نقش خاندان بابويه در گسترش تشيع در ايران : پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ
هر دانشجویی که در مقطع تحصیلات تکمیلی، که شامل دوره های کارشناسی ارشد و دکتری است، مشغول به تحصیل باشد، بعد از اینکه تمام واحد های درسی تعیین شده را گذراند، موظف است برای تمام کردن دورۀ خود رساله و یا پایان نامه ای بنویسد و طی مراسمی رسمی که از قبل برنامه ریزی شده است، از آن دفاع کند و نمرۀ قبولی بگیرد. نوشتن پایان نامه برای دانشجوی کارشناسی ارشد تقریباً اولین تجربۀ علمی و پژوهشی جدی و روشمند است و دانشجو با نوشتن پایان نامه در واقع راه را برای پژوهش های بعدی اش هموار می کند. همۀ ما می دانیم که نوشتن یک پایان نامۀ خوب و دفاع کردن از آن آرزو و خواستۀ قلبی هر دانشجویی است، ولی شرایط موجود سبب شده است که متاسفانه هر روز از تعداد پایان نامه های کم نقص و خوب و استاندارد کاسته شود. همان طور که می دانید پایان نامه یا رساله نوعی پژوهش دانشگاهی است و بنابراین باید از بیشتر قواعدی که در حوزۀ پژوهش ها و تحقیقات آکادمیک وجود دارد پیروی کند و بتواند پیام خود را به گونه ای که رسا، علمی، مستدل و منطقی باشد، به مخاطبانش برساند. در همین راستا ما سعی کردیم پایان نامه های کارشناسی ارشد برتر از دانشگاه های معتبر کشور را برای کمک در نگارش پایان نامه به شما معرفی نماییم . تیم پرتلاش دیجی لود این بار برای شما پایان نامه ای با موضوع ” نقش خاندان بابويه در گسترش تشيع در ايران ” به ارمغان آورده است. امیدوراریم برای شما مفید بوده وو به شما در مسیر رشد و پیشرفت علمی کمک نماید. تیم دیجی لود برای شما دانشجویان عزیز مقطع کارشناسی ارشد رشته تاریخخ آرزوی توفیق روزافزون دارد.
چکیده نقش خاندان بابويه در گسترش تشيع در ايران
آغاز شيعه گري را اگرچه ميتوان از بعداز رحلت رسول الله دانست، اما از بعداز اين تاريخ حوادثي بوجود آمد که روند وتوسعه شيعه گري را کند و يا تسريع نمود.به نظر مي‌رسد،عواملي مانند حکومتهاي متمايل به مذهب تشيع ويا مخالف احقاق حق ائمه بر اين روند بي تاثير نبوده است.ازقرن چهارم هجري به عنوان قرني که حکومت شيعه گستر آل بويه در ايران و عراق حکومت خود را بسط داد،ياد مي‌گردد.اين مطلب از اين حيث با اهميت است که در نشر وگسترش تشيع در ايران بسيار تاثير داشته است.دوعامل اعتقاد به غيبت امام زمان وروي کار آمدن دولت شيعه آل بويه در ايران و عراق دست به دست هم داد تا وضعيتي به وجود آيد تا گسترش تشيع در ايران روند سريع و بهتري داشته باشد.
يکي از مهمترين اين عوامل حضور خاندان ها و حکام عالم پرور شيعه بود که باعث رشد و ترويج اعتقادات مذهبي شيعه در سطح جامعه گرديد اين امر به نوبه خود به افزايش روند تعداد عالمان شيعه کمک نمود.
از مشهورترين و فعالترين اين خاندانها ميتوان به خاندان آل بابويه اشاره نمود.خانداني که اولين شخصيت عالم وعالم پرورآنان علي بن بابويه پدر شيخ صدوق وآخرين آنها شيخ منتجب الدين رازي است.شيخ صدوق به عنوان شهير ترين شخصيت اين خاندان نقش فعالتري را نسبت به ديگر اعضاي خاندان خود در تعيين جهت فکري تشيع را داشت. نوشتن کتب مختلف شيعه از جمله کتاب من لا يحضره الفقيه از کتب اربعه شيعه همچنين برگزاري جلسات درس و همچنين شرکت در مناظرات و مباحثات علمي‌و فقهي که از طرف رکن الدوله پادشاه آل بويه ترتيب داده مي‌شد، همه وهمه از اقدامات ارزنده شيخ صدوق است که در راستاي گسترش تشيع در ايران انجام ميداد.
بارزترين وجهه علمي‌شيخ صدوق که وي را ازديگر عالمان هم عصرش متمايز مي‌کند استناد به آيات قرآن و روايات است که اين خصوصيت فقهي، را در ديگر عالمان معاصر وي همانند عالمان خاندان نوبختي نمي‌توان يافت. در اين رساله هم به معرفي بيشتر اعضاي دانشمند اين خاندان و هم به اين جنبه از ويژگيي علمي‌شخصيت فکري شيخ صدوق پرداخته شده واينکه عقايد کلامي وي توانسته درگسترش تشيع در ايران نقش داشته باشد.
کليد واژگان : آل بابَوَيه، شيخ صدوق،خاندانهاي شيعي،شيعيان قم،شيعه در قرن چهارم.
مقدمه نقش خاندان بابويه در گسترش تشيع در ايران
يکي از عمده ترين مسائلي که محققان تاريخ اسلام به آن مي‌پردازند توجه به تفاوتهاي مذهبي در ايران بعد ازاسلام مي‌باشد.رواج وانديشه ي مذهبي تشيع،يکي از مهم ترين نمود وتجلي اين تفاوتهاي مذهبي است.اين مساله به نوبه خود ناشي از عوامل مختلفي مي‌تواند باشد.يکي از اين عوامل تلاش وجهدي است که عالمان مختلف از خاندانهاي گوناگون شيعي در اين را ه انجام مي‌دادند. نوشتن کتب مختلف شيعي وجانبداري از اهل بيت،وجود خاندانهاي شيعي نظير آل نوبخت وآل ترکه در اين سرزمين همواره مورد توجه محققين بوده است.
يکي از معروفترين خاندانهاي شيعي درايران، خاندان آل بابويه است که درقم، مهد گسترش تشيع مستقر بودند.اين خاندان بزرگ که بيشتر از ديگر خاندانهاي ايراني علماي نامور پرورش داده است و يکي از بزرگترين دانشمندان شيعي بنام شيخ صدوق نيز ازاين خاندان برخاست، در درجه بالايي از اهميت برخورداراست. حضور شيخ صدوق بعنوان رهبر علمي‌مذهبي شيعيان در ري وهمچنين پدرش علي بن بابويه قمي‌از علماي مشهور شيعي، اهميت اين خاندان را در متمايل کردن ايران به سمت تشيع بيشتر و بهتر جلوه گر مي‌سازد.اين تحقيق برآن است تا به نقش وخدماتي که علماي اين خاندان براي رشد و گسترش تشيع در قم،مرکز ايران بعنوان يکي از مهم ترين پايگاه هاي نشر وتوسعه تشيع انجام دادند بپردازد.
درارتباط با خاندانهاي بزرگ شيعه در ايران تا کنون تحقيقات مفصلي صورت گرفته است،که در اين ميان خاندان آل بابويه نيز به عنوان يکي از بزرگترين آنها بي نصيب نمانده است.اما بيشترين اين آثار،درواقع تاکيد اصلي خود را بر شيخ صدوق،بعنوان شخصيتي شناخته شده درميان اين خاندان قرار داده اند. درمورد پيشينه تحقيق از جمله کتابهايي که که در ارتباط با شخصيت شيخ صدوق نوشته شده است، ميتوان به کتاب” فقيه ري”، نوشته حسن موسوي خراساني ميتوان اشاره نمود،که درقسمت معرفي منابع تحقيقاتي به آن اشاره شده است. درواقع تاکيد اصلي نگارنده در جهت نماياندن وظيفه شيخ صدوق بعنوان رهبر شيعي ري بوده است، نه تمام اعضاي خاندان بابويه. همچنين مقالات متعددي در اين زمينه به رشته تحرير درآمده است، که ازجمله آنها ميتوان به” شرح حال سه تن از معارف بزرگ شيعه: شيخ صدوق، کليني وطبرسي” تاليف حبيب الله مظلومي اشاره نمود که هدف آن فقط شناسايي و معرفي شيخ صدوق و دوتن ديگر از علماي شيعي مي‌باشد.از مزاياي اين مقاله آن است که شخصيت و آثار شيخ صدوق نسبتاً خوب به خواننده معرفي شده است،اما نويسنده به شخصيت علمي‌پدر وديگر اعضاي خاندان شيخ صدوق توجهي ننموده است.
اما درارتباط با کليه اعضاي اين خاندان کتاب فهرست آل بابويه و علماءالبحرين تاليف سليمان ماخوذي منتشر شده است. اين کتب اگرچه ازدسته معدود کتابهايي هستندکه به معرفي نسبي تک تک اشخاص علمي‌خاندان آل بابويه پرداخته است،اما صرف نظر ازعربي بودن کتاب وترجمه نشدن آن،اين نقص را هم دارد که ازاشاره کردن به وظيفه ونقش اين علما درارتباط باگسترش وپيشبرد تشيع درايران غافل مانده ودربسياري موارد فقط وفقط ازاين علما نام برده،بدون اينکه حتي نامي‌ازآثارشان برده باشد.
” دائره المعارف تشيع “، “دانشنامه جهان اسلام” و”دائره المعارف بزرگ اسلامي”،نيز هرکدام تقريباً جسته گريخته به معرفي خاندان آل بابويه،وتوضيح درمورد تعدادي چند از علماي اين خاندان پرداخته است،اما همانطور که مي‌دانيم اين ازويژگيها و خصوصيات دائره المعارفهاست که به تجزيه و تحليل مسائل نمي‌پردازدو صرفا ََشمه اي کلي ازاطلاعات را دراختيار خوانندگان قرار مي‌دهد.
در اين ميان جاي بررسي نقش کلي اين خاندان به خصوص نقش شيخ صدوق در پيشرفت تشيع در ايران،خالي به نظر مي‌رسد.اگرچه همانطور که گفته شد در ارتباط با شخصيت و آثارواقدامات شيخ صدوق نکات خوب وارزنده اي ارائه شده است، اما نبايد از تلاش واقدامات ساير اعضاي اين خانواده که در مرکز ايران انجام داده اند و تا حد زيادي از آن غفلت شده است بي توجه گذر کرد.دراين پژوهش تلاش گرديده است که تاحد مقدور اين نقص برطرف گردد.
لازم است ابتداهداف وسپس فرضياتي وسوالاتي که در اين راستا دغدغه اين تحقيق بوده است مطرح گردد:
اهدافي که اين تحقيق دنبال مي‌کند عبارتند از:
1- تبيين حوادث مرتبط با مسائل مربوط به شيعيان در قرن چهارم
- معرفي برجسته ترين افراد خاندان بابويه.
- بررسي روابط ميان افراد اين خاندان با برخي از افراد صاحب نام معاصر.
4.تبيين نقش شيخ صدوق درمباحث کلامي‌دوره آل بويه هجري.
به پرسش هاي زير نيز سعي شده پاسخ داده شود :
عوامل فرهنگي تا چه ميزان بر گسترش تشيع در ايران تاثير گذار بوده است؟
در خاندان بابويه به جز شيخ صدوق و پدرش چه کساني شخصيت هاي علمي‌وفرهنگي داشته اند؟
اقدامات کلامي‌شيخ صدوق تا چه ميزان درگسترش تشيع درايران نقش داشته است؟
را بطه ي شيخ صدوق با ديگر علما ودانشمندان هم عصر خود چگونه بوده است؟
فرضياتي که درجهت اثبات آنها تلاش گرديد عبارتند از:
خاندان بابويه يکي از ارکان مهم در گسترش تشيع در ايران تلقي مي‌گردد.
در ميان اعضاي اين خاندان، فقط شيخ صدوق داراي بالاترين مرتبه ي علمي‌است
تاريخ تشيع
کتاب ديگر کتاب تاريخ تشيع در دو جلد است که براي اين رساله از جلد دوم آن بهره برداري گشت. کتاب تأليف جمعي از مولفان و زيرنظر احمدرضا خضري و با عنوان کامل تاريخ تشيع دولت ها و خاندان ها و آثار علمي‌و فرهنگي شيعه است. کتاب در بخشهاي گوناگون و در فصول متفاوت به ورود و تأسيس دولت هاي شيعه مانند علويان طبرستان، دولت آل بويه و همچنين در بخش خاندان هاي شيعه مانند خاندان اشعريان، نوبختيان و همچنين آل بابويه نگاشته شده است. در اين کتاب به آثار علمي‌و فرهنگي و اهداف آموزشي فرهنگ شيعه پرداخته شده است. طبيعتاً لازمه استفاده از اين کتاب براي تهيه رساله از قسمت خاندان آل بابويه بوده است که در اين فصل به معرفي خاندان بابويه تا حد بسيار مختصري به معرفي خاندان، آثار و عالمان خاندان بابويه پرداخته شده است اما مطالب آن قدر کم حجم و سبک است که نمي‌توان به عنوان يک منبع تحقيقاتي خوب براي يک رساله از آن استفاده برد اما در مجموع کتاب فوق از جمله کتبي است که به صورت جامع به علل و تحليل فرهنگ تشيع پرداخته است که در اين زمينه کمتر کاري انجام گرفته است.
آل بويه و اوضاع زمان ايشان
کتاب ديگر کتاب آل بويه و اوضاع زمان ايشان تأليف علي اصغر فقيهي است. اين کتاب نيز از جمله کتب تحقيقاتي کاربردي در اين رساله بود کتاب در فصول مختلف در زمينه تاريخ آل بويه و همچنين تحليل مسائل مرتبط با دولت آل بويه، وضع دستگاه خلفا و سلاطين و کيفيت ديوان ها، شهرهاي شيعه نشين و همچنين اوضاع و احوال دين و مذهب در زمان آل بويه است. براي تحليل فصل مربوط به آل بويه و حوادث قرن چهارم اين رساله از اين کتاب استفاده گرديد اگرچه مطالب جسته و گريخته و نامنظم ترتيب و ترکيب يافته اما جامعيت و غني بودن مطالب را در کتاب به همراه دارد.
در مجموع مطالب ذکر شده بايد اذعان داشت اگرچه با توجه به بسياري از نقص ها و کاستي ها در راستاي جمع آوري و ذکر مطالب و طبيعتاً در ارائه آن در رساله در زمينه خاندان بابويه در اين رساله همراه بود، اما اين کار تقريباً بار اولي است که به اين جامعيت تمام مطالب در کنار و در راستاي همديگر قرار مي‌گيرد بدين معني که شايد تاکنون اکثريت مطالب در کتب، تحقيق ها و رسالات گوناگون به طور اختصارتر يا جامع تر به آن پرداخته شده است اما با اين تطبيق مسائل و ارتباط مسائل با يکديگر تا کنون هيچ منبع يا کتاب يا تحقيقي انجام نگرفته. اميد است تحقيقات بعدي کامل تر و با اهداف ازپيش تعيين شده موثرتري انجام گيرد.
فهرست نقش خاندان بابويه در گسترش تشيع در ايران
فصل اول : جو عمومي درقرن چهارم
- ۱- ۱ اوضاع سياسي، اجتماعي، فرهنگي جهان اسلام درقرن چهارم (مقارن حيات شيخ صدوق). ۱
- ۱-۲ تشكيل دولت شيعه آل بويه .. ۱
- ۱-۳ تأثيرحكومت آل بويه برجامعه ي ايران و اسلام ۵
- ۱-۴ عصرغيبت امام (ع). ۸
- ۱-۵ موقعيت اجتماعي شيعه ۱۱
- ۱-۶ نهضت فرهنگي شيعه ۱۳
- ۱-۷ وضع عالمان شيعه دردوران آل بويه ۱۴
- ۱-۸ شهرهاي شيعه نشين ۱۵
- ۱-۹ مكتب قم و مكتب بغداد ۱۹
- ۱-۱۰ دولت فاطمي درمغرب و مصر۲۰
- ۱-۱۱فعاليتهاي ديگر فرق مذهبي درقرن چهارم ۲۱
- ۱-۱۱-۱حنابله ۲۱
- ۱-۱۱-۲ معتزله ۲۴
- فصل دوم : معرفي خاندان بابويه
- ۲-۱ خاندان بابويه ۲۷
- ۲-۲ علي ابن بابويه قمي (صدوق اول). ۲۸
- ۲-۳ حسين بن علي ابن بابويه قمي ۳۸
- ۲-۴ شيخ منتخب الدين ۴۳
- ۲-۵ تعدادي از مشهورترين خاندان بابويه . ۴۹
- فصل سوم : مناظرات شيخ صدوق
- ۳-۱ شيخ صدوق و مناظرات با ركن الدوله ۵۲
- ۳-۲ معرفي محمد ابن بابويه قمي(شيخ صدوق )۵۳
- ۳-۳ استادان و سفرهاي شيخ صدوق.۵۴
- ۳-۴ سخنان بزرگان درمورد شيخ صدوق.. ۵۷
- ۳-۵ آثارشيخ صدوق ۵۹
- ۳-۶ شاگردان شيخ صدوق ۶۲
- ۳-۷ اعتقاد به امام زمان از ديدگاه شيخ صدوق۶۴
- ۳-۸ معرفي ركن الدوله۷۰
- ۳-۹ حضور شيخ صدوق در ري و مناظرات با ركن الدوله ديلمي ۷۰
- ۳-۹-۱ دعوت به ري ۷۰
- ۳-۱۰ مناظرت شيخ صدوق درحضورركن الدوله ۷۱
- ۳-۱۰- ۱ مناظره اول۷۱
- ۳-۱۰-۲ مناظره دوم . ۷۸
- ۳-۱۱ مكاتبات ركن الدوله با شيخ صدوق. ۷۹
- ۳-۱۲ بررسي مناظرات .. ۸۰
- ۳-۱۲-۱ تعداد سوالها و طراح آنها ۸۰
- ۳-۱۲-۲ محتواي سوالهاي مطرح شده .۸۰
- ۳-۱۲-۳ تأييدها و تشويقهاي ركن الدوله .۸۱
- ۳-۱۲-۴- هدف از مناظرات ۸۲
- نتيجه . ۸۴
- منابع و مأخذ
راهنمای خرید و دانلود فایل
برای پرداخت، از کلیه کارتهای عضو شتاب میتوانید استفاده نمائید.
بعد از پرداخت آنلاین لینک دانلود فعال و نمایش داده میشود ، همچنین یک نسخه از فایل همان لحظه به ایمیل شما ارسال میگردد.
در صورت بروز هر مشکلی،میتوانید از طریق تماس با ما پیغام بگذارید و یا در تلگرام با ما در تماس باشید، تا شکایت شما مورد بررسی قرار گیرد.
برای دانلود فایل روی دکمه خرید و دانلود کلیک نمایید.
ديدگاه ها