیه ارائه خواهیم داد.

فهرست بررسی احکام و مقادیر دیه در حقوق کیفری ایران و فقه حنفی

مقدمه….۱۱
بخش اول: مفاهیم، پیشینه، ماهیت و درآمدی بر ارکان و شرایط تحقق دیه ۱۵
فصل اول: مفاهیم و تحولات تاریخی…۱۶
مبحث اول: واژه شناسی…۱۶
گفتار اول: واژگان اصلی..۱۶
الف) دیه..۱۶
ب) ارش..۲۵
ج) حکومت.۳۱
بررسی احکام
بررسی احکام
گفتار دوم: واژگان مرتبط..۳۴
الف) طریقیت.۳۴
ب) موضوعیت۳۵
ج) عاقله.۳۶
مبحث دوم: پیشینه تاریخی…۳۹
گفتار نخست: دوران قبل از اسلام..۴۰
الف) در دوران قدیم…۴۰
ب) در دوران یونانیان…۴۱
ج) در دوران رومیان……..۴۲
د) در دوران اعراب جاهلی…۴۶
گفتار دوم: دوران پس از اسلام….۵۰
الف) در دوران پیامبر….۵۰
ب) در دوران کنونی….۵۲
فصل دوم: ماهیت دیه و درآمدی بر شرایط تحقق آن….. ۵۴
مبحث اول: ماهیت دیه.۵۵
گفتار اول: از دیدگاه فقهی..۵۵
گفتار دوم: از دیدگاه قانون…….۵۹
گفتار سوم: از دیدگاه حقوقی..۶۳
الف) ماهیت جزایی.۶۳
ب) ماهیت خسارت.۶۵
ج) ماهیت دوگانه….۶۹
مبحث دوم: شرایط و ارکان تحقق دیه…۷۱
گفتار اول: وجود فعل زیان¬بار..۷۳
الف) فعل زیان¬بار و عدم مشروعیت..۷۳
ب) فعل زیان¬بار و وجود تقصیر….۷۷
گفتار دوم: وجود ضرر و زیان….۸۳
گفتار سوم: متضرر از جرم…۸۸
گفتار چهارم: رابطه سببیت….۹۲
بررسی احکام
بررسی احکام
بخش دوم: مقادیر، مصادیق، مهلت و مسئولین پرداخت دیه و درآمدی بر موضوعیت و طریقیت آن……۹۶
فصل اول: مقادیر، مصادیق و درآمدی بر موضوعیـت و طریقیـت اقسام دیه…………………..۹۷
مبحث اول: مقادیر دیه…..۹۷
بررسی احکام
گفتار اول: در جنایات عمدی…….۱۰۰
گفتار دوم: در جنایات شبه عمد……۱۰۳
گفتار سوم: در جنایات خطای محض……۱۰۷
مبحث دوم: مصادیق دیه و درآمدی بر موضوعیت و طریقیت و اصل بودن یا نبودن مصـادیق
آن……….۱۱۰
گفتار اول: مصادیق دیه…………..۱۱۱
الف) شتر……..۱۱۱
ب) گاو…….۱۱۴
بررسی احکام
بررسی احکام
ج) گوسفند……..۱۱۷
د) دینار…………..۱۲۰
ه) درهم……۱۲۲
و) حله یمنی……۱۲۵
گفتار دوم: اصیل بودن یا نبودن موارد دیه ………۱۳۰
گفتار سوم: طریقیت و موضوعیت دیه ……… ۱۳۲
فصل دوم: مهلت¬ها و مسئولین پرداخت……..۱۳۶
مبحث اول: مهلت¬ها…۱۳۶
گفتار اول: در جنایات عمد…۱۳۶
گفتار دوم: در جنایات شبه عمد و در حکم آن…. ۱۴۱
گفتار سوم: در جنایات خطای محض و در حکم آن……..۱۴۷
مبحث دوم: مسئولین پرداخت دیه ……..۱۵۱
گفتار اول: مرتکب……..۱۵۱
گفتار دوم: عاقله…..۱۵۵
گفتار سوم: بیت¬المال………۱۶۶
گفتار چهارم: بستگان….. ۱۷۵
نتیجه گیری……۱۷۹
پیشنهادات….۱۸۱
فهرست منابع و مآخذ…..۱۸۳