DOC

doc

تعداد صفحات : 141

پایان نامه کارشناسی ارشد

رشته کشاورزی - گرایش اقتصاد کشاورزی

همراه با جداول ، اشکال و نمودار

79000 تومان

مقایسه روش‌های مختلف قیمت‌گذاری آب کشاورزی با استفاده از رهیافت برنامه‌ریزی ریاضی مثبت : پایان نامه ارشد کشاورزی

کشور عزیزمان ایران با توجه به تنوع اقلیم ، آب و هوای مطبوع و اراضی وسیعی که در اختیار دارد در صورت مدیریت در عرصه کشاورزی میتواند یکی از قطب های بلامنازع کشاورزی دنیا باشد و با پرورش دانش آموختگان خبره در گرایش های مختلف رشته کشاورزی میتوان به این مهم نایل آمد.دیجی لود در ادامه به معرفی پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته کشاورزی میپردازد. پایان نامه حاضر با عنوان” مقایسه روش‌های مختلف قیمت‌گذاری آب کشاورزی با استفاده از رهیافت برنامه‌ریزی ریاضی مثبت ” با گرایش اقتصاد کشاورزی و با فرمت Word (قابل ویرایش) تقدیم شما دانشجویان عزیز میگردد.

چکیده پایان نامه مقایسه روش‌های مختلف قیمت‌گذاری آب کشاورزی با استفاده از رهیافت برنامه‌ریزی ریاضی مثبت:

منابع آب محدود کشور صرف‌نظر از تغییرات بین سالی تقریبا ثابت بوده و با افزایش جمعیت و توسعه در ابعاد مختلف، تامین نیازهای آبی با محدودیتهای زیادی مواجه میشود. بنابراین باید به دنبال راه‌کارهای مناسب برای مدیریت تقاضای آب بود. اعمال سیاستهایی، که انگیزه مصرف کنندگان را جهت صرفه جویی و جلوگیری از اتلاف این نهاده با ارزش، بالا ببرد امری بسیار کارساز و مهم میباشد. یکی از این سیاستها قیمت گذاری منابع آب در بخش کشاورزی میباشد.

در این مطالعه به بررسی روشهای مختلف قیمتگذاری آب بر اساس معیارهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی پرداخته میشود بدین منظور از روش برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP) جهت شبیهسازی الگوی کشت اراضی پایین دست سد گلستان (1) شهرستان گنبدکاووس در حالت اجرای روشهای مختلف قیمت‌گذاری آب نظیر قیمت گذاری سطحی، حجمی و ترکیبی استفاده شد، سپس بهترین روش براساس شاخصهای مذکور با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و (TOPSIS) انتخاب گردید. در این مطالعه داده های مورد نیاز با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه ای گردآوری و تعداد 20 سناریو (5 سناریو سطحی، 5 سناریو حجمی و 10 سناریو ترکیبی)مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج نشان میدهد با افزایش قیمت آب سطح زیر کشت محصولات آبی کاهش و سطح زیر کشت محصولات دیم، افزایش مییابد و هندوانه آجیلی تابستانه به دلیل آب بر بودن و سود ناخالص کم در بیشتر سناریوها از الگوی کشت حذف شدهاست. با افزایش قیمت آب سود، اشتغال و مقدار آب مصرفی کاهش و شاخص پایداری کود نیتروژن و کود فسفات افزایش یافته است. روش قیمتگذاری آب به روش حجمی (قیمت هر متر مکعب آب 300 ریال) رتبه نخست را به خود اختصاص داد.

واژه‌های کلیدی: برنامه ریزی ریاضی اثباتی(PMP)، سد گلستان(1)، قیمتگذاری آب

اهميت و ضرورت انجام مطالعه

در نگرش جدید جهانی، آب کالایی اقتصادی- اجتماعی بوده و یک عنصر حیاتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشوری محسوب میشود. بنابراین اهمیت کنترل و استفاده بهینه از منابع آبی در دسترس، انکار نشدنی است (هیمن و صبوحی صابونی، 1390).

محدودیتهای توسعه منابع آب، مدیریت ضعیف و تلفات زیاد آب در کشاورزی، کاربرد سیاستهای طرف تقاضای آب همچون تخصیص مجدد منابع آب، قیمتگذاری آب و سیاستهای جایگزین آن همچون مالیات بر نهادههای مکمل آب یا مالیات بر محصول را ضروری میسازد (قرقانی و همکاران، 1388؛ کای، 2008؛ چاکراورتی و زیلبرمن، 2000؛ هی و همکاران، 2006).

براساس قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1394-1390) به منظور حفظ ظرفیت تولید و نیل به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی اقدامات زیر انجام میشود: ارتقاء راندمان آبیاری بخش کشاورزی از طریق اجرای عملیات زیر بنایی آب و خاک، تحویل آب مورد نیاز کشاورزان به صورت حجمی بر اساس الگوی کشت هر منطقه و با استفاده از مشارکت بخش غیر دولتی، ارتقاء شاخص بهرهبرداری مصرف آب در بخش کشاورزی و افزایش تولید محصول به ازاء واحد حجم مصرفی.

با توجه به اینکه سیاستهای مختلف کشاورزی را نمیتوان در محیط آزمایشگاهی مورد بررسی و تحلیل قرار داد، لذا بایستی آثار بالقوه این سیاستها قبل، حین یا بعد از اعمال با استفاده از ابزارهای مناسب تحلیل سیاستی مورد بررسی قرار گیرند.

لذا با توجه به اهمیت موضوع، در این مطالعه جهت بررسی سیاست قیمت‌گذاری آب، به شبیه‌سازی رفتار کشاورزان در برابر تغییر روش قیمتگذاری آب با استفاده از روش برنامهریزی ریاضی مثبت (PMP) در اراضی پایین دست سد گلستان (1) شهرستان گنبد کاووس پرداخته و سپس جهت انتخاب بهترین روش از بین روشهای مختلف قیمتگذاری آب نظیر قیمتگذاری سطحی، حجمی و ترکیبی براساس معیارهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و (TOPSIS) استفاده می‌گردد.

اهداف تحقیق

هدف این مطالعه شبیهسازی رفتار کشاورزان در برابر تغییر روش قیمتگذاری آب و انتخاب بهترین روش قیمتگذاری از بین روش‌های مختلف نظیر قیمتگذاری سطحی، حجمی و ترکیبی براساس معیارهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی میباشد.

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه 2

1-2- تعریف مسئله 3

1-3- اهميت و ضرورت انجام مطالعه 4

1-4- اهداف تحقیق 5

1-5- فرضیه های تحقیق 5

فصل دوم: بررسی منابع

2-1- پژوهش‌های داخلی 8

2-1-1- پژوهشهای داخلی در زمینه ارزش‌گذاری آب 8

2-1-2- پژوهش‌های داخلی در زمینه برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP) 12

2-2- پژوهش‌های خارجی 15

2-2-1- پژوهش‌های خارجی در زمینه ارزش‌گذاری آب 15

2-2-2- پژوهش‌های خارجی در زمینه برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP) 17

فصل سوم: مواد و روشها

3-1- مشخصات منطقه مورد مطالعه 20

3-1-1- معرفی شهرستان گنبد کاووس 20

3-1-2-تقسیمات کشوری 21

3-1-3- شرایط اقلیمی 21

3-1-4- منابع آب 22

3-1-5- ویژگیهای جمعیتی شهرستان گنبد کاووس 23

3-1-6- وضعیت کشاورزی 23

3-1-7- معرفی دهستان آق آباد 24

3-1-8- وضعیت خاک دهستان آق آباد 25

3-1-9- وضعیت دام در دهستان آق آباد 25

3-1-10- موقعیت جغرافیایی سد گلستان (1) 25

3-1-11- نحوه توزیع آب و دریافت آب بها 25

3-1-12- بررسی وضعیت سطح زیر کشت منطقه مورد مطالعه 26

3-2- روش و شیوه گردآوری اطلاعات 27

3-3- جامعه آماری و روش نمونه‌گیری 27

3-4- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 28

3-4-1- برنامه‌ریزی ریاضی (MP) 28

3-4-1-1- برنامه‌ریزی ریاضی هنجاری (NMP) 30

3-4-1-2- الگوی برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP) 31

3-5- کالیبراسیون تابع هزینه 37

3-6- تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 39

3-6-1- اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی 41

3-6-2- مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی 41

3-7- فرآیند روش تاپسیس 45

3-7-1- الگوریتم تکنیک تاپسیس 45

3-8-تبیین مدل ریاضی تحقیق 46

3-8-1- تشریح فعالیتها، معرفی متغیرهای تصمیم‌گیری و محدودیت‌های مدل 47

3-8-2- معرفی متغیرهای تصمیم‌گیری تحقیق 47

3-8-3- محدودیتهای مدل 49

3-8-3-1- محدودیت زمین 49

3-8-3-2- محدودیت آب 49

3-8-3-3- محدودیت نیروی کار 50

3-8-3-4- محدودیت کود شیمیایی 50

3-8-3-5- محدودیت ماشین‌آلات کشاورزی 50

3-8-3-6- محدودیت سرمایه 51

3-8-4- شاخص پایداری نهاده کود 51

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1- نتایج تحلیل توصیفی (ویزگیهای جامعه آماری) 54

4-1-1- الگوی کشت زارعین 54

4-1-2- نیاز آبی گیاهان در منطقه مورد مطالعه 55

4-1-3- سناریوهای مورد بررسي 56

4-2- نتایج استنباطی: نتایج برآورد الگوها 58

4-2-1- نتایج برآورد الگو با استفاده از روش برنامهریزی ریاضی مثبت (PMP) 58

4-2-2- اعمال سیاست تغییر روشهای آبیاری بر الگوی کشت، سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروژن، شاخص پایداری کود فسفات در مدل PMP 60

4-2-2-1- نتایج سناریو اول (شرایط موجود): روش قیمت‌گذاری سطحی 61

4-2-2-2- نتایج سناریو دوم: روش قیمت‌گذاری سطحی با افزایش 50 درصدی 63

4-2-2-3- نتایج سناریو سوم: روش قیمت‌گذاری سطحی با افزایش 100 درصدی 64

4-2-2-4- سناریو چهارم روش قیمت‌گذاری سطحی با افزایش 150 درصدی 65

4-2-2-5- سناریو پنجم روش قیمت‌گذاری سطحی با افزایش 200 درصدي 67

4-2-2-6- نتایج سناریو ششم: روش قیمت‌گذاری حجمی 68

4-2-2-7- نتایج سناریو هفتم: روش قیمت‌گذاری حجمی با افزایش 50 درصدی 70

4-2-2-8- نتایج سناریو هشتم: روش قیمت‌گذاری حجمی با افزایش 100 درصدی 71

4-2-2-9- نتایج سناریو نهم: روش قیمت‌گذاری حجمی با افزایش 150 درصدی 73

4-2-2-10- نتایج سناریودهم: روش قیمت‌گذاری حجمی با افزایش 200 درصدی 74

4-2-2-11- نتایج سناریو یازدهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 76

4-2-2-12- نتایج سناریودوازدهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 77

4-2-2-13- نتایج سناریوسیزدهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 79

4-2-2-14- نتایج سناریوچهاردهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 80

4-2-2-15- نتایج سناریوپانزدهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 82

4-2-2-16- نتایج سناریوشانزدهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 83

4-2-2-17- نتایج سناریوهفدهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 85

4-2-2-18- نتایج سناریوهجدهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 86

4-2-2-19- نتایج سناریونوزدهم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 87

4-2-2-20- نتایج سناریو بیستم: روش قیمت‌گذاری ترکیبی 89

4-3- نتایج رتبه‌بندی سناریوها 90

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

5-1- نتیجه‌گیری کلی 94

5-2- پیشنهادات 95

منابع

الف: منابع فارسی 98

ب: منابع لاتین 101

فهرست جدول‌ها

جدول 3-1- الگوی کشت محصولات زراعی شهرستان گنبد کاووس سال زراعی 92-91 واحد: هکتار 24
جدول 3-2- سطح زیر کشت محصولات زراعی شرکت‌های تعاونی آب سد گلستان (1) در سال زراعی92-1139 (واحد: هکتار) 26
جدول 3-3- ارزش‌گذاري شاخص‌ها نسبت به هم 43
جدول 3-4- شاخص تصادفي 44
جدول 4-1- سطح زیر‌کشت محصولات زراعی شرکت تعاونی‌های آب سد گلستان یک سال زراعی 92-1391 واحد: هکتار 55
جدول 4-2- مقدار نیاز خالص آبیاری در منطقه مورد مطالعه (واحد: مترمکعب در هکتار) 56
جدول 4-3- سناریوهای مورد بررسی 57
جدول 4-4- سناریوهای مختلف جهت بررسی سیاستهای قیمتگذاری آب در اراضی زیر سد گلستان (1) 57
جدول 4-5- نتایج الگوی کشت مدلPMP منطقه به تفکیک شرکت تعاونی آب (واحد: هکتار) 59
جدول 4-6- مقدار نهادههای موجود در منطقه مورد مطالعه به تفکیک شرکتهای تعاونی آب 59
جدول 4-7- مقدار نهادههای مصرف شده در الگوی کشت مدل PMP منطقه به تفکیک شرکت‌های تعاونی آب 60
جدول 4-8- قیمت آب در منطقه سال زراعی (92-91) 61
جدول 4-9- درصد تغییر سطح زیرکشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو اول (شرایط موجود) 62
جدول 4-10- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو اول 62
جدول 4-11- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو دوم 63
جدول 4-12- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات درالگوی کشت مدل PMP در حالت اجرای سناریو دوم 64
جدول 4-13- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو سوم 65
جدول 4-14- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات درالگوی کشت مدل PMP درحالت اجرای سناریو سوم 65
جدول 4-15- درصد تغییر سطح زیرکشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو چهارم 66
جدول 4-16- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMP در حالت اجرای سناریوچهارم 67
جدول 4-17- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو پنجم 67
جدول 4-18- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات درالگوی کشت مدل PMP در حالت اجرای سناریوپنجم 68
جدول 4-19- درصد تغییر سطح زیرکشت محصولات در الگوی کشت مدلPMP منطقه در حالت اجرای سناریو ششم 69
جدول 4-20- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMPدر حالت اجرای سناریو ششم 70
جدول 4-21- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو هفتم 70
جدول 4-22- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMPدر حالت اجرای سناریو هفتم 71
جدول 4-23- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو هشتم 72
جدول 4-24- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در اگوی کشت مدل PMPدرحالت اجرای سناریو هشتم 73
جدول 4-25- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو نهم 73
جدول 4-26- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMPدر حالت اجرای سناریو نهم 74
جدول 4-27- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو دهم 75
جدول 4-28- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMPدر حالت اجرای سناریو دهم 75
جدول 4-29- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو یازدهم 76
جدول 4-30- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات درالگوی کشت مدل PMP در حالت اجرای سناریویازدهم 77
جدول 4-31- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو دوازدهم 78
جدول 4-32- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMPدرحالت اجرای سناریو دوازدهم 78
جدول 4-33- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو سیزدهم 79
جدول 4-34- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات درالگوی کشت مدل PMPدرحالت اجرای سناریو سیزدهم 80
جدول 4-35- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو چهاردهم 81
جدول 4-36- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات درالگوی کشت مدل PMP در حالت اجرای سناریو چهاردهم 81
جدول 4-37- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو پانزدهم 82
جدول 4-38- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در منطقه مورد نظر در مدل PMPدر سناریوپانزدهم 83
جدول 4-39- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو شانزدهم 84
جدول 4-40- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMP درحالت اجرای سناریوشانزدهم 84
جدول 4-41- درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو هفدهم 85
جدول 4-42- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMPدر حالت اجرای سناریوهفدهم 86
جدول 4-43- درصد تغییر سطح زیرکشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریوهجدهم 87
جدول 4-44- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات درالگوی کشت مدل PMP در حالت اجرای سناریوهجدهم 87
جدول 4-45 درصد تغییر سطح زیر کشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو نوزدهم 88
جدول 4-46- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMP در حالت اجرای سناریو نوزدهم 89
جدول 4-47- درصد تغییر سطح زیرکشت محصولات در الگوی کشت مدل PMP منطقه در حالت اجرای سناریو بیستم 89
جدول 4-48- بررسی سود، اشتغال، آب مصرفی، شاخص پایداری کود نیتروزن، شاخص پایداری کود فسفات در الگوی کشت مدل PMP در حالت اجرای سناریو بیستم 90
جدول 4-49- وزن شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی 91
چدول 4-50- رتبه‌بندی سناریوها 91