منظومه های سیاسی طنز در انقلاب مشروطه :پایان نامه ارشد رشته علوم سیاسی

علوم سیاسی را میتوان از جمله رشته های بسیار حساس و تعیین کننده برای رشد و شکوفایی هر جامعه ای برشمرد ، واضح است که این سیاست که سرنوشت یک جامعه رو رقم میزند و هرچه قدر بتوان رجال سیاس زبده و کارآمدی در طول تحصیل تربیت و معرفی کرد آن جامعه به شکل بهتری رهنمود خواهد شد. دیجی لود در ادامه به معرفی پایان نامه های آماده کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی میپردازد .این  پایان نامه با عنوان “ منظومه های سیاسی طنز در انقلاب مشروطه ” با فرمت WOrd (قابل ویرایش) در 144 صفحه تقدیم کاربران میگردد.

چکیده منظومه های سیاسی طنز در انقلاب مشروطه:

عصر مشروطه به عنوان اوّلین گام و خیز جامعه­ی ایرانی بر اساس اندیشه­های نوین جریان روشنفکری یکی از برجسته‌ترین ادوار طنز در ایران از ابتدای پیدایش تا کنون به حساب می‌آید بنابراین شناخت دقیق ادبیّات طنز این دوره­ی و تحلیل گفتمان حاکم بر آن ضرورت تام دارد و این امر از آنجا ناشی می‌شود که حوزه­های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانِ کنونی ما همچنان دستخوش اهداف و تلاش­های جریان روشنفکری است و تحلیل دقیق اوضاع کنونی ما و حرکت به سوی آینده، جز با شناخت عناصر ماهوی و گفتمانی عصر مشروطه امکان­پذیر نخواهد­بود. بنابراین می‌توان گفت که بررسی اشعار و طنز این دوره می‌تواند راهگشایی برای شناختی دقیق از ابتدای تحولات یک قرن اخیر در ایران باشد.

بررسی و تحلیل گفتمان سوژه­ها و مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه، به دلیل اهمیّت تأثیر­گذاری این سرودها بر تاریخ سیاسی و اجتماعی کشور است. هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل اصلی­ترین مفاهیم و سوژه­هایی است که در شعر طنز مشروطه وجود دارد و همچنین تأثیر آن بر فضای سیاسی اجتماعی ایران. در این پژوهش از روش تحلیل گفتمان استفاده شده ­است و از بررسی مفاهیم حاکم بر گفتمان شعر مشروطه این نتیجه گرفته می‌شود که میان گفتمان‌های استبدادی و آزادی، مساوات و فاصله­ی طبقاتی، زن متجدّد و زن سنّتی، میهن­پرستی و نفوذ استعمار، عقل­گرایی و خرافه، تغییری اساسی دیده می­شود و همین اختلاف نظرها، موجب پویایی و حرکت طنز در عصر مشروطه ­می­گردد. در نهایت مشخّص می­گردد که مفاهیمی چون تجدّد، عقل­گرایی، میهن­پرستی، مساوات، مشروطيّت، قانون­گرايي و … از جمله مهم­ترین مضامینی است که شاعران طنز­پرداز عصر مشروطه، در شعر خود بدان پرداخته­اند.

ضرورت انجام تحقيق

عصر مشروطه به عنوان اوّلین گام و خیز جامعه­ی ایرانی به حساب می­آید که بر اساس اندیشه­های نوین جریان روشنفکری است. واژه­ی روشنفکري (Enlightenment) اساساً به معناي روشن شدگي و بيداري است. خاستگاه اصلي روشنفکري را مي­توان در قرون 17 تا 19 میلادی در اروپا دانست. زماني که جنبش اصلاح‌گري ديني توسط لوتر و کالوين آغاز شد و شخصيت­هايي همچون فرانسيس بيکن، دکارت و کانت به عرصه­ی فلسفه­ی غرب آمدند و تحوّلات عميقي در فلسفه­ی يونان باستان و قرون وسطي ايجاد کردند. (خسروپناه، 1389، ص 253)

جنبش مشروطه در ایران نیز اگر چه علل و عوامل درونی بسیاری داشت، امّا به نوعی واکنشی به عقب‌ماندگی­های ایرانیان نسبت به تمدّن غرب بود.

بررسی اشعار و ادبیّات طنز دوره­ی مشروطه­، می­تواند راهگشایی برای شناختی دقیق از ابتدای تحوّلات یک قرن اخیر در ایران باشد. جنبش مشروطه از ابتدا با چالش­های مفهومی متعدّدی روبه­رو بود و در نهایت نیز اسیر دوگانگی­ها و شکست شد، امّا این جنبش اجتماعی – سیاسی حرکت تازه­ای به جامعه­ای ایرانی بخشید که در نهایت ثمره­ی آن در انقلاب اسلامی 1357 نمود پیدا کرد.

شناخت ادبیّات طنز دوره­ی مشروطه و تحلیل گفتمان حاکم بر آن، از آنجا ضرورت می­یابد که حوزه­های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانِ کنونی ما همچنان دستخوش اهداف و تلاش­های جریان روشنفکری است و تحلیل دقیق اوضاع کنونی ما و حرکت به سوی آینده، جز با شناخت عناصر ماهوی و گفتمانی عصر مشروطه امکان­پذیر نخواهد­بود.

دوره­ی مشروطه یکی از برجسته­ترین ادوار طنز ایران از ابتدای پیدایش تا کنون به حساب می­آید و شناخت دقیق آن ضرورت تام دارد. حسن جوادی نویسنده­ی کتاب تاریخ طنز در ادبیّات فارسی در این­باره معتقد است: «عصر مشروطه، عصر شکوفایی طنزنویسی بود. قرن­ها اختناق و زورگویی سینه­ها را پر از گفتنی­ها کرده ­بود و برای اوّلین بار امکان گفتن پیدا شده­ بود. اکثر نویسندگان نسبت به مردم احساس تعهّد شدید می­کردند و نمی­خواستند جز به خاطر مبارزه برای آزادی و یک زندگی بهتر، نویسندگی کنند. موضوع اشعار این دوره، یک­باره و به نحو بی­سابقه­ای اجتماعی و سیاسی می­شود. اگر فی­المثل در سرتاسر دیوان قاآنی دو یا سه شعر اجتماعی پیدا کنیم، صدی هشتاد و یا بیشترِ اشعار دوره­ی مشروطه، مربوط به وضع مردم و سیاست روز است». (حسن جوادی، 1384، ص 114)

یحیی آرین­پور نیز در خصوص اهمیّت اشعار مشروطه ­می­نویسد: «در اهمیّت بزرگ تاریخی و سیاسی این اشعار تردید نیست و از حیث مضمون نیز چون از زندگی روز، دردها و گرفتاری­های اجتماعی سرچشمه گرفته­اند، از بسیاری از اشعار سفارشی اصیل­تر و حقیقی­ترند. این گفته­ها و سروده­ها – تکرار می­کنم- اگر چه از حیث ادبی ارزش زیادی ندارند، ولی نمی­توان انکار کرد که در زندگی سیاسی و اجتماعی ایران و در بیداری مردم خواب­آلود و غفلت­زده­ی کشور که تا آن روزگار به حیات سیاسی خو نگرفته ­بودند، نقش بسیار مهم و مؤثّری داشته­اند و از نظر تاریخ­نویس مأخذ و وسیله­ی تحقیق بسیار گرانبهایی هستند». (آرین­پور، 1387، ص 35)

از این روست که ­می­توان گفت، بررسی و تحلیل سوژه­ها و مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه که به نوعی سرآمد ادبیّات این عصر به حساب می­آید، از ضرورت­های سیاسی، فرهنگی و ادبی برخوردار است.
 

فرضيه­ها و خطوط راهنمای بحث

این پایان­نامه یک تحقیق اکتشافی است و احتیاجی به فرضیه ندارد، بلکه نیازمند خطوط راهنمای بحث است که­ می­تواند در موارد ذیل خلاصه شود:

1. گفتمان حاکم در این دوره، گفتمان تجدّدگراست که شاخص­های آن گرایش به آزادی دموکراسی و غرب­گرایی است.
2. ادبیّات و علی­الخصوص شعر طنز، نمادی از اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه و همچنین تبلور اندیشه­ها و پیش­فرض­های شعرای این عصر در خصوص مفاهیمی همچون آزادی، توسعه، قانون، تجدّد و… است.

هدف­ها

الف. تمییز مفاهیم و سوژه­هایی مانند استبداد، آزادی، میهن- ملّت، مساوات، دستور و قانون، زن و حقوق زن، تجدّد و مشروطیّت در شعر طنز مشروطه.

ب. تحلیل گفتمان کلّی حاکم بر فضای شعر مشروطه و تأثیر آن بر فضای سیاسی – اجتماعی ایران

سؤال­های تحقیق

سؤال اصلی

گفتمان حاکم بر سوژه­ها و مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه چیست؟

 سؤال­های فرعی

برای نیل به مقصود و منظور راقم این نوشتار، پاسخگویی به سؤالات فرعی دیگری نیز ضروری است که عبارت‌اند از:

1. فضای اجتماعی و فکری حاکم بر ایران عصر مشروطه چه تأثیری بر طنز داشته­است؟
2. چه ارتباطی میان ادبیّات طنز و تحوّلات سیاسی و اجتماعی عصر مشروطه وجود دارد؟
3. مفاهیم سیاسی تأثیرگذار بر شعر مشروطه چیست؟

فهرست مطالب

مقدّمه……………….. 1

1. فصل اوّل: کلّیات و روش­شناسی

1-1. بخش اوّل: کلّیات.3

1-1-1.  طرح مسأله……………………………… 3

1-1-2.  سؤال­های تحقیق…………………………….. . 4

1-1- 2-1. سؤال اصلی……………………………………………………… …….. 4

1 -1-2-2. سؤال­­های فرعی……………………………………………………… ………………. 4

1-1-3. ضرورت انجام تحقيق………………………………………… …………………… 5

1-1-4. پیشینه­ی انجام تحقیق…………………………………………………………. ………………………. 6

1-1-5. فرضيه­ها و خطوط راهنمای بحث………………………………………. .. 8

1-1-6. هدف­ها …………………………………… ……. 8

1-2. بخش دوم: روش انجام تحقيق و قلمرو آن……………………………….. ….. 9

1-2-1. مقدّمه……………………………………… …… 9

1-2-2. روش تحليل گفتمان……………………………….. …. 10

1-2-3. نقد و ارزيابي روش تحليل گفتمان………………………………………. ……… 12

1-3. بخش سوم: ساماندهی تحقیق…………………………………….. .. 13

2. فصل دوم: تحلیل فضای فکری اجتماعی حاکم بر عصر مشروطه

2-1. بخش اوّل: ایران در آستانه­ی تغییر…………………………………… …. 14

2-1-1. خودباختگی در برابر غرب…………………………………….. 15

2-1-2. آغاز تحوّلات اجتماعی در ایران…………………………………… .. 21

2-1-3. پیدایش مدارس جدید در ایران………………………………….. ….. 21

2-1-4. رواج انتشار روزنامه­ها و جراید………………………………………. ………………… 22

2-1-5. تأسیس دارالفنون و سفرنامه­­های فرنگ…………………………………………….. ……………… 28

2-2. بخش دوم: مشروطه و روشنفکری………………………………… …………………………………… 28

2-2-1. مفهوم روشنفکری……………………………………………….. ………………. 29

2-2-2. خاستگاه مفهوم روشنفکری……………………………………….. ……………… 30

2-2-3. روشنفکری در مشروطه…………………………………. ……… 32

3. فصل سوم: شعر طنز و معروف­ترین شاعران طنزپرداز عصر مشروطه

3-1. بخش یکم: شعر طنز ……………………………………… …… 38

3-1-1. کلّیات…………………………………………………….. 38

3-1-2.تعریف طنز………………………………………. ………………….. 39

3-1-3. نگاهی به جایگاه طنز در ادبیّات پیش از مشروطیّت……………………………………. 40

3-2. بخش دوم: معروف­ترین شاعران طنز­پرداز عصر مشروطه…………………………………… 44

3-2-1. ایرج­میرزا………………………. 45

3-2-2. سیّد اشرف­الدّین قزوینی( نسیم شمال)…………………………… 48

3-2-3. میرزاده­ عشقی…………………………… 51

3-2-4. عارف قزوینی…………………………………… 53

3-2-5. میرزا علی اکبرخان دهخدا…………………………………… 55

3-2-6. ادیب­الممالک فراهانی ………………………………………………………. 57

3-2-7. ابوالقاسم لاهوتی……………………………………………………….. 60

3-2-8. ملک­الشّعرای بهار……………………………………. 62

3-2-9. فرّخی یزدی………………………………………………………… 65

4. فصل چهارم:تحلیل گفتمان مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه

4-1. بخش اوّل: تحلیل گفتمان و شاخص­ها………………………………………………………………………………… 69

4-1-1. شاخص­های تحلیل گفتمان……………………………………………………………………………………….. 70

4-1-1-1. واژگان (منفي – مثبت)……………………………………………………………………………………. 70

4-1-1-2.  قطب‌بندي ( غيرسازي)………………………………………………………………………………….. 70

4-1-1-3.  پيش­فرض‌ها…………………………………………………………………………………………………….. 71

4-1-1-4. دلالت‌هاي ضمني شعر (تلقين و تداعي)……………………………………………………….. 71

4-2. بخش دوم: تحلیل گفتمان مسائل اساسی طنز در شعر معروف­ترین شاعران مشروطه…… 71

4-2-1. ایرج­میرزا……………………………………………………………….. 71

4-2-2. سیّد اشرف­الدّین حسینی…………………………………………. 74

4-2-3. میرزاده­ عشقی……………………………………………………… 81

4-2-4. عارف قزوینی……………………………………………………….. 86

4-2-5. میرزا علی اکبرخان دهخدا……………………………………………… 89

4-2-6. ادیب­الممالک فراهانی………………………………… 92

4-2-7. ابوالقاسم لاهوتی………………………………………………………. 96

4-2-8. ملک­الشّعرای بهار………………………………………………… 99

4-2-9. فرّخی یزدی…………………………… 105

4-2-10. جدولِ برآيند گفتمان کلان حاکم بر شعر طنز در عصر مشروطه…………………….. 109

5. فصل پنجم: جمع­بندي و نتیجه­گیری

5-1. مشروطيت و قانون­گرايي………………………………………… 110

5-2. آزادي و استبدادستيزي………………………………………………. 112

5-3. مساوات و نقد فاصله­ی طبقاتی……………………………………………… 113

5-4. زن متجدّد و زن سنّتی………………………………………………. 115

5-5. میهن پرستی و مقابله با نفوذ استعمار…………………………………………………. 116

5-6. تأکید بر تجدّد، عقل­گرایی و خرافه­زدایی…………………………………………. 117

5-7. نتیجه­گیری…………………………………………………………….. 119

فهرست منابع………………………………………………. 121

راهنمای خرید و دانلود فایل

برای پرداخت، از کلیه کارتهای عضو شتاب میتوانید استفاده نمائید.

بعد از پرداخت آنلاین لینک دانلود فعال و نمایش داده میشود ، همچنین یک نسخه از فایل همان لحظه به ایمیل شما ارسال میگردد.

در صورت بروز  هر مشکلی،میتوانید از طریق تماس با ما  پیغام بگذارید و یا در تلگرام با ما در تماس باشید، تا شکایت شما مورد بررسی قرار گیرد.

برای دانلود فابل روی دکمه خرید و دانلود  کلیک نمایید.