تجزیه پایداری فنوتیپی ارقام نخود با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری : پایان نامه ارشد مهندسی کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات

کشور عزیزمان ایران با توجه به تنوع اقلیم ، آب و هوای مطبوع و اراضی وسیعی که در اختیار دارد در صورت مدیریت در عرصه کشاورزی میتواند یکی از قطب های بلامنازع کشاورزی دنیا باشد و با پرورش دانش آموختگان خبره در گرایش های مختلف رشته کشاورزی میتوان به این مهم نایل آمد.دیجی لود در ادامه به معرفی پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته کشاورزی میپردازد. پایان نامه حاضر با عنوان” تجزیه پایداری فنوتیپی ارقام نخود با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری ” با گرایش زراعت و اصلاح نباتات و با فرمت Word (قابل ویرایش) تقدیم شما دانشجویان عزیز میگردد.

چکیده تجزیه پایداری فنوتیپی ارقام نخود با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری:

به ­منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط و مطالعه­ ی سازگاری و پایداری، عملکرد دانه­ی 20 ژنوتیپ نخود در  مزرعه­ ی تحقیقاتی دانشکده­ی کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه، به مدّت چهار سال زراعی (1391-1387)، در دو محیط دیم و آبی، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیّه واریانس مرکّب نمایانگر اختلاف معنی­ داری برای اثر ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل آن­ها بود که بیانگر وجود تنوّع ژنتیکی و امکان انتخاب ژنوتیپ­های پایدار می­باشد. بر اساس اکثر معیارهای پارامتری محاسبه شده، ژنوتیپ­های شماره­ی 16 (FLIP 99-26C) و   20 (FLIP 00-6C) پایدارترین ژنوتیپ­ها با میانگین عملکردی بالاتر از میانگین جامعه، معرّفی شدند.

نتایج تجزیّه­ همبستگی شاخص­های پارامتری نشان داد، بین پارامترهای پایداری، شاخص واریانس محیطی (S_i²) بیشترین همبستگی مثبت و معنی­دار (^**830/0) و شاخص برتری (P_i) بیشترین همبستگی منفی و معنی­دار (^**90/0-) را با صفت عملکرد دانه داشتند.

نتایج تجزیّه به مؤلّفه ­های اصلی برای شاخص­های پارامتری مشخّص نمود، مؤلّفه­ی اوّل 32/53 درصد و مؤلّفه­ی دوّم 14/37 درصد از تغییرات را توجیه نمودند. در داده­های اصلی، فرض صفر، مبنی بر تساوی پایداری ژنوتیپی، در سطح احتمال پنج درصد رد شد (1/30=، 69/46= و 54/31=). این شاخص­ها نشان می­دهند، ژنوتیپ­ها، دارای سازگاری متفاوتی برای شرایط دیم و آبی هستند. سازگارترین و پایدارترین ژنوتیپ آن است که S_i⁽¹⁾ و S_i⁽²⁾  آن حدّاقل باشد و با توجّه به اینکه 0=S_i⁽²⁾=S_i⁽¹⁾  به معنی حدّاکثر پایداری می­باشد بنابراین ژنوتیپ شماره­ی 16 (FLIP 99-26C)، دارای بیشترین پایداری است. به دلیل وجود همبستگی شاخص انتخاب ژنوتیپ  (GSI)با شاخص­های ناپارامتری Nassar و Huehn، Thennarasu، میانگین مجموع رتبه (RSM) و انحراف معیار رتبه (SDR)، می­توان اظهار نمود شاخص GSI، شاخصی معتبر و مطمئن برای انتخاب ژنوتیپ­های پایدار به ­شمار می­رود. تجزیّه به مؤلّفه­های اصلی برای شاخص­های ناپارامتری، مشخّص کرد که دو مؤلّفه­ی اوّل در مجموع 21/88 درصد از تغییرات موجود بین شاخص­های ناپارامتری را توجیه نمودند.

اهمّیّت نخود

نخود در زبان فارسی تحتِ عناوین نخود زراعی، نخود ایرانی و نخود کابُلی و در زبان انگلیسی با نام­هایِNgalgram ،Chickpea ،Filed pea ، Gram و Garbanzo خوانده می­شود. ازدیاد جمعیّت و نیاز روز ­افزونِ بشر به موّاد غذایی از یک سو و کمبود منابع تولید از سوی دیگر، اندیشه­ی محقّقان و دولت­مردان را در این راستا سوق داده است که تنها راه دست­یابی به خودکفایی کشاورزی -به دلیل محدودیّت منابع آبی و خاکی هر کشور- افزایش عملکرد در واحد سطح است.

این امر میسّر نمی­شود مگر به وسیله­ی بهره­گیری از علم ژنتیک و اصلاح نباتات که در نتیجه­ی آن با تولید ارقام پُر­­محصول، می­توان عملکرد در واحد سطح را افزایش داد. رژیم غذایی عمده­ ی مردم جهان در اکثر کشورها را غلّات و حبوبات تشکیل می­دهد   (Saxena, 1997). در اغلب کشورهایی که با کمبود مواد غذایی رو­برو هستند، کمیّت و کیفیّت پروتئین مسئله­ی اصلی تغذیه می­باشد. ترکیبِ مناسبی از پروتئین گیاهی، به وسیله­ی­ مصرف حبوبات، می­تواند مشکلات سوءِ­تغذیه و نیز بخشی از کمبود پروتئین بدن را مرتفع سازد (کوچکی، 1386).

نخود یکی از مهم­ترین حبوبات خوراکی خاورمیانه است که به­ صورت پخته، لپه، آجیل و دانه ­های سبز آن نیز به شکل تازه­خوری در سبد غذایی روزانه مصرف می­شود. همچنین کاه و کلش، شاخ و برگ و حتّی دانه­های نامرغوب نخود به عنوان علوفه مورد تعلیف احشام قرار می­گیرد. نخود سفید رنگ معمولی، حاوی مقدار قابل توجّهی پروتئین می­باشد که معمولاً دیر ­هضم است. میزان پروتئین نخود معمولی حدوداً 20 درصد است، به­ همین ­دلیل مصارف بالایی دارد (کریمی، 1383). حبوبات را گوشت فقرا نامیده ­اند؛ به ­طور ­کلّی بین مقدار حبوبات مصرفی و میزان مصرف غذاهایی که منشأ دامی دارند، یک رابطه ­ی معکوس وجود دارد. بر همین اساس، حبوبات قسمت عمده­ای از غذای مردم کشور­های فقیر­­نشین در مناطق خشک را تشکیل می­دهند. از سوی دیگر، به ­دلیل قابلیّت هم­زیستی حبوبات با باکتری­های تثبیت­کننده­ی نیتروژن مولکولی جَو، در برقراری تعادل عناصر معدنی خاک، در اکوسیستم­های زراعی نیز حائِز اهمّیّت هستند و قرار دادن آن­ها در تناوب، به پایداری سیستم­های زراعی کمک می­کند (Saxena, 1997).

اهداف مشخّص تحقیق تجزیه پایداری فنوتیپی ارقام نخود با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری:

در این پژوهش اهداف زیر دنبال می­شوند:

1. تعیین ژنوتیپ­هایِ پایدار با روش­های آماری پارامتری
2. تعیین ژنوتیپ­هایِ پایدار با استفاده از روش­های آماری ناپارامتری
3. غربال کردن روش­های آماری پارامتری
4. غربال کردن روش­های آماری نا­پارامتری

نتیجه­ گیری

نتایج تجزیّه واریانس مرکّب نشان می­دهد، بین ژنوتیپ­ها، در ارزیابی صفت عملکرد دانه، اختلاف  معنی­داری وجود دارد؛ این موضوع بیانگر تنوّع ژنتیکی بین ژنوتیپ­هاست در نتیجه می­توان از آن در    برنامه­هایِ اصلاحی گوناگون، بهره جُست.

نتایج بررسی مقایسه­ی میانگین مربّعات ژنوتیپ­ها در محیط­های متفاوت برای ژنوتیپ­های شماره­ی دو، چهار، هشت، 17 و 12 دارای اختلاف معنی­داری شد بنابراین می­توان گفت که ژنوتیپ­های مذکور در محیط­های مختلف عملکرد­ متفاوتی دارند و از پایداری کمتری در مقایسه با سایر ژنوتیپ­ها برخوردارند.

اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی­دار شد بنابراین بین ژنوتیپ­های مورد مطالعه تنوع وجود دارد همچنین این ژنوتیپ­ها برای صفت مذکور در محیط­های مختلف سازگاری متفاوتی دارند.

بر اساس اکثر شاخص­های پارامتری ژنوتیپ­های شماره­ی 16 و 20، ژنوتیپ­هایی با عملکرد بالا و پایدار شناخته شدند.

در بررسی همبستگیِ شاخص­هایِ پایداریِ پارامتری، واریانس محیطی (S_i²)، بیشترین همبستگی مثبت و معنی­دار و شاخص برتری (P_i)، بیشترین همبستگی منفی و  معنی­دار را با عملکرد دانه داشتند بنابراین شاخص واریانس محیطی مناسب­ترین شاخص برای انتخاب ژنوتیپ­های پایدار با عملکرد بالا در مطالعات گیاه نخود است.

تجزیّه به مؤلّفه­ های اصلی برای شاخص­های پارامتری نشان داد، شاخص­های ضریب رگرسیون (bi)، ضریب تغییرات محیطی (CV_i)، واریانس محیطی و عملکرد دارای ضرائِب مثبت و معنی­داری برای هر دو مؤلّفه بودند و بیشترین همبستگی را با یکدیگر داشتند بنابراین این شاخص­ها، برترین شاخص­ها برای شناسایی ژنوتیپ­های پایدار با عملکرد بالا به شمار می­روند.

نتایج بررسی روش­های ناپارامتری بیانگر این نکته بود که ژنوتیپ­هایِ 16 و 20، بر اساسِ اکثر   شاخص­هایِ ناپارامتری و دارا بودنِ عملکردی بالاتر از میانگین عملکرد کُل، به عنوان ژنوتیپ­هایی پایدار و با عملکرد بالا شناسایی شدند.

نتایج تجزیّه همبستگی شاخص­های ناپارامتری مشخّص نمود که شاخصِ GSI با شاخص­های ناپارامتریِ Huehn (1979)، Thennarasu (1995)، RSM (Kang,1988) و انحراف معیار رتبه (SDR) دارای همبستگی مثبت و معنی­داری است، در نتیجه شاخصِ GSI به عنوان شاخصی معتبر و مطمئن برای انتخاب  ژنوتیپ­های پایدار معرّفی شد.

تجزیّه به مؤلّفه­های اصلی برای شاخص­های ناپارامتری، شاخص­ها را در سه ناحیه از Plot دسته­بندی کرد و دو مؤلّفه­ی اوّل و دوّم در مجموع 21/88 درصد از تغییرات مربوط به داده­ها را توجیه نمودند؛ شاخص عملکرد – پایداری با عملکرد دانه، در یک گروه با همبستگی بالا قرار گرفت، در نتیجه به عنوان بهترین شاخص برای تعیین ژنوتیپ­های پایدار با عملکرد بالا توصیّه می­شود.

میانگین مجموع رتبه­ی شاخص­هایِ پارامتریِ تمام ژنوتیپ­ها محاسبه گردید؛ در نتیجه­یِ آن ژنوتیپ­هایِ شماره­ی 20، 10 و 16 به ترتیب با کمترین مقادیرِ میانگینِ رتبه، بهترین ژنوتیپ­ها -هم از نظرِ پایداری و هم از نظرِ عملکرد- شناخته شدند.

بر اساس نتایجِ میانگین مجموع رتبه برای شاخص­هایِ ناپارامتری، ژنوتیپ­هایِ شماره­ی  16 و 20 با کمترین مقادیرِ RSM به عنوانِ ژنوتیپ­هایی پایدار با عملکردِ بالا، معرّفی شدند.

فهرست مطالب تجزیه پایداری فنوتیپی ارقام نخود با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری:

چکیده 1

فصل اوّل: مقدّمه و کلیّات.. 2

1-1- اهمّیّت نخود 3

1-2- منشاءِ نخود 3

1-3- اصلاح نخود برای مقاومت به خشکی. 4

1-4- ژنتیک نخود 5

1-5- سازگاری. 6

1-6- پایداری. 7

1-6-1- پایداری و ثبات عملکرد در اصلاح نباتات.. 7

1-6-2- اثر متقابل ژنوتیپ و محیط.. 8

1-6-3- روش­های کاهش اثر متقابل ژنوتیپ و محیط.. 9

1-6-3-1- گروه­بندی محیط­ها 9

1-6-3-2- استفاده از هموژن­ها و مخلوط­های ژنتیکی. 9

1-6-3-3- انتخاب فصلی متقابل. 10

1-6-3-4- ژنوتیپ­های پایدار 10

1-7- روش­های تجزیّه­ آماری. 10

1-7-1- تجزیّه به مؤلّفه ­های اصلی. 10

1-8- روش­های تجزیّه پایداری. 11

1-8-1- روش تجزیّه واریانس… 12

1-8-2- روش واریانس محیطی (S_i²) 13

1-8-3- روش ضریب تغییرات محیطی (CV_i) 14

1-8-4- روش اِکووالانس ریک.. 14

1-8-5- واریانس پایداری Shukla 15

1-8-6- روش تجزیّه رگرسیون. 15

1-8-7- روش رگرسیون خطّی (LR) 15

1-8-7-1- رگرسیون خطّی. 16

1-8-7-1-1- مدل Eberhart و Russel 16

1-8-7-1-2- مدل Perkins و Jinks 17

1-8-7-1-3- مدل Freeman و Perkins 18

1-8-8- ضریب تشخیص (R_i²) 18

1-8-9- شاخص برتری (P_i) 18

1-9- دسته ­بندی شاخص­های پایداری پارامتری. 19

1-9-1- پایداری نوع اوّل یا (T1) 19

1-9-2- پایداری نوع دوّم یا (T2) 20

1-9-3- پایداری نوع سوّم یا (T3) 20

1-9-4- پایداری نوع چهارم یا (T4) 21

1-10- روش­های نا­پارامتری تجزیّه پایداری. 21

1-11- اهداف مشخّص تحقیق. 23

فصل دوّم: بررسی منابع. 24

2-1- بررسی مرور منابع. 25

فصل سوّم: موّاد و روش‌ها 33

3-1- مشخّصات موّاد آزمایشی. 34

3-2- خصوصّیّات طرح آزمایشی. 34

3-3- اندازه ­گیری صفت آزمایشی. 36

3-4- تجزیّه و تحلیل­های آماری. 36

3-4-1- تجزیّه ­های واریانس و آزمون مقایسه میانگین­ها 36

3-4-2-  تجزیّه­ های همبستگی و مؤلّفه­ های اصلی. 36

3-4-3- تجزیّه پایداری. 36

3-4-4- روش­های پارامتری. 37

3-4-5- روش­های نا­پارامتری. 38

3-4-5-1- روش Nassar و Huehn. 38

3-4-5-2- روش Thennarasu. 38

3-4-5-3- ارزش پایداری AMMI 39

3-4-5-4- شاخص عملکرد – پایداری (Ys_i) 39

3-4-5-5- شاخص GSI 40

3-4-6- روش میانگین مجموع رتبه (RSM) 41

فصل چهارم: نتایج و بحث.. 42

4-1- نتایج حاصل از تجزیّه واریانس مرکّب عملکرد 43

4-2- تجزیّه پایداری. 46

4-2-1- نتایج تجزیّه پایداری به روش پارامتری. 46

4-2-1-1- واریانس محیطی (S_i²) 46

4-2-1-2- ضریب تغییرات محیطی. 47

4-2-1-3- اِکووالانس ریک.. 47

4-2-1-4- واریانس پایداری Shukla 48

4-2-1-5- شاخص برتری (P_i) 48

4-2-1-6- شاخص انحراف از خطّ رگرسیون (S²d_i) و ضریب رگرسیون (b_i) 48

4-2-1-7- ضریب تشخیص (R_i²) 49

4-2-2- تجزیّه همبستگی شاخص­های پارامتری. 52

4-2-3- تجزیّه به مؤلّفه­های اصلی برای شاخص­های پارامتری. 54

4-3- نتایج تجزیّه پایداری به روش نا­پارامتری. 55

4-4- همبستگی شاخص­های نا­پارامتری و عملکرد 63

4-5- تجزیّه به مؤلّفه­ های اصلی برای شاخص­های نا­پارامتری. 66

4-6- نتیجه­ گیری. 68

4-7- پیشنهادات.. 70

منابع. 71

چکیده انگلیسی. II

فهرست جداول

جدول 3-1: موقعیّت جغرافیایی و آب و هوایی محلِّ اجرای آزمایش… 34

جدول 3-2: ژنوتیپ­های مورد مطالعه 35

جدول 3-3: صفت مورد مطالعه و علامت اختصاری. 36

جدول 4-1: تجزیّه واریانس مرکّب صفت اندازه ­گیری شده (عملکرد دانه) 44

جدول 4-2: مقایسه­ی میانگین­ عملکرد 20 ژنوتیپ نخود در محیط­های مختلف.. 45

جدول 4-3: مقادیر شاخص­های پارامتری. 50

جدول 4-4: رتبه­بندی ژنوتیپ­های مورد مطالعه بر اساس شاخص­های پارامتری. 51

جدول 4-5: تجزیّه همبستگی شاخص­های پارامتری با عملکرد دانه­ی 20 ژنوتیپ نخود 53

جدول 4-6: مقادیر شاخص­های نا­پارامتری برای ژنوتیپ­های نخود 60

جدول 4-7: ادامه­ی مقادیر شاخص­های نا­پارامتری برای ژنوتیپ­های نخود 61

جدول 4-8: رتبه­بندی ژنوتیپ­ها بر اساس شاخص­های نا­پارامتری. 62

جدول 4-9: تجزیّه همبستگی شاخص­های نا­پارامتری با عملکرد دانه­ی 20 ژنوتیپ نخود 65

فهرست اشکال

شکل 4-1: تجزیّه به مؤلّفه ­های اصلی برای شاخص­های پارامتری. 55

شکل 4-2: تجزیّه به مؤلّف ه­های اصلی برای شاخص­های نا­پارامتری. 67

راهنمای خرید و دانلود فایل

برای پرداخت، از کلیه کارتهای عضو شتاب میتوانید استفاده نمائید.

بعد از پرداخت آنلاین لینک دانلود فعال و نمایش داده میشود ، همچنین یک نسخه از فایل همان لحظه به ایمیل شما ارسال میگردد.

در صورت بروز  هر مشکلی،میتوانید از طریق تماس با ما  پیغام بگذارید و یا در تلگرام با ما در تماس باشید، تا شکایت شما مورد بررسی قرار گیرد.

برای دانلود فابل روی دکمه خرید و دانلود  کلیک نمایید.