شرط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح : پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی

رشته حقوق در میان داوطلبان رشته انسانی از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. تیم دیجی لود پایان نامه ای در مقطع کارشناسی ارشد با موضوع ” شرط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح ” برای شما عزیزان فراهم کرده است. همچنین شما می توانید در میان مجموعه کامل از پایان نامه های رشته حقوق که تیم دیجی لود گرداوری کرده است ، مناسب ترین پایان نامه را تهیه کنید و از آن به نحو احسن بهره مند شوید. برای راحتی شما دانشجویان گرامی ، پایان نامه ها در قالب ورد بوده و کاملا قابل ویرایش است.

چکیده شرط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح

بر اساس ادله و روایاتی وفاداری و التزام به شروط لازم می‌آید، اما در برخی موارد دلالت این ادله بر چنین پای‌بندی منتفی می گردد، از جمله ی این موارد، جایی است که شرطی خلاف مقتضای ذات عقد باشد. شناسایی مقتضای ذات عقود به جهت آثار مهمّی که بر آن مترتب است، از حساسیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.

شناخت جوهر و ذات عقد نکاح نیز، هم به لحاظ پایه‌گذاری نهاد اصیل خانواده و متعاقب آن اجتماع، هم بدین‌جهت که این عقد، بیشتر یک پیمان اخلاقی و مذهبی است تا سازمان حقوقی، دارای ظرافت بیشتری بوده و مستلزم دقت افزون‌تری می‌باشد، بنابراین دستیابی به مقتضای عقود، وجود معیار و ضابطه‌ای دقیق، ضروری می‌نماید که در این‌ خصوص معیارهای متفاوتی ارائه گردیده که برگزیدن هر یک به ‌تنهایی می‌تواند نتیجه‌ای مستقل به دنبال داشته باشد. دستیابی به مقتضای ذات عقد نکاح نیز به مانند سایر عقود، واجد آثار بسیار مهمّی می باشد، از جمله می‌توان وضعیت حقوقی مصادیق عملی شروط ضمن عقد نکاح را مورد بررسی قرار داده و به تبع آن حکم به صحت یا بطلان چنین شروطی به جهت عدم مخالفت با مقتضای ذات عقد یا مخالفت با آن صادر نمود.

ما در این رساله پس از بیان نظریات مختلف در خصوص مفهوم مقتضای ذات عقد نکاح و شروط خلاف آن قائل به دیدگاهی هستیم که، جوهر و پایه ی اصلی این عقد را «ایجاد رابطه ی زوجیت بین زن و مرد و تشکیل خانواده» دانسته و بنابراین هر شرطی که خلاف این اثر اصلی و اساسی باشد، باطل و مبطل عقد نکاح می دانیم.

اهداف تحقیق:

نهاد خانواده به عنوان قدیمی‌ترین و مهم‌ترین گروه اجتماعی، هسته‌ی مرکزی اجتماع بوده و ارزش و اهمیت آن بر کسی پنهان نمی‌باشد، بر همین اساس عقد نکاح نیز به‌ عنوان موجد و بنیان‌گذار این نهاد مقدس، از اهمیتی بسیار فراتر از سایر عقود برخوردار است.

اگرچه تلاش فراوانی جهت شناسایی شرایط صحت این عقد، حقوق و تکالیف زوجین، موارد فسخ و انحلال آن انجام گردیده، اما از آن‌جایی که در قانون مدنی به تبعیت از فقه، تعریفی دقیق از عقد نکاح و ماهیت آن وجود نداشته، اختلاف‌های جدّی در جوهره‌ی این عقد و مصادیق آن بروز نموده، از این‌رو در یک نگاه و به صورت هدف کلی در این تحقیق تلاش گردیده با تبیین مفهوم و مصادیق مقتضای عقد نکاح و آشکار نمودن علت اصلی اختلاف‌ها، معیار و مبنایی که در تشخیص مقتضیات این عقد با ماهیت آن و اقتضای زمانی مناسب‌تر است، ارائه گردد.

این که آیا شرط عدم نزدیکی، عدم تمتعات جنسی و عدم پرداخت نفقه، از مصادیق شرط خلاف مقتضای عقد نکاح است یا خیر، همواره از دغدغه‌های ذهن نگارنده در دوران کارشناسی بوده و این پژوهش، قدمی جهت یافتن پاسخ به سؤال‌های مذکور می‌باشد.

امید است که این تحقیق، بتواند در حلّ معضلات ناشی از اختلافات و برداشت‌های متفاوت از اقتضای عقد نکاح و مصادیق شروط خلاف ذات عقد، راه‌گشا بوده و درنهایت قدمی در جهت تحکیم و استواری نهاد خانواده باشد.

ساماندهی تحقیق:

تحقیق حاضر با موضوع «بررسی مفهوم و مصادیق شرط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح» در سه فصل، تدوین گردیده است. فصل اوّل تحت عنوان کلیات در مبحث اوّل به تعریف شرط و رابطه ی آن با عقد، مفهوم لغوی و اصطلاحی شرط، اختصاص یافته، در مبحث دوم، صحت و بطلان شروط و اقسام شروط باطل و ذیل مبحث سوم، ماهیت و اقسام عقد نکاح و شروط ضمن آن، مطرح می‌گردد. فصل دوم با موضوع مفهوم شرط خلاف مقتضای ذات عقد، در مبحث اوّل، مفهوم مقتضای عقد و در مبحث دوم به شرط خلاف مقتضای عقد و مبنای بطلان، پرداخته شده و در فصل سوم با عنوان مفهوم و مصادیق اقتضای عقد نکاح، در مبحث اوّل، اقتضای اطلاق و ذات عقد نکاح و در مبحث دوم، بررسي مهم‌ترين مصاديق مشتبه شرط خلاف مقتضاي عقد نکاح، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.

فهرست شرط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح

چکیده۱
مقدمه۲
سوال های تحقیق:۳
الف) سؤال اصلی تحقیق:۳
ب) سوال های فرعی: ۴
فرضیه تحقیق۴
اهداف تحقیق ۴
روش تحقیق۵
سابقه تحقیق۵
مشکلات و محدودیت‌های تحقیق۶
ساماندهی تحقیق۶
فصل اوّل: کلیات۷
مبحث اوّل: تعریف شرط و رابطه ی آن با عقد ۸
گفتار اوّل: معنای لغوی و اصطلاحی شرط۸
بند اوّل: معنای لغوی شرط۸
بند دوم: معنای اصطلاحی شرط۹
الف: شرط در اصطلاح ادبی۹
ب: شرط در اصطلاح منطق و فلسفه۹
ج: شرط در اصطلاح فقهی۱۰
د: شرط در اصطلاح حقوق مدنی۱۰
گفتار دوم: مفهوم و ماهیت حقوقی شرط ضمن عقد۱۱
بند اوّل: ارتباط عقد و شرط با یکدیگر۱۲
الف: وابستگی و ارتباط شرط به عقد۱۳
ب: وابستگی شرط به عقد از حیث لزوم۱۳
ج: وابستگی شرط به عقد از حیث صحت و نفوذ۱۴
بند دوم: مقام تعهد ناشی از شرط در عقد۱۵
الف: نظریه شرط جزئی از دو عوض۱۵
ب: نظریه استقلال نسبی تعهدات ناشی از شرط۱۶
بند سوم: شرط تبانی یا بنايي۱۷
بند چهارم: شرط الحاقی و ابتدایی ۱۸
بند پنجم: شرط ضمنی۱۹
مبحث دوم: صحت و بطلان شرط و اقسام شروط باطل۲۰
گفتار اوّل: اصل صحت شرط۲۰
بند اوّل: شرایط صحت شرط (ضرورت بحث)۲۱
الف: نظریه عدم لزوم رعایت شرایط عمومی صحت معامله در مورد شرط۲۲
ب: نظریه لزوم رعایت شرایط عمومی صحت معامله در مورد شرط۲۲
بند دوم: شرایط اختصاصی صحت شرط۲۴
گفتار دوم: اقسام شروط باطل۲۵
بند اوّل: شروط باطلی که موجب بطلان عقد نیستند۲۶
الف: شرط غیر مقدور۲۶
ب: شرط بی‌فایده۲۷
ج: شرط نامشروع۲۷
۱- مخالفت با شرع۲۷
۲- مخالفت با قانون۲۸
۳- مخالفت با نظم عمومی و اخلاق حسنه۲۸
بند دوم: شروط باطلی که موجب بطلان عقد هستند۲۸
الف: شرط خلاف مقتضای عقد۲۹
ب: شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین می‌شود۳۰
مبحث سوم: مفهوم، ماهیت و اقسام عقد نکاح و شرایط ضمن آن۳۰
گفتار اوّل: مفهوم نکاح۳۰
بند اوّل: معنای لغوی نكاح۳۰
بند دوم: معناي اصطلاحي نكاح۳۱
گفتار دوم: ماهیت و اقسام نکاح۳۲
بند اوّل: عقد نكاح موقت۳۲
بند دوم: عقد نكاح دائم۳۲
بند سوم: فرق بین عقد نکاح دائم و موقت۳۳
گفتار سوم: شروط ضمن عقد نکاح۳۳
اقسام شروط ضمن عقد نکاح۳۴
الف: شروط ناظر بر یکی از احکام قانونی یا عرفی عقد نکاح۳۵
۱- شروط مربوط به انعقاد عقد نکاح۳۵
۲- شروط مربوط به آثار عقد نکاح۳۶
۳- شروط مربوط به انحلال عقد نکاح۳۶
ب: شروط ناظر بر امور خارجی عقد نکاح۳۷
گفتار چهارم: شرایط صحت شروط ضمن عقد نکاح۳۷
فصل دوم: بررسی مفهوم شرط خلاف مقتضای عقد۴۱
مبحث اوّل: مفهوم مقتضای عقد۴۲
گفتار اوّل: مقتضیات ذات عقد و مقتضیات اطلاق عقد۴۳
بند اوّل: مقتضیات ذات عقد۴۳
بند دوم: مقتضیات اطلاق عقد۴۴
بند سوم: تفاوت میان مقتضیات ذات عقد و مقتضیات اطلاق عقد۴۵
گفتار دوم: ملاک تمیز مقتضیات عقد ۴۷
بند اوّل: نظریه‌ی تشخیص مقتضیات عقد بر اساس معیار قانون۴۷
بند دوم: نظریه‌ی تشخیص مقتضیات عقد بر اساس معیار عرف۵۰
بند سوم: نظریه‌ی تشخیص مقتضیات عقد بر اساس معیار عرفی و قانونی۵۱
بند چهارم: نظریه‌ی تشخیص مقتضیات عقد بر اساس معیار قصد مشترک۵۲
بند پنجم: نظـریه‌ی تشخیص مقتضیات عقد بر اساس مجموع اعـلام‌های طرفین و لـوازم قانونـی و
عرفی قصد مشترک:۵۴
گفتار سوم: اقسام مخالفت شرط با مقتضای عقد۵۶
بند اوّل: مخالفت شرط با مضمون عقد۵۶
بند دوم: مخالفت شرط با کلیه آثار عقد۵۷
بند سوم: مخالفت شرط با اثر ظاهر عقد۶۰
مبحث دوم: اثر شرط خلاف مقتضای ذات عقد و مبنای بطلان آن۶۱
گفتار اوّل: اثر شرط خلاف مقتضای ذات عقد۶۲
بند اوّل: نقش علم و جهل طرفین به مبطل بودن شرط خلاف مقتضای عقد۶۳
بند دوم: عدم تأثیر اسقاط شرط خلاف مقتضای ذات عقد در ماهیت عقد ۶۵
گفتار دوم: نظریات مختلف در خصوص مبنای بطلان شرط خلاف مقتضای عقد ۶۵
بند اوّل: نظریه بطلان شرط خلاف مقتضای عقد به دلیل مخالفت با کتاب و سنت۶۶
بند دوم: نظریه بطلان شرط خلاف مقتضای عقد به دلیل تناقض موجود در مجموعه عقد و شرط۶۷
بند سوم: نظریه تفکیک مقتضیات مطلق عقد به آثار عرفی و شرعی و مبنای بطلان هر یک ۶۷
بند چهارم: نظریه مبنای بطلان شرط خلاف مقتضای عقد به دو جـهت حصول تعارض بین مفـاد عقد
و شرط و به لحاظ مخالفت با کتاب و سنت ۶۸
فصل سوم: مفهوم و مصادیق اقتضای عقد نکاح ۷۱
مبحث اوّل: اقتضای اطلاق و ذات عقد نکاح ۷۱
گفتار اوّل: اقتضای اطلاق عقد نکاح ۷۴
بند اوّل: اقسام و مصادیق شرط خلاف مقتضای اطلاق عقد نکاح۷۵
الف: شرط صفت ۷۵
ب: شرط فعل ۷۵
ج: شرط نتیجه۷۶
گفتار دوم: اقتضای ذات عقد نکاح ۷۶
مبحث دوم: بررسي مهم‌ترین مصادیق مشتبه شرط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح ۷۹
گفتار اوّل: شرط عدم نزدیکی در عقد نکاح۷۹
بند اوّل: شرط عدم نزدیکی در عقد نکاح، باطل است ۸۳
مهم‌ترين ادله مخالفان صحت شرط عدم نزديكي۸۳
۱- مغایرت با سنت ۸۳
۲- مغایرت با واژه نکاح۸۴
۳- مغایرت با اهداف و مقاصد نکاح۸۴
۴- تحریم شدن امر مباح۸۵
۵- تمکین محدود در عقد نكاح موقت۸۵
۶- عدم تحقق رابطه‌ی زوجیت و وظایف زناشویی۸۶
۷- بطلان قیاس شرط عدم نزدیکی با نکاح ناتوان جنسی ۸۷
۸- استناد به روایت نبوی ۸۷
بند دوم: صحت اشتراط شرط عدم نزدیکی در عقد نکاح۸۷
مهم‌ترين ادله موافقان صحت شرط عدم نزديكي در عقد نكاح۸۸
۱- استناد به روایت عمار بن مروان از امام صادق (ع)۸۹
۲- عدم مغایرت با واژه نکاح۸۹
۳- عدم تحریم امر مباح و وفای به شرط ۹۰
۴- پذیرش شرط عدم نزدیکی در عقد نکاح موقت ۹۰
۵- تحقق رابطه زوجیت بدون رابطه‌ی جنسی ۹۱
۶- صحت نکاح ناتوان جنسی، شخص عقیم و مجنون۹۲
۷- غایات و اهداف متعدد در نکاح۹۴
۸- عدم استمتاع بدون اشتراط شرط ضمن عقد۹۵
۹- رد قیاس با مورد ایلاء ۹۵
بند سوم: نظریه‌ی مختار۹۶
مهم‌ترين ادله نظريه مختار۹۶
گفتار دوم: آثار عملی پذیرش صحت شرط در باب نسب و تکالیف مالی ۱۰۱
بند اوّل: وضعیت حقوقی نسب در صورت صحت شرط عدم نزدیکی ۱۰۱
بند دوم: وضعیت حقوقی نفقه در صورت صحت شرط عدم نزدیکی ۱۰۲
بند سوم: وضعیت حقوقی مهریه در صورت صحت شرط عدم نزدیکی۱۰۳
الف: استحقاق زن بر نصف مهریه ۱۰۳
ب: امکان استناد زوج به حقّ حبس ۱۰۵
گفتار سوم: شرط عدم تمتعات در عقد نکاح۱۰۵
مهم‌ترين ادله مخالفان صحت شرط عدم تمتعات در عقد نكاح۱۰۶
الف: اشتراط عدم مطلق تمتع شرط خلاف تمامی آثار عقد است۱۰۶
ب: اشتراط عدم مطلق تمتع با اثر ظاهر عقد منافات دارد۱۰۶
ج: نفی مطلق استمتاعات ضمن عقد نکاح از مصادیق سلب حق است ۱۰۷
گفتار چهارم: بررسی برخی از مصادیق مشتبه دیگرشرط خلاف مقتضای ذات عقد:۱۰۷
بنداوّل: شرط بچه‌دار نشدن از طرف هر یک از زوج و یا زوجه: ۱۰۷
بند دوم: شرط عدم پرداخت نفقه در عقد نکاح۱۰۸
بند سوم: شرط خیار فسخ در عقد نکاح۱۱۱