جايگاه قاعده احسان در حقوق مسئوليت مدنی : پایان نامه ارشد رشته حقوق خصوصی

رشته حقوق در میان داوطلبان رشته انسانی از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. تیم دیجی لود پایان نامه ای در مقطع کارشناسی ارشد با موضوع ” جايگاه قاعده احسان در حقوق مسئوليت مدنی  ” برای شما عزیزان فراهم کرده است. همچنین شما می توانید در میان مجموعه کامل از پایان نامه های رشته حقوق که تیم دیجی لود گرداوری کرده است ، مناسب ترین پایان نامه را تهیه کنید و از آن به نحو احسن بهره مند شوید. برای راحتی شما دانشجویان گرامی ، پایان نامه ها در قالب ورد بوده و کاملا قابل ویرایش است. دی جی لود آرزو می کند همه ی شما عزیزان به اهداف و آرزوهای خود برسید.

چکیده پایان نامه جايگاه قاعده احسان در حقوق مسئوليت مدنی:

يکي از قواعد اثرگذار در مباحث فقهي وحقوقي قاعدة احسان است. از اين قاعده مي‌توان در دوحوزه بحث کرد. اولين حوزه‌، بررسي تأثير قاعدة احسان، در مورد سقوط ضمان يا به بيان ديگر تأثير قاعده در بحث مسئوليت مدني است. اين قاعده از استثنائات قاعدة اتلاف و تسبيب محسوب مي‌شود. در نتيجه يکي از موارد معافيت از جبران خسارات، ضرر ناشي از «افعال محسنانه» است. دومين حوزه‌، بررسي قاعدة احسان در مورد اثبات ضمان است. يکي از مباحث مرتبط به قاعدة احسان در اين حوزه، مسئلة «مبناي احکام» اداره و نگهداري بدون اجازة اموال ديگران است. (مادّة 306 قانون مدني)سؤال اساسي در اين قسمت اين است که آيا از منظر فقه اسلامي، مثبتِ ضمان بودن قاعدة احسان پذيرفتني است. آيا شخصي که براي کمک نمودن و احسان به ديگري اقداماتي را انجام مي‌دهد که در اثر آن مخارجي بر او تحميل مي‌شود يا خساراتي به او وارد مي‌گردد، مي‌تواند بنا بر قاعدة احسان مطالبة خسارات نمايد و مخارج خود را از محسن ‌اليه دريافت کند؟

براي ايجاد مسئوليت مدني و ضمان قهري اسباب و عواملي وجود دارد كه در فقه از آنها به موجبات ضمان قهري ياد مي شود همچنين براي جلوگيري از ايجاد مسئوليت مدني و سقوط ضمان قهري براي كسي كه شرايط ضمان فراهم شده باشد اسباب ومواردي وجود دارد كه از آنها به مسقطات ضمان قهري تعبير مي گردد يكي از مسقطات ضمان قهري احسان مي باشد ، بدين معنا كه هرگاه كسي به انگيزه خدمت و احسان به ديگران موجب ورود ضرر به آنها شود عمل او تعهد آور نيست . مثلاً چنانچه شخصي ببيند كه فردي در آتش افتاده و مي سوزد وبراي حفظ جان و دفع خط از او مجبور شود لباس او را پاره كند در اين صورت آن فرد ضامن قيمت لباس نخواهد بود زيرا پاره كننده لباس در چنين شرايطي قصد احسان و خدمت به صاحب لباس داشته و قصد دفع ضرر از او را داشته است مباحث مربوط بر احسان و مسقط بودن آن در فقه تحت عنوان قاعده احسان مطرح مي باشد .

احسان مصدر باب افعال از ريشة «حسن» د‌ر لغت به معني نيکوکاري است. اين واژه در فقه و حقوق نيز به عمل عمومي يا ويژه‌اي براي مساعدت به غير، به قصد تبرع، اشتهار دارد.

مقصود از اين قاعده اين است که، هرگاه شخصي به انگيزة خدمت ونيکوکاري به ديگران، موجب وارد شدن خسارت به آنان شود، اقدامش مسؤليت آور نيست و شخص محسن، ضامن شناخته نمي شود. در حالي که مي دانيم برطبق قواعد مسلم و معمول در فقه و حقوق از جمله قاعدة اتلاف، هرکس حتي اگر بدون عمد و تقصير، مال غير را تلف يا ناقص کند، و خسارتي به او وارد  آورد، ضامن است. ولي در ساية قاعدة احسان، شخص محسن ضامن نيست.

در بين فقيهان، اصل حکم و عدم ضمان براثر احسان اختلافي وجود ندارد اما پيرامون ماهيت احسان ونيکوکاري وحدود قاعده جاي گفت و گو است .

کسي که عمل خسارت باري انجام دهد، در صورت ورود خسارت به ديگري ضامن است، مثلا چنانچه شخصي به جهت فضولي در اموال ديگري تصرف نمايد وتصرف او موجب تلف يا نقص اموال گردد، طبق اصل اولي ضامن خواهد بود؛ ولي بنا برمفاد اين قاعده، اگر اين عمل باحسن نيت فاعل و به قصد مراقبت از مال مالک و به انگيزة خدمت به او بوده باشد، آنگاه به طور اتفاقي موجب زيان وضرر گردد، اقدام کننده ضامن نيست؛ چون در اين عمل قصد احسان داشته است.

خوانده ايم که اتلاف مال غير، اگر چه بدون تعدي و تفريط باشد، موجب ضمان و مسئوليت است واکنون مي بيينيم که اگر کسي به هنگام انجام کاري نيک زياني وارد کند، ضامن نيست پس به اين نتيجه مي رسيم که قاعدة احسان مسقط ضمان است.

دراين تعريف کارنيک، تعدي و تفريط وضمان به کار رفته است، بحث از تعدي و تفريط، زيان وضمان در موارد ديگر اسباب و مسقطات ضمان نيز مطرح است واختصاص به قاعدة احسان ندارد ، عنصر ويژه قاعدة احسان ” کارنيک ” است و به توضيح آن اکتفا مي کنيم.

اهميت و ضرورت انجام تحقيق

قانون مدني ايران اگر چه از تجارب حقوقي برخي کشورهاي اروپايي بهره گرفته است ولي از آغاز بر پايه مستحکم فقه اسلامي به خصوص مکتب فقهي اماميه و انديشه والاي فقهاي گرانقدر بنا شده است. از اين رو به جرات مي توان گفت قاعده احسان از جمله قواعدي است که مي توان آنرا قاعده بنيادين دانست و اگر چه در نهاد فقهي و حقوقي اين قاعده از مستقلات عقليه محسوب مي شود، ليکن وقتي که در بستر و بناي نقل مورد ارزيابي قرار مي گيرد. دايره شمول آن بقدري گسترده مي شود که مي تواند بسياري از معضلات حقوقي در سطح کلان و کلي را حل کند. هر چند موضوع احسان عمري به قدمت اسلام داشته و به تعبير ديگر از زمان نزول قرآن کريم در آيات متعددي به آن اشاره شده و خداوند متعال بندگان خود را به نيکوکاري و عمل خير دعوت نموده است ولي احسان مورد نظر در بحث که به معناي انجام دادن عمل نيکو اعم از قول يا فعل مي باشد و اکثر فقها اتفاق نظر دارند در ذيل آيه 91 سوره توبه آمده است .

در اين پژوهش سعي شده است با جمع آوري نظريات فقها و تجزيه و تحليل  ديدگاهاي متفاوتي که از آنها ارائه شده است به نظريه اي مورد قبول که بتوان در علم حقوق به آن استناد کرد دست پيدا کنيم . اگر چه در پاره اي از موارد اثبات بي گناهي افراد با توجه به قوانين مدرن امروزي کار ساده اي نيست ولي اين را نبايد ناديده گرفت که قوانين کشور ما برگرفته از فقه اسلامي است و اگر بخواهند در يک سرزمين اسلامي مسلمانان همديگر را ياري کنند نه تنها بايد ضمان از آنها برداشته شود بلکه مي بايست سازمانهاي خيريه اي به همين منظور تاسيس  گردد تا خسارت مالي که بر عهده فرد محسن و نيکوکار قرار مي گيرد پرداخت شود. از جمله آثار قاعده احسان اماني شدن يد محسن در صورت تسلط در مال غير مي باشد .

سوالات تحقيق جايگاه قاعده احسان در حقوق مسئوليت مدنی:

• جايگاه قاعده احسان در حقوق مسئوليت مدني چيست ؟
• موارد و مستندات قاعده احسان کدامند ؟
• آيا در قاعده احسان بايد عمل در نظر مرتكب مصلحت داشته باشد ، يا در واقع و خارج ؟

روش تحقيق

در تحقيق و تدوين اين  پايان نامه، از روش تحليلي و توصيفي که درآن اطلاعات با مراجعه به منابع مکتوب گردآوري مي شود استفاده شده است.منابع و ماخذ مربوط به زبان فارسي و عربي هستند که به نگرشي استدلالي و مقايسه اي مورد مطالعه قرار گرفته اند.

پيشينه تحقيق:

با توجه به اينکه موضوع ما فقهي مي باشد قبلا در اين زمينه مقالات و پايان نامه هايي نوشته شده است که مي توان به عنوان مثال به مقاله قاعده احسان  ، نويسنده: لطفي،اسدالله

نشريه: حقوق » دانشکده حقوق و علوم سياسي(دانشگاه تهران) » زمستان 1379 – شماره 50  که 20 صفحه – از 41 تا 60 به موضوع اختصاص داده و همچنين مقاله آقاي سيد مصطفي ‌‌مصطفوي، استاديار مدعو دانشگاه امام‌ صادق(ع).با عنوان قاعده احسان ، منبع مسئوليت 1385 اشاره کرد .

فهرست مطالب جايگاه قاعده احسان در حقوق مسئوليت مدنی:

مقدمه

بيان مسئله

اهميت و ضرورت انجام تحقيق

سوالات تحقيق

روش تحقيق

پيشينه تحقيق

ساختار تحقيق   1

فصل اول : مفهوم قاعده احسان

مبحث اول : مفهوم قاعده فقهي و مشخصات قاعده حقوقي

گفتار اول : مفهوم قاعده فقهي

الف) قاعده

ب) فقه

ج) وي‍‍ژگي قواعد فقهي

گفتار دوم : مشخصات قاعده حقوقي

الف) كلي بودن

ب) الزامي بودن

ج) ضمانت اجرا

د) قلمرو اجتماعي داشتن

گفتار سوم : معناي لغوي و اصطلاحي قاعده

الف) معني لغوي قاعده

ب) معناي اصطلاحي

مبحث دوم : تعريف قاعده فقهي

گفتار اول : فرق قاعده فقهي با مسئله فقهي و ضابطه فقهي

الف)  فرق قاعده با مسئله فقهي

ب) قاعده فقهي و ضابطه فقهي

گفتار دوم : اقسام قواعد فقهي

مبحث سوم: تعريف قاعده احسان

گفتار اول : معناي لغوي و اصطلاحي احسان

گفتار دوم:  معناي اصطلاحي احسان

گفتار سوم : شرايط لازم براي تحقق احسان

الف :  دفع ضرر از متضرر

ب :  الضرورات تبيح المحظورات

گفتار چهارم : قاعده احسان از ديدگاه فقها

1)قاعده احسان از ديدگاه شيخ طوسي

2)قاعده احسان از ديدگاه مرحوم مير فتاح

3)قاعده احسان از ديدگاه مرحوم شيخ محمد حسين اصفهاني

4)قاعده احسان از ديدگاه مرحوم ميرزا حسن بجنوردي

مبحث چهارم : رابطه قاعده احسان با ادله ضمان

1 ) رابطه قاعده احسان با قاعده اتلاف

2 ) رابطه قاعده احسان با تسبيب

3 ) رابطه قاعده  احسان بالاضرر

مبحث پنجم : قاعده احسان به عنوان يکي از دلايل قاعده اضطرار

1 ) اضطرار به غير براي دفع ضرر ديگري

2 ) اضرار به غير براي دفع ضرر از او

3 ) اضرار به خود براي دفع ضرر ازغير

4 ) اضرار به غير دفع ضرر از جامعه

فصل دوم : مدارک قاعده احسان

گفتار اول : قرآن

گفتار دوم : سنت

گفتار سوم :  اجماع

گفتار چهارم :  عقل      43

فصل سوم :شرايط تاثير احسان بر مسئوليت مدني

گفتار اول : دفع ضرر

گفتار دوم : جلب منفعت

گفتار سوم : اقدامات انسان دوستانه:

گفتار چهارم : قصد احسان

گفتار پنجم :  وقوع ضرر از ناحيه احسان کننده

گفتار ششم : بررسي معيارهاي احسان واقعي

گفتارهفتم  : شرايط تاثير احسان بر مسئوليت مدني

الف) قصد احسان

ب) احسان واقعي

گفتار هشتم :جلب منفعت براي متضرر

گفتار نهم : دفع خطر

گفتار دهم : وقوع افراط و تفريط از ناحيه احسان کننده

گفتار يازدهم  :وجود تناسب بين ضرر دفع شده و ضرر وارد شده

فصل چهارم : مصاديق کاربرد قاعده احسان در فقه و حقوق موضوعه

مبحث اول : قاعده احسان و مقوله امر نامشروع و حسن نيت

گفتار اول:  قلمرو دخالت قاعده احسان در امر نامشروع

گفتار دوم :  مقوله حسن نيت در قاعده احسان

الف ) حسن نيت بدون شائبه  غرض محسن در اقدام به امر مورد احسان

مبحث دوم : جريان قاعده احسان در مواردي از قانون مدني

گفتار اول : عدم تعارض بين ماده 328 قانون مدني و قاعده احسان

گفتار دوم :  جريان قاعده احسان در ماده 330 قانون مدني

گفتار سوم :  نقش قاعده احسان در ماده 267 قانون مدني

گفتار چهارم :  جايگاه قاعده احسان در ماده 306 قانون مدني

مبحث سوم : قلمرو قاعده احسان

1 ) نظريه دفع ضرر و مصاديق آن

2 ) نظريه جلب منفعت و مصاديق آن

3 ) نظريه مورد قبول

گفتار پنجم : دخالت فضولي

گفتار هفتم  : موراد احسان در قانون مجازات اسلامي مصوب 1392

نتيجه گيري

پيشنهادات

منابع و ماخذ

راهنمای خرید و دانلود فایل

برای پرداخت، از کلیه کارتهای عضو شتاب میتوانید استفاده نمائید.

بعد از پرداخت آنلاین لینک دانلود فعال و نمایش داده میشود ، همچنین یک نسخه از فایل همان لحظه به ایمیل شما ارسال میگردد.

در صورت بروز  هر مشکلی،میتوانید از طریق تماس با ما  پیغام بگذارید و یا در تلگرام با ما در تماس باشید، تا شکایت شما مورد بررسی قرار گیرد.

برای دانلود فایل روی دکمه خرید و دانلود  کلیک نمایید.