مالكيت فكري و مسائل حقوقی مرتبط با آن : پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق

هر دانشجویی که در مقطع تحصیلات تکمیلی، که شامل دوره های کارشناسی ارشد و دکتری است، مشغول به تحصیل باشد، بعد از اینکه تمام واحد های درسی تعیین شده را گذراند، موظف است برای تمام کردن دورۀ خود رساله و یا پایان نامه ای بنویسد و طی مراسمی رسمی که از قبل برنامه ریزی شده است، از آن دفاع کند و نمرۀ قبولی بگیرد. نوشتن پایان نامه برای دانشجوی کارشناسی ارشد تقریباً اولین تجربۀ علمی و پژوهشی جدی و روشمند است و دانشجو با نوشتن پایان نامه در واقع راه را برای پژوهش های بعدی اش هموار می کند. همۀ ما می دانیم که نوشتن یک پایان نامۀ خوب و دفاع کردن از آن آرزو و خواستۀ قلبی هر دانشجویی است، ولی شرایط موجود سبب شده است که متاسفانه هر روز از تعداد پایان نامه های کم نقص و خوب و استاندارد کاسته شود. همان طور که می دانید پایان نامه یا رساله نوعی پژوهش دانشگاهی است و بنابراین باید از بیشتر قواعدی که در حوزۀ پژوهش ها و تحقیقات آکادمیک وجود دارد پیروی کند و بتواند پیام خود را به گونه ای که رسا، علمی، مستدل و منطقی باشد، به مخاطبانش برساند. در همین راستا ما سعی کردیم پایان نامه های کارشناسی ارشد برتر از دانشگاه های معتبر کشور را برای کمک در نگارش پایان نامه به شما معرفی نماییم .رشته حقوق در میان داوطلبان رشته انسانی از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. تیم دیجی لود پایان نامه ای در مقطع کارشناسی ارشد با موضوع ” مالكيت فكري و مسائل حقوقی مرتبط با آن ” برای شما عزیزان فراهم کرده است. همچنین شما می توانید در میان مجموعه کامل از پایان نامه های رشته حقوق که تیم دیجی لود گرداوری کرده است ، مناسب ترین پایان نامه را تهیه کنید و از آن به نحو احسن بهره مند شوید. برای راحتی شما دانشجویان گرامی ، پایان نامه ها در قالب ورد بوده و کاملا قابل ویرایش است.

چکیده مالكيت فكري و مسائل حقوقی مرتبط با آن

مالكيت فكري ترجمه‌اي از اصطلاح Intellectual Property است كه برخي از حقوقدان‌ها از آن با تعبير «مالكيت معنوي» ياد كرده‌اند. مالكيت فكري دو بخش دارد: بخش اول مربوط به «ماكيت صنعتي» و بخش دوم مربوط به «ماكيت ادبي و هنري» است. ماكيت ادبي و هنري يا «حق ابتكار» خود به دو حوزه «حقوق مؤلف» و «حقوق مرتبط » بخش‌پذير است. اصطلاح «حقوق مؤلف» كه در حقوق رومي-ژرمني به سبب توجه بيشتر به پديدآورنده بيشترين كاربرد را دارد، معادل «حق نسخه‌برداري» مطرح در كامن لا به لحاظ تأكيد بيشتر بر جنبه‌ي مادي آثار فكري است كه در معناي كپي‌رايت آورده شده است. حق نسخه برداري ترجمه‌اي از اصطلاح Copyright مي‌باشد و نخستين بار در سال 1886١ در كنوانسيون برن وارد عرصه بين‌المللي شد و به مسئوليت حمايت از كارهاي ادبي و هنري اشاره كرد.

کپی رایت، حقی است که برپایۀ آن به پدیدآورنده اجازه داده می شود دربارة انتشار و فروش اثر ادبی، هنري یا علمی خویش با پشتوانه حمایتی قانون گذار، تصمیم بگیرد. این تصمیم گیري بدون دغدغه آن است که دیگران حقوق مادي و اخلاقی او را زیر پا نهند و او را از داشتن این حقوق مسلم محروم سازند. از این رو، کپی رایت تمهیدي قانونی است که براي حمایت از حقوق مادي و اخلاقی پدیدآورندگان یا تولیدکنندگان آثار ادبی، هنري و علمی پایه ریزي شده است. در پرتو این حق، به صاحب آن اجازه داده می شود که در مورد چاپ کردن یا چاپ نکردن اثر ادبی، خودش یگانه مرجع تصمیم گیرند ه باشد و هر شخص متعرض به این حق، اعم از حقیقی یا حقوقی، منع گردد.

اهداف تحقيق:

بررسي و تحقيق در مورد كپي رايت و زيرمجموعه آن مي‌تواند به صورت كاربردي در جامعه مطرح شود.. اين كه نتايج اين تحقيق مي‌تواند در تدوين قوانين كاربردي و دقيق براي صيانت از حقوق مؤلفين و مخترعين بسيار مورد اهميت باشد.

روش تحقيق:

اين تحقيق به صورت اسنادي و كتابخانه‌اي است. تمامي مطالب اين تحقيق با مراجعه به قوانين، كتب و مقاله‌ها و پايان‌نامه‌هاي موجود در خصوص اين امر و ب طور خاص منابع لاتين و بررسي دقيق موارد مربوطه صورت مي‌پذيرد.

مفاهيم

گفتار اول: کپي رايت

در بسياري از کتابها و متون درباره‌ي کپي رايت در ايران، کلمه‌ي کپي رايت، «حقوق مؤلف» يا «حقوق مؤلفان» ترجمه شده است. اما در واقع قوانين مصوب توافقنامه‌ي برن و توافقنامه‌ي ژنو شامل تمام گونه‌هاي نوشتاري، هنري، و علوم و اختراعات مي‌گردد، در حالي که «مؤلف» در زبان رايج به معني نويسنده است. بنابراين به واژه‌اي نياز است که گستردگي کافي را داشته باشد. بدين لحاظ مي توان به جاي «حقوق مؤلف» از عبارت «حقوق پديدآورنده» استفاده كرد، زيرا پديدآورنده مي تواند اثر نوشتاري يا علمي يا هنري را پديد آورد و خلق نمايد به اين ترتيب گستردگي واژگاني کافي به دست مي آيد.

به حقوق ناشي از مالکيت ادبي- هنري، حق مؤلف يا حقوق مؤلفان مي گويند که از آن تعريف گوناگوني توسط حقوق دانان ارايه شده است :

« مجموعه حقوقي است که قانون براي آفريننده (خالق اثر) نسبت به مخلوق انديشه و هوش او مي شناسد . اين حقوق عبارت است از حق انحصاري بهره برداري از آفرينه ( اثر) براي مدت محدود به سود آفريننده‌ي آن و پس از مرگ براي ورثه‌ي او.»
« حق مؤلف عبارت است از سلطه و اختيارات مؤلف بر اثرش که آن را خلق کرده يا به وجود آورده است.»

پس حق مؤلف، حق انحصاري مشروع براي نشر ، توليد مجدد و فروش موضوع،در شکل يک کار ادبي و هنري است.

تعريف قانوني از حق مؤلف در ماده‌ي 1 قانون حمايت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348 آمده است : « از نظر اين قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند ،پديد آورنده . به آنچه از راه دانش و يا هنر و ابتکار انان پديد مي‌آيد بدون در نظر گرفتن طريقه يا روشي که در بيان و يا ظهور و ايجاد ان به کار رفته «اثر» اطلاق مي شود .» پس حق مؤلف يک حق مالي غير مادي انحصاري است که توسط قانون گذار به پديد آورنده‌ي اثر ادبي و هنري اصيل و ابتکاري جهت استفاده و بهره برداري از منافع مالي ان و جهت جلوگيري از هر گونه سوء استفاده اعطاء مي گردد. يا توجه به ماده‌ي فوق که مؤلف ، مصنف و هنرمند را پديد آورنده ناميده است به نظر مي‌رسد که واژه‌ي مؤلف به تنهايي در بر گيرنده‌ي مفهومي که از حقوق مالکيت ادبي و هنري ناشي مي‌شود نباشد هر چند که در بيشتر کتاب هاي حقوقي مؤلف معنايي عام دارد که شامل هنرمند نيز مي گردد. اما بهتر است با در نظر گرفتن اينکه حقوق ايران در اين زمينه تقريباً نوپاست و بيشتر دنباله رو حقوق خارجي است، واژه‌ي مناسبي را انتخاب کنيم که در برگيرنده‌ي همه‌ي صاحبان و مالکان اين حقوق باشد به همين جهت در اين مقاله از واژه‌ي حقوق پديد آورندگان يا حقوق آفرينندگان استفاده مي‌شود. بنابراين هر جا از حقوق پديد آورندگان نام برديم مقصود همان حقوق مؤلفان است.

با توجه به تعريف قانوني و تعاريف حقوقي مي‌توان گفت که حق پديدآورنده (حق مؤلف ) عبارت است از حق مشروع و قانوني و داراي ضمانت اجرايي که براي حفظ حقوق مادي و معنوي پديدآورنده و بهره برداري از اين حقوق به پديدآورنده‌ي آثار اصيل و ابتکاري تعلق مي‌گيرد.

واژه‌اي که براي حقوق پديدآورندگان و حق مؤلف در حقوق امريکا رايج است واژه‌ي کپي رايت (Copyright) است. کپي رايت با توجه به تعاريف حقوقي عبارت است از حقوق بهره برداري از آثار هنري يا ادبي که متعلق به صاحب اثر مي‌باشد و نوعي حمايت بر اساس قانون مي‌باشد که به آثار ادبي – هنري اصيل تعلق مي گيرد از تعاريف فوق چنان بر مي‌آيد که حقوق پديدآورندگان در امريکا بيشتر تکيه بر حمايت از حقوق مادي اثر دارد. البته در آغاز نيز مفهوم کپي رايت در امريکا بيشتر ناظر بر بهره برداري از حقوق مادي اثر بود اما کم کم با توسعه‌ي اين حقوق و اصلاحاتي که در قوانين صورت گرفت ، حقوق معنوي نيز به عنوان يکي از انواع حقوق ، براي حمايت از برخي از آثار به رسميت شناخته شد. بر اساس قانون کپي رايت پديدآورنده کسي است که يک اثر اصيل را خلق نموده است.

با توجه به مواد 106،102،101 قانون کپي رايت امريکا و تعاريف حقوقي مي‌توان گفت که کپي رايت يک شکل از حمايت است که براي پديدآورندگان کارهاي اصيل ادبي و هنري و احترام به حقوق ان‌ها اعم از انکه منتشر شده يا نشده باشد، اعمال مي‌شود.

واژه‌ي ديگري در حقوق امريکا در خصوص کپي رايت رايج است رويالتي مي‌باشد است که با (Royalty) که به مفهوم پرداخت مابه ازاءاستفاده از اثر به پديدآورنده‌ي آن توجه به مبلغي که توافق مي‌شود به پديدآورنده پرداخت مي‌شود تا حق بهره برداري از آن اثر به شخصي که اين هزينه را پرداخته است و يا به هر ترتيب توافق نموده است منتقل شود.

رويالتي ناظر بر انتقال حقوق مادي اثر به شخص ديگري است که پديدآورنده با او تفاوت کرده است و ممکن است فرد يا گروهي يا کمپاني و يا شرکتي … باشد که حق چاپ ، تکثير، توزيع، استناد … را خريداري مي‌کند و زمان آن از 5، 10، 20 سال و يا دايمي در قرار داد ذکر مي‌شود و به فردي و يا مؤسسه‌اي واگذار مي‌شود، تا از آن اثر استفاده‌هاي مجاز را بنمايند و در خصوص آثار سينمايي زمان ان حداکثر تا 5 سال مي‌باشد.

در حقوق ايران واژه‌اي که به جاي رويالتي و در آن مفهوم به کار مي‌رود حق التاليف است که در تعريف آن آمده است : « در يک عقد معوض که موضوع آن ، مبادله‌ي مالکيت ادبي يا هنري يا امثال آنهاست معوض عبارت است از حق آفريننده و عوض عبارت است از مالي که به آفريننده براي استفاده از محصول انديشه به نحوي از انحاء داده مي شود که نام آن پديدآورانه است که اعم از حق التاليف است چه حق التاليف فقط در قلمرو مالکيت ادبي به کار مي رود.»

کپي رايت مفهومي وسيع و پيچيده دارد که نمي توان آن را در يک جمله يا حتي يک پاراگراف بيان و تشريح کرد. اما به منظور ارايه ي مفهومي مناسب، مي‌توانيم قوانين کپي رايت را به گونه‌ي زير تعريف و معنا کنيم:

قوانين کپي رايت، حقوق مربوط به واگذاري مجوز تکثير اثر و يا انجام دادن کارهاي جديد بر پايه‌ي اثر اوليه را به طور انحصاري به پديدآورندگان آثار ناشي از تلاش خلاق واگذار مي‌نمايد.

توضيحات مختصر زير مي‌تواند مفهوم تعريف فوق را بهتر روشن نمايد:

اگر کسي چيزي خلق کند که با تعريف « آثار ناشي از تلاش خلاق، تطابق داشته باشد، آنگاه او مي تواند تصميم بگيرد که چه کسي مي تواند از اثرش نسخه برداري کند يا آن را تکثير منتشر نمايد. و او مي تواند تصميم بگيرد آن شخص چگونه و به چه شکل مي تواند نسخه برداري، تکثير ، و انتشار را انجام دهد.
صاحب اثر مي تواند حقوق قانوني خود را بفروشد يا امتياز آن را واگذار نمايد يا اگر آن اثر را به سفارش شخص ديگري خلق کرده است و يا در استخدام آن شخص مي باشد، مي تواند حقوق قانوني خود را پيشاپيش به کار فرما بفروشد.
يکي از مهمترين مسايل، تعريف اين نکته است که «اثر خلاق» چيست. بر اساس قانون ، اثر خلاق بايد شکلي عيني و ملموس و واقعي به خود گرفته باشد، براي مثال بايد به شکل مقاله، نوشته، و مجسمه در آمده باشد ويا ابر کاغذ يا ديسکت يا سي دي عينيتي يافته باشد، يا حتي روي سنگ نوشته شده باشد.
اين حق به افکاري که فقط در ذهن انسان است تعلق نمي گيرد. صرف وجود مطلبي جديد در ذهن باعث نمي شود که حقوق مربوط به آن افکار به شخص متعلق گردد. هر کس زودتر به آن فکر عينيت بخشد براي مثال آن را بنويسد- صاحب اثر است و کپي رايت آن اثر در مالکيت اوست.
آنچه خلق مي شود بايد پديده‌اي نو و جديدي و ناشي از فکري خلاق باشد، بنابراين فقط به مقداري داده‌هايي از حقيقت اطلاق نمي شود.
ارايه ي تعريفي دقيق از « خلاق بودن» با «نو بودن اثر » امري بس دشوار و حتي براي حقوق دانان نيز مشکل زاست.
در نگرش عام هر آنچه نوشته شود، هر عکسي که گرفته شود، هر نقاشي که کشيده شود، هر مجسمه‌اي که ساخته شود، هر موسيقي اي که روي نوار يا سي دي ضبط گردد، هر نمايشنامه‌اي که نوشته شود، و هر فيلمي که اجرا و ضبط گردد، اثري نو خلاق محسوب مي‌شود. بنابراين به طور کلي هر نوشته‌ي هر اثر هنري و هر اختراع جديد اثري نو خلاق است که طبق قانون ، حقوق بهره برداري از آن به طور انحصاري متعلق به خالق آن مي باشد.
هيچ کس نمي تواند اثر شخصي ديگران که نامش ثبت شده است، دوباره به نام خود ثبت کند و نمي تواند از آن اثر بهره برداري کند، مگر با مجوز صاحب اثر. براي مثال نمي توان با مجوز صاحب امتياز يک کتاب، فيلمي از روي آن ساخت و از منافع آن بهره مند شد. بنابراين ثبت مجدد امتياز آن کتاب و يا بهره برداري پسين – مانند ساخت فيلم از روي اثر – هر دو ممنوع است.
ويرايش و گردآوري خلاق مجاز است. يعني آثار و حقايق موجود را نمي توان به نام خود ثبت کرد اما گردآوري، سازماندهي، و تجزيه و تحليل هوشمندانه بر مبناي بينش جديد را مي توان به نام خود ثبت کرد، گرچه براي استفاده از اصل آثار ديگر ، کسب مجوز از صاحبان آن اثر ضروري است.