مطالعه پايداری عملکرد دانه لاین های کلزا : پایان نامه ارشد مهندسی کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات
کشور عزیزمان ایران با توجه به تنوع اقلیم ، آب و هوای مطبوع و اراضی وسیعی که در اختیار دارد در صورت مدیریت در عرصه کشاورزی میتواند یکی از قطب های بلامنازع کشاورزی دنیا باشد و با پرورش دانش آموختگان خبره در گرایش های مختلف رشته کشاورزی میتوان به این مهم نایل آمد.دیجی لود در ادامه به معرفی پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته کشاورزی میپردازد. پایان نامه حاضر با عنوان” مطالعه پايداري عملکرد دانه لاین های کلزا (Brassica napus L.) ” با گرایش زراعت و اصلاح نباتات و با فرمت Word (قابل ویرایش) تقدیم شما دانشجویان عزیز میگردد.
چکیده مطالعه پايداری عملکرد دانه لاین های کلزا (Brassica napus L.) :
اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، از مهمترین مباحث در اصلاح گیاهان زراعی است و معیارهای متعدد آماری برای برآورد آن معرفی شده است. در این بررسی پایداری عملکرد دانه و روغن 22 رقم کلزا (Brassica napus L.) در دو تاریخ کشت نرمال و تأخیری، طی سه سال زراعی 90-91، 91-92 و 92-93 ارزیابی شدند.
نتايج تجزيه واريانس مرکب تنوع معنيداری براي اثرات اصلي محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای هردو صفت عملکرد دانه و روغن نشان دادند. براساس روشهای پارامتریک برای صفت عملکرد دانه و عملکرد روغن ژنوتیپهای 3 (Shiralee)، 6 (Parade) و 13 (Hyola-308) به عنوان ژنوتیپهای پایدار با پتانسیل عملکرد بالا و ژنوتیپهای 7 (Golit)، 9 (Vdh-8003098) و 21 (Sarigol) جزء ژنوتیپهای ناپایدار با عملکرد ضعیف معرفی گردیدند.
نتایج نشان داد که آمارههای ناپارامتری Si(1)، Si(2)، NPi(1)، NPi(2)، NPi(3)،NPi(4)، Ri و Li به گزینش ارقامی منجر شد که عملکرد دانه و روغن کمتر از میانگین کل داشتند. اما استفاده از معیار ناپارمتری مجموع رتبه کانگ (RSM) و شاخص Ysi به گزینش ژنوتیپهایی با عملکرد بیشتر از میانگین کل منجر شد. در تجزيه AMMI چهار مولفه اصلي اول اثر متقابل در سطح 1% برای دو صفت عملکرد دانه و عملکرد روغن معنيدار شدند.
نتایج کلی براساس سه روش پایداری پارامتریک، ناپارامتریک و تجزیه AMMI نشان داد که ارقام Shiralee، Parade و Hyola-308 بعنوان پایدارترین ژنوتیپها با عملکرد دانه و روغن بالا شناخته شدند.
مقدمه
گياهان روغني پس از غلات، دومين منبع غذايي جهان را تشکيل مي دهند (Milne and Lesemann, 1984). اين محصولات علاوه بر دارا بودن ذخاير غني اسيدهاي چرب، حاوي پروتئين نيز ميباشند. استفاده از پروتئينهاي گياهي به جاي گوشت و نيز معرفي دانه هاي روغني جديد مانند: سويا و کلزا به بازار جهاني سبب اهميت روز افزون اين محصولات شده است. همگام با رشد جمعيت و بهبود زندگي بخصوص در کشورهاي در حال توسعه، تقاضا بر اي روغنها و نيز پروتئينهاي گياهي که از محصولات فرعي دانه هاي روغني ميباشد افزايش يافته است و از اين رو يکي از مهمترين مسائل مورد بحث در کشاورزي و صنعت کشورها بشمار ميرود (نبوی، 1374).
افزایش جمعیت دنیا و بهبود استانداردهای زندگی موجب افزایش تولید کلزا برای مصارف روغن خوراکی خواهد شد. همچنین ایجاد ارقام ویژه بازارهای خاص صنعتی کشت و کار این گیاه را افزایش میدهد. با توجه به اینکه مصرف سرانه هر ایرانی 16 کیلوگرم روغن در سال برآورد شده با جمعیت 70 میلیونی میزان نیاز روغن کشور در سال 000/120/1 تن خواهد بود در حالیکه بین مواد غذایی به بیشترین وابستگی به واردات مربوط به روغن نباتی است. زراعت کلزا از سال 1373 با هدف دستیابی به خود کفایی در روغن نباتی کشور شروع شد. از شروع کشت و کار کلزا تا سال 1387-1386 افت و خیزهای زیادی در سطح زیر کشت و افزایش و یا کاهش عملکرد در واحد سطح به چشم میخورد (قدمی، 1389).
کشور ما از نظر توليد روغن خوراکي در سطح مطلوبي قرار ندارد و حدود 85% روغن مورد نياز خود را از خارج وارد ميکند و هرساله بخش قابل توجهي از بودجة كل كشور صرف واردات روغن خوراكي ميگردد. بنابراين توليد محصولات روغني در کشور در اولويت برنامه هاي وزارت جهاد کشاورزي قرار دارد (عسکري و مرادی دانیالی، 1386).
افزايش توليد روغنهاي خوراکي را مي توان علاوه بر بهبود شيوه هاي کشت، با اصلاح ارقام روغن مانند ارقام کلزا که مناسب کشت در طبيعت ايران مي باشد تأمين نمود، اين گياه بعنوان يکي از مهمترين گياهان روغني در سطح جهان مطرح است و پس از سويا دومين منبع توليد روغن نباتي جهان بشمار ميرود.
اين گياه بدليل کيفيت بالاي روغن و کنجاله غني از پروتئين حائز اهميت است (انباری و شکاری، 1379). ميزان زياد روغن در دانه کلزا (در بعضي ارقام به 48% وزن خشک دانه مي رسد) و نیز ترکيب مناسب اسيدهاي چرب روغن ارقام اصلاح شده موجب تسلط آن بر بازار جهاني روغن شده است (USDA, 2004).
همچنین کلزا داراي صفات مثبت زراعي از جمله مقاومت به سرما، کم آبي و شوري، ارزش تناوبي زياد، بيتفاوتي نسبي به بافت خاک، قابليت رقابت با علفهاي هرز، وجود تيپهاي زمستانه و بهاره، استفاده بهينه از رطوبت و بارندگي، هزينه كمتر توليد و عملكرد بيشتر روغن در واحد سطح نسبت به ديگر دانه هاي روغني ميباشد (انباری و شکاری ، 1379).
يکي از اهداف اساسي اصلاح دانه های روغنی توليد و معرفي ارقام با عملکرد دانه و درصد روغن بالا ميباشد. با توجه به متنوع بودن شرايط اکولوژيکي مناطق مورد کشت کلزا در کشور و تاثير عوامل محيطي بر عملکرد، درصد روغن و میزان اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع، مسئله سازگاري و ثبات عملکرد يا پايداري عملکرد اهميت ویژه ای دارد. زيرا از ديدگاه اصلاح نباتات ژنوتيپ موفق، ژنوتيپي با عملکرد بالا است که برتري عملکرد آن در شرايط محيطي مختلف قابل اعتماد، يعني پايدار باشد. برخي ارقام به طيف وسيعي از شرايط محيطي مختلف سازگاري دارند و برخي ديگر در تخصيص استعداد خود محدوديت داشته و عملکرد آنها به طور مستقيم بستگي به شرايط محيطي دارد.
سازگاري ارقام معلول توان ژنتيکي آنها در بروز يک عملکرد بالا و پايدار در طيفي از محيطها ميباشد. تظاهر صفات و از جمله عملکرد و اجزاي آن تابع اثر عوامل ژنتيکي + اثر عوامل محيطي + اثر متقابل عوامل ژنتيکي × محيطي است. عوامل محيطي از نظر زماني و مکاني دائماً در تغييرند و بهطور پيوسته بين ژنوتيپ و محيط اثر متقابل وجود دارد. بنابراين مشکل اصلي بهنژادگران تعيين برتري واقعي ارقام توليدي و معرفي شده براي توصيه آنها جهت کشت تجاري ميباشد. بررسي و ارزيابي عوامل محيطي به ويژه اثر تغييرات مکاني و زماني و برآورد سهم اين اثرات به همراه اثر ارزشهاي ژنتيکي و به ويژه برآورد اثر متقابل ژنوتيپ × محيط براي اتخاذ يک تصميم صحيح در انتخاب ارقام نياز به اجراي مجموعهاي از آزمونهاي مقايسهاي عملکرد (و اجزاي عملکرد) در زمانها و مکانهاي متفاوت و همچنين تجزيه اثرات اصلي و متقابل در قالب تجزيه مرکب ژنوتيپها در مکان و زمان (محيط) و درک وتفسير اثرات متقابل و همچنين اعمال تجزيه پايداري بر روي دادهها دارد تا بتوان ژنوتيپهاي با عملکرد بالا و داراي پايداري عملکرد را براي معرفي در مناطق اکولوژيکي خاص تعيين و براي کشت تجاري توصيه نمود.
ضرورت اجراي تحقیق مطالعه پايداری عملکرد دانه لاین های کلزا
ماحصل و برآيند تمام بررسيها وتحقيقات اصلاحي ژنتيکي، مولکولي، بيوتکنولوژي، زراعي و گياهشناسي و انجام گزينشها و هيبريداسيون و خلاصه تمام فعاليتهاي بهنژادي محققين در توليد و معرفي ژنوتيپهاي برتر متجلي ميگردد. چنانكه اشاره گرديد تظاهر صفات و از جمله عملکرد و اجزاي آن تابع اثر عوامل ژنتيکي (G) + اثر عوامل محيطي (E) + اثر متقابل عوامل ژنتيکي × محيطي (GE) است. مطابق رابطه پذيرفته شده فوق اقدامات به نژادي و به زراعي فقط بخشي از موضوع است، زيرا بالاخره ژنوتيپ يا ژنوتيپهاي برتر توليد شده بايد در محيطهاي مختلف شامل مناطق مختلف اکولوژيکي کشور و در زمانهاي مختلف کشت میگردند و محيطهاي مختلف هم اثراصلي و هم اثر متقابل ژنوتيپ × محيط را بر عملکرد اين ژنوتيپها اعمال خواهند نمود. پس چنانكه مسئله تاثيرات عوامل محيطي و واکنش ژنوتيپها به اين عوامل مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار نگيرد و پايداري و سازگاري ژنوتيپهاي برتر توليد شده ارزيابي نگردد، عملاً نتايج قابل اعتمادي حاصل نخواهد شد و چه بسا بهترين ژنوتيپ معرفي و توصيه شده پايداري عملكرد و توليد نداشته باشد و يا فقط به منطقه خاصي سازگاري نشان داده و نسبت به بسياري از مناطق مختلف کشور ناسازگار باشد.
يکي از خصوصيات خاص گیاه کلزا و سازگاری آن با شرایط آب و هوایی اکثر نقاط کشور سبب شده است که توسعه کشت این گیاه به عنوان نقطه امیدی جهت تأمین روغن خام مورد نیاز کشور و رهایی از وابستگی به شمار رود.
شناسایی ارقام سازگار و پایدار با عملکرد بالا برای اقلیمهای مختلف از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به عبارت دیگر براي کشت این گیاه صنعتی يک درک کلي و ارزيابي مرکب از ژنوتيپها و بررسي اثر محيط بر خصوصيات آنها و واکنش ژنوتيپها به محيطهاي مختلف و شناسائي پايداري و سازگاري عمومي و خصوصي ژنوتيپهاي پر محصول به منظور معرفي گسترده و يا بهصورت منطقهاي ضروري ميباشد. درک ميزان تاثير عوامل محيطي و اثر متقابل ژنوتيپ × زمان × مکان (ژنوتيپ × محيط) اهميت بسزائي در توليد و معرفي ژنوتيپهاي سازگار و داراي عملکرد بالا و با ثبات دارد.
اهداف تحقیق مطالعه پايداری عملکرد دانه لاین های کلزا
در تحقيق حاضر 20 لاین کلزا ازگونه (Brassica napus L.) به منظور ارزيابي پايداري عملكرد دانه تحت شرايط آب و هوايي استان كرمانشاه با روشهاي مختلف تجزیه پايداري، مورد بررسي قرار گرفتند.
اين پروژه با هدف کلي تعيين سازگاري لاینها و ارزيابي عملكرد در شرایط مختلف محیطی صورت گرفت. همچنين با انجام تجزيه پايداري عملکرد اهدافي به شرح زير نيز مورد نظر قرار گرفت:
- تعيين سهم ژنوتيپ و محيط در شناسائي لاینهاي برتر
- ارزيابي وضعيت اثر متقابل ژنوتيپ × محيط بهويژه مقدار و نوع اثرات متقابل، براي عملكرد
- تجزيه پايداري عملكرد با آمارههاي مختلف پايداري بر مبناي اثرات متقابل ژنوتيپ × محيط
- مقايسه كارایي آمارههاي مختلف پايداري در تشخيص پايداري و سازگاري لاینهاي و معرفي آمارههاي با كارایي بالاتر
فهرست مطالب مطالعه پايداری عملکرد دانه لاین های کلزا
فصل اول.. أ
مقدمه و کلیات… 2
1-1 مقدمه. 3
1-2- ضرورت اجراي تحقیق.. 5
1-3- اهداف تحقیق.. 6
1-4 -کلیات… 6
1-4-1-کلزا 6
1-4-2- تاريخچه و مبدا کلزا 7
1-4-3-جايگاه كلزا در ايران.. 8
1-4- 4 -گياه شناسي کلزا 9
1-4-5- ارقام کلزا 11
1-4-6 -ترکيب شيميايي دانه کلزا 11
1-4-7- اهميت اقتصادي کلزا 13
1-4-8 -گونه هاي روغني جنس براسيکا 14
1-4-9 – روابط بين ژنوم ها 15
1-4-10 – موارد استفاده از کلزا 16
1-4-11-نيازهاي اکولوژيکي.. 17
1-4- 12 -اصلاح کلزا 18
1-4-12-1اصلاح روغن.. 18
1-4-12-2 اصلاح كيفيت كنجاله بذر. 18
1-4-12-3 عملكرد. 18
1-4-12-4 مقاومت ها 19
1-4-12-5 اصلاح براي خصوصيات زراعي مطلوب… 19
1-5 سازگاری و پایداری.. 20
1-6 اثر متقابل ژنوتیپ در محیط… 22
1-7- انواع روشهای تجزيه پايداري.. 24
1-7-1- روش تجزيه واريانس…. 25
1-7-2- روش واريانس محيطي.. 26
1-7-3- روش ضريب تغييرات ژنوتيپي.. 26
1-7-4- اكووالانس ريك…. 27
1-7-5- واريانس پايداري شوکلاء. 27
1-7-6-شاخص برتری (Pi). 28
1-7-7- شاخص سازگاری ژئومتریک (GAI). 28
1-7-8- تجزيه رگرسيون.. 28
1-7-9- روش رگرسيون خطي.. 29
1-7-10 ضريب تشخيص….. 30
1-8- دسته بندي آماره هاي پايداري.. 30
1-8-1- پايداري تيپ I يا T1. 30
1-8-2- پايداري تيپII يا T2. 31
1-8-3- پايداري تيپ IIIيا T3. 31
1-8-4- پايداري تيپIV ياT4. 32
1-8-5- استفاده از پايداري تيپ IV, III , II , I. 32
1-9- روشهاي چند متغيره. 33
1-9-1- تجزيه به مؤلفههاي اصلي.. 34
1-9-2- تجزيه کلاستر. 34
1-9-3- تجزيه امي AMMI. 35
1-9-3-1- مدل تجزية امي AMMI. 36
1-9-3-1- ارزش پایداری امی (ASV). 39
1-10- روشهای ناپارامتری تجزیه پایداری.. 40
فصل دوم. 44
بررسی منابع.. 44
فصل سوم. 53
مواد و روش ها 53
3-1 محل و موقعیت اجرای آزمایش…. 54
3-2 مواد مورد آزمایش…. 55
3-3 عملیات کاشت، داشت و برداشت… 56
3-5 صفات مورد مطالعه. 56
3 – 5 – 1 عملکرد دانه (کیلوگرم در هکتار). 56
3 – 5 – 2 ميزان روغن و عملكرد روغن دانه. 57
3-6 محاسبات آماری.. 57
3-6-1 تجزیه واریانس مرکب صفات… 57
3-6-2 تجزیه پایداری.. 57
3-6-2-1 تجزیه پایداری با روش AMMI. 57
3-6-2-2 محاسبه پارامترهای پایداری.. 58
3-6-2-3 محاسبه پایداری ژنوتیپها با روشهای ناپارامتری.. 58
فصل چهارم. 60
نتایج و بحث… 60
4-1 نتایج تجزيه واريانس…. 61
4-2 نتایج تجزیه AMMI. 63
4-2-1 نتایج تجزيه واريانس به روش AMMI. 63
4-2-2 نتایج تجزیه بای پلات مدل AMMI. 69
4-2-2- 1 نتایج تجزیه بای پلات مدل AMMI برای عملکرد دانه. 69
4-2-2- 2 نتایج تجزیه بایپلات مدل AMMI برای عملکرد روغن.. 72
4-3 بررسی پایداری عملکرد به روشهای پارامتری.. 75
4-3-1 بررسی پایداری عملکرد دانه و عملکرد روغن به روش های پارامتری تک متغیره 75
4-3-1-1واریانس محیطی 76
4-3-1-2- ضریب تغییرات محیطی.. 77
4-3-1-3 اکووالانس ریک…. 78
4-3-1-4 واریانس پایداری شوکلاء. 78
4-3-1-5 شاخص برتری (Pi). 79
4-3-1-6- شاخص انحراف از خط رگرسیون و ضریب رگرسیون.. 80
4-3-1-7 ضریب تبیین (Ri2). 81
4-3-1-8 شاخص میانگین هندسی.. 81
4-3-1-9 پارامتر ارزش پایداری امی.. 82
4-3-2 جمع بندي پارامترهاي پايداري.. 87
4-4- نتایج تجزیه پایداری به روش ناپارامتری.. 89
4-4-1 نتایج تجزیه پایداری به روش ناپارامتری برای صفت عملکرد دانه. 89
4-4- 2 نتایج تجزیه پایداری به روش ناپارامتری برای صفت عملکرد روغن.. 95
4-4-3 تجزیه به مؤلفههای اصلی برای آمارههای ناپارامتری.. 100
4- 4-3-1 تجزیه به مؤلفههای اصلی (PCA) برای آمارههای ناپارامتری و عملکرد دانه. 100
4- 4-3-2 تجزیه به مؤلفههای اصلی (PCA) برای آمارههای ناپارامتری و عملکرد روغن.. 103
4-5 جمع بندی کلی نتایج.. 106
4-6 پیشنهادات… 108
منابع.. 109
راهنمای خرید و دانلود فایل
برای پرداخت، از کلیه کارتهای عضو شتاب میتوانید استفاده نمائید.
بعد از پرداخت آنلاین لینک دانلود فعال و نمایش داده میشود ، همچنین یک نسخه از فایل همان لحظه به ایمیل شما ارسال میگردد.
در صورت بروز هر مشکلی،میتوانید از طریق تماس با ما پیغام بگذارید و یا در تلگرام با ما در تماس باشید، تا شکایت شما مورد بررسی قرار گیرد.
برای دانلود فابل روی دکمه خرید و دانلود کلیک نمایید.
ديدگاه ها