فتح مكه در پيشبرد اسلام ( بررسی نقش و آثار ) : پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ

هر دانشجویی که در مقطع تحصیلات تکمیلی، که شامل دوره های کارشناسی ارشد و دکتری است، مشغول به تحصیل باشد، بعد از اینکه تمام واحد های درسی تعیین شده را گذراند، موظف است برای تمام کردن دورۀ خود رساله و یا پایان نامه ای بنویسد و طی مراسمی رسمی که از قبل برنامه ریزی شده است، از آن دفاع کند و نمرۀ قبولی بگیرد. نوشتن پایان نامه برای دانشجوی کارشناسی ارشد تقریباً اولین تجربۀ علمی و پژوهشی جدی و روشمند است و دانشجو با نوشتن پایان نامه در واقع راه را برای پژوهش های بعدی اش هموار می کند. همۀ ما می دانیم که نوشتن یک پایان نامۀ خوب و دفاع کردن از آن آرزو و خواستۀ قلبی هر دانشجویی است، ولی شرایط موجود سبب شده است که متاسفانه هر روز از تعداد پایان نامه های کم نقص و خوب و استاندارد کاسته شود. همان طور که می دانید پایان نامه یا رساله نوعی پژوهش دانشگاهی است و بنابراین باید از بیشتر قواعدی که در حوزۀ پژوهش ها و تحقیقات آکادمیک وجود دارد پیروی کند و بتواند پیام خود را به گونه ای که رسا، علمی، مستدل و منطقی باشد، به مخاطبانش برساند. در همین راستا ما سعی کردیم پایان نامه های کارشناسی ارشد برتر از دانشگاه های معتبر کشور را برای کمک در نگارش پایان نامه به شما معرفی نماییم . تیم پرتلاش دیجی لود این بار برای شما پایان نامه ای با موضوع ” فتح مكه در پيشبرد اسلام ( بررسی نقش و آثار ) ” به ارمغان آورده است. امیدوراریم برای شما مفید بوده و به شما در مسیر رشد و پیشرفت علمی کمک نماید. تیم دیجی لود برای شما دانشجویان عزیز مقطع کارشناسی ارشد رشته تاریخ آرزوی توفیق روزافزون دارد.

چکیده فتح مكه در پيشبرد اسلام ( بررسی نقش و آثار )

پس از هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه ندای اسلام در محدوده شبه جزیره عربستان، گستره قابل ملاحظه ای پیدا کرد و با پیروزی های تاریخی مسلمین بر کفار و مشرکین، حوزه اثر اسلام در محدوده ی این شبه جزیره بیشتر نیز می شد و لازم بود تا پیامبر اکرم (ص) با حضور در مکه یک بار دیگر حضور اسلام را به نمایش بگذارد. لذا در سال ششم هجرت به قصد انجام عُمره مفرده عازم مکه شد که با ممانعت قریش مواجه و در نهایت با انعقاد قرارداد صلحی به نام صلح حُدیبیه، زمینه را برای فتوحات بعدی از جمله فتح مقتدرانه مکه فراهم نمود.

آن چه قابل تأمل است این است که چه عواملی در فتح مکه تاثیر گذار بوده و فتح مکه چه تأثیری در جزیره العرب داشته است؟ بدون شک پیروزی ها و موفقیت های مستمر سپاه اسلام به خصوص در سالهای اخیر مانند صلح حُدیبیه، فتح خیبر و رخدادهای پس از آن و هم چنین پیشجبینی های قرآن و امدادهای غیبی الهی، نقش پیامبر و شخصیت معنوی وی، دارا بودن قوای نظامی مؤثر و پا در رکاب و ایمان و توکل مسلمانان را می توان از عوامل اصلی فتح مکه دانست.

فتح مقتدرانه مکه توسط لشکریان اسلام موجب گردید که این مقطع حساس در تاریخ اسلام به عنوان نقطه عطفی به حساب آید و همواره از آن به عنوان سرمنشاء و خاستگاه بسیاری از فتوحات آتی اسلام یاد گردد. از نظر قرآن، اتمام نعمت بر پیامبر(ص) با این فتح آغاز شده که خود زمینه ساز دست یابی پیامبر(ص) به همه مقاصد بعثت و اهداف پیامبری بوده است. پیامبر اسلام (ص) با فتح بدون خونریزی مکه اثبات کرد که اسلام، نه تنها دین خشونت و اجبار نیست بلکه دین رافت و مهربانی است و با عفو عمومی و بخشش همگانی نمونه ای از اخلاق حسنه اسلامی را به نمایش گذاشت. این فتح علاوه بر فتوحات معنوی و اخلاقی، فتوحات فراوان دیگری نیز در پی داشت تا آن جا که جغرافیای اسلامی را که مختص مدینه بود به شکل قابل ملاحظه ای توسعه داد. پیامبر (ص) توانست با این پیروزی بر مکه و حکومت قریش تسلط یابد و اسلام را در آن جا به تثبیت برساند و به دنبال آن و از برکت این فتح، سرزمین های اطرف مکه که در تسلط قبیله هوازن بود مانند سرزمینهای بنی سعد، بنی خشم و بنی هلال را تحت سیطره حکومت اسلامی درآورد.

بنابر آنچه گفته شد، فتح مکه به رهبری مدبرانه پیامبر اکرم(ص) و قدرت بلامنازع لشکر مقتدر اسلام و ایمان و توکل بر خدا و استفاده از تاکتیک غافلگیری مشرکان صورت گرفت که همان منشاء پیشرفت های بعدی و تمدن اسلامی در شبه جزیره عربستان و حتی در سایر ممالک گردید.

كليد واژه گان: فتح مکه، اسلام، ايمان، پيامبر، جزيره العرب، قريش، قواي نظامي

موقعیت جغرافیایی:

جزیره العرب یا همان شبه جزیره عربستان در جنوب غربی آسیا، با حدود سه میلیون و دویست هزار کیلومتر مربع مساحت، بزرگ ترین سبه جزیره جهان است.

جزیرة العرب سرزمین خشکی است که از سه سوی در حصار آب قرار گرفته است.

از غرب؛ دریای سرخ که حد فاصل جزیرة العرب و قاره آفریقاست.

از جنوب؛ اقیانوس هند و آب های آزاد.

از شرق؛ دریای عمان و خلیج فارس که جزیرةالعرب را از ایران جدا می سازد.

از شمال با کویت و عراق و شامات (اردن و سوریه) پیوند زمینی دارد.

چنان چه مشاهده می کنید سرزمین عربستان از سه جانب به دریا پیوسته و این سه جانب را پنج دریا از جمله: خلیج فارس، دریای عمان، دریای عرب، خلیج عدن و دریای سرخ، فراگرفته است.

جزیرة العرب از نظر جغرافیایی به پنج بخش تقسیم می شود:

1 – حجاز؛ سواحل شرقی دریای سرخ و طبعاً شامل بخشی از ناحیه غربی جزیرةالعرب است که مهم ترین شهرهای آن مکه، مدینه، طائف و جده است.

کلمه حجاز به معنای «مانع» است. این نام بدین دلیل است که رشته کوه «سراة» که از شمال تا جنوب در برابر دریای سرخ کشیده شده، دو قسمت را از یکدیگر جدا کرده که در یک سوی آن نجد و در سوی دیگر تهامه قرار گرفته است. بدین ترتیب، این کوه ها مانعی در میان این دو ناحیه است. در واقع، بخشی از حاشیه شرقی دریای سرخ را که مکه و مدینه در آن قرار دارد، حجاز می نامند.حجاز چون دیگر نواحی جزیرة العرب، بسیار خشک و کم آب است و تنها در برخی از وادی ها، آب های فصلی و یا چاه وجود دارد که از قدیم برخی از قبایل عرب را پیرامون خود گرد آورده است. به همین دلیل در زمان ظهور اسلام تنها چند ناحیه به عنوان مراکز شهری شناخته می شده است: مکه، طائف، یثرب و خیبر.

2 – تهامه؛ آن بخش از جزیرة العرب است که در جنوب حجاز قرار دارد. حجاز به دو ناحیه غربی و شرقی تقسیم می شود؛ ناحیه شرقی آن، که منطقه ای کوهستانی است «حجاز» نامیده می شود و قسمت غربی آن، دشتی سرازیر به سوی دریای سرخ است «تهامه» نام دارد.

3 – نجد؛ قسمت میانی جزیرة العرب از شمال به جنوب است که در شرق حجاز قرار دارد.

4 – عروض؛ بخش وسیعی از جزیرة العرب را که در ناحیه شرقی آن قرار دارد، اصطلاحاً عروض می نامند. مهم ترین شهرهای منطقه شرقی، شهرهای احساء و قطیف است که مرکز شیعیان عربستان می باشد. در حاشیه شرقی و جنوب شرقی جزیره، کشورهای قطر، بحرین و عمان قرار دارند.

5 – یمن؛ شامل نواحی جنوب جزیرة العرب است که به دو قسمت یمن جنوبی و یمن شمالی تقسیم گردیده و در حال حاضر یک کشور به حساب می آیند. ( نظري، 1385، ص102) بدین ترتیب، جزیرة العرب افزون بر آن که از لحاظ جغرافیایی به مناطق مختلف تقسیم می شود، به لحاظ سیاسی، مشتمل بر چندین واحد مستقل سیاسی است. امروزه گسترده ترین و مهم ترین بخش جزیرة العرب را کشور عربستان سعودی تشکیل می دهد.

فهرست فتح مكه در پيشبرد اسلام ( بررسی نقش و آثار )

چکیده.
مقدمه.
فصل اول: کلیات تحقیق – فتح مكه در پيشبرد اسلام
۱-۱- بیان مسأله
۲-۱- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.
۳-۱- پيشينه تحقيق
۴-۱- جنبه جديد بودن.
۵-۱- اهداف تحقیق.
۶-۱- سؤالات تحقیق
۷- ۱- فرضیه ها.
۸-۱- ساماندهي تحقيق.
۹-۱-روش تحقيق
۱۰-۱- روش گردآوري اطلاعات
فصل دوم: موقعيت و جايگاه مكه و كعبه قبل از اسلام – فتح مكه در پيشبرد اسلام
۱-۲- موقعيت جغرافيايي جزيره العرب
۲-۲- موقعيت جغرافيايي مكه
۳-۲- موقعيت اقتصادي مكه
۴-۲- مكه در ادوار گذشته .
۵-۲- كوههاي اطراف مكه.
۶-۲- دره هاي اطراف مكه.
۷-۲- چگونگي بوجود آمدن خانه كعبه
۱-۷-۲- حل مشكل.
۸-۲ چگونگي بوجود آمدن مسجد الحرام و اهميت آن.
۹-۲- جايگاه كعبه نزد ملت ها.
۱-۹-۲- اعراب.
۲-۹-۲- ايرانيان
۳-۹-۲- يمني ها.
۴-۹-۲- روميان
۱۰-۲- جايگاه كعبه نزد اديان مختلف
۱-۱۰-۲- يهود
۲-۱۰-۲- نصارا.
۳-۱۰-۲- هندو.
۴-۱۰-۲- صابئين.
۵-۱۰-۲- چرا كعبه را كعبه ناميدند.
۶-۱۰-۲- نام هاي كعبه در قرآن
۷-۱۰-۲- چرا مكه را بكه ناميدند.
۸-۱۰-۲- علت نام گذاري مكه به ام القري
۹-۱۰- ويژگي هاي كعبه در قرآن.
۱۰-۲- قسمتهاي مقدس كعبه..۵۸
۱-۱۰-۲- ملتزم.
۲-۱۰-۲- مستجار.
۳-۱۰-۲- شاذروان.
۴۰-۱۰-۲- حطيم.
۵-۱۰-۲- حجر اسماعيل.
۶-۱۰-۲- ناودان رحمت.
۷-۱۰-۲- مقام ابراهيم..
۸-۱۰-۲- پرده كعبه.
۹-۱۰-۲- اركان كعبه
۱۰-۱۰-۲- ركن حجرالاسود.
فصل سوم: مكه در دوران اسلامي – فتح مكه در پيشبرد اسلام
۱-۳- مكه از ظهور اسلام تا هجرت
۲-۳- تاريخ پيامبر اسلام (ص) (ولايت، بعثت، دعوت) ۶۶
۱-۲-۳- كودكي و نوجواني
۲-۲-۳- كليد شخصيت محمد(ص) در نوجواني و جواني…. ۶۶
۳-۲-۳- جواني.
۴-۲-۳- ازدواج.
۵-۲-۳- آغاز رسالت.
۶-۲-۳- دعوت خصوص- پنهاني و تبليغ عملي
۷-۲-۳- انذار خويشاوندان و دعوت آشكار.
۸-۲-۳- دعوت عمومي و آغاز صف بندي موحدان و مشركان در مكه ۶۹
۹-۲-۳- علل مخالفت با اسلام
۱۰-۲-۳- اقدامات مشركان..
۱۱-۲-۳- شگردهاي مسالمت آميز.
۱۲-۲-۳- نيرنگ هاي مردم فريب و مجمع تهمت هماهنگ ۷۱
۱۳-۲-۳- اقدامات عليه بنيان فكري نهضت
۱۴-۲-۳- اقدامات عليه حاميان نهضت
۱۵-۲-۳- انزواي سياسي و محاصره اقتصادي .
۱۶-۲-۳- توفيق دعوت در مكه و زمينه هاي هجرت به مدينه ۷۴
۱۷-۲-۳- آخرين توطئه و هجرت پيامبر(ص) به مدينه ۷۴
۳-۳- هجرت و نقش ديني، اجتماعي و سياسي آن.
۱-۳-۳- تاسيس ملت و گسترش اسلام
۲-۳-۳- وحدت جامعه در سايه پيوند معنوي افراد
۳-۳-۳- همزيستي مسالمت آميز در قالب نخستين قانون اساسي ۷۸
۴-۳- ماهيت جنگ هاي پيامبر (ص)
۱-۴-۳- تدابير جنگ
۲-۴-۳- جريان نفاق و منافقان
۳-۴-۳- صلح حديبيه.
۴-۴-۳- بركات صلح حديبيه
۵-۴-۳- اعلام جهاني رسالت.
۵-۳- ايمان به راه راستين (مباهله).
۱-۵-۳- فتح مكه پايان قدرت سياسي مشركان در حجاز ۹۰
۲-۵-۳- چاره جويي قريش.
۳-۵-۳- دستور بسيج..
۴-۵-۳- به دام افتادن جاسوس
۵-۵-۳- حركت به سوي مكه…
۶-۵-۳- تاكتيك جالب ارتش اسلام.
۷-۵-۳- عباس ابوسفيان را از ميان اردوگاه مسلمانان مي برد ۱۰۱
۸-۵-۳- ابوسفيان در حضور پيامبر
۹-۵-۳- مكه بدون خونريزي تسليم مي شود
۱۰-۵-۳- ابوسفيان رهسپار مكه مي گرد
۱۱-۵-۳- نيروهاي نظامي اسلام وارد شهر مي شوند.
۱۲-۵-۳- شكستن بتها شستشوي كعبه.
۱۳-۵-۳- ورود سپاه اسلام به مكه و پرچمداري علي (ع) ۱۰۷
۱۴-۵-۳- بت شكني علي (ع) در فتح مكه..
۱۵-۵-۳- پيامبر عفو عمومي اعلام مي كند.
۱۶-۵-۳- بلال اذان مي گويد.
۱۷-۵-۳- پيامبر با خويشاوندان خود سخن مي گويد. ۱۱۰
۱۸-۵-۳- سخنان تاريخي پيامبر در مسجدالحرام…. ۱۱۱
۱۹-۵-۳- جنايتگران دستگير مي شوند.
۲۰-۵-۳- زنان مكه با پيامبر بيعت مي كنند.
۲۱-۵-۳- بتخانه هاي مكه و حوالي آن ويران مي شود ۱۱۴
فصل چهارم: نقش فتح مكه در توسعه اسلام – فتح مكه در پيشبرد اسلام
۱-۴- موانع و مخالفين گسترش اسلام.
۲-۴- عوامل گسترش اسلام..
۳-۴- فتح مكه، همان فتح مبين و فتح قريب
۱-۳-۴- كساني كه بعد از فتح مكه به اسلام روي آوردند ۱۲۱
۲-۳-۴- تاثيرات فتح مكه در توسعه و تثبيت اسلام. ۱۲۳
۴-۴- نقش يهوديان و ديگر اديان و نگاه قبائل و موضع گيري آنها در قبال فتح مكه..
۱-۴-۴- تحركات هوازن در مقابل اسلام و لشكركشي پيامبر(ص) به حنين.
۲-۴-۴- غنايم جنگ و كشتگان
۳-۴-۴- فتح آخرين سنگر مشركان(طائف).
۴-۴-۴- تسليم شدن مالك بن عوف
۵-۴-۴- تقسيم غنايم.
۶-۴-۴- لشكركشي به شام(غزوه تبوك).
۷-۴-۴- گسترش اسلام در جزيره العرب در سال نهم و دهم ۱۳۵
۸-۴-۴- آخرين سرايا.
۹-۴-۴- وسعت و موقعيت جغرافيايي اسلام پس از فتح مكه تا رحلت پيامبر (ص)
۵-۴- نتیجه گیری – فتح مكه در پيشبرد اسلام
منابع ۱۴۳