بازي كودكان و کارکرد های آن
در این مطلب قصد داریم که بازي كودكان و کارکرد های آن را برای شما بیننده های محترم نقد کنیم.روابط ، توصیف تجربیات ، آشكار كردن آرزوها و خودشكوفایی است و چون غالباً كودكان قابلیت كلامی و شناختی كمتری در بیان احساسات خود دارند می توانند از آن به عنوان وسیله ارتباطی طبیعی و ملموس برای كنار آمدن با دنیا احساس كنند و به آرامش روحی دست یابند .
بازی از ضروریات زندگی كودك است و در رشد ذهنی و جسمی و رشد رفتاری كودك تاثیر ویژه ای دارد . كودكان معمولاً بخشی از اوقات شبانه روز خود را صرف بازی می كنند و از طریق آن به حواس خود مهارت می بخشند و به میزان توانایی و نیز نقاط ضعف خود پی می برند . هدف آنها از بازی كردن تفریح و سرگرمی وقت گذرانی ، شناخت جهان و فرار از غم ها و كدورت هاست . بازی وسیله طبیعی كودك برای بیان خود است .
بازي كودكان و کارکرد های آن
بازی تنها نوعی تفریح یا سرگرمی نیست . بلكه كودك ، جنب و جوش خود به جست و جو می پردازد تا جواب كنجكاویهایش را بیاید . در بازی است كه كودك از خود غافل می شده و به دیگران و همكاری و دوستی با آنها نزدیك می شود و همین باعث می شود پایه و اساس زندگی اجتماعی او پایه گذاری گردد .
بازی و اهمیت آن در شناخت كودكان
از طریق بازی می توان دریافت كه او فردی تواناست یا ضعیف ، فرمانده است یا فرمانبر . آرام است یا شلوغ . از طریق بازی كودك با اسباب بازی ها می توانیم احساسات خصمانه یا دوستانه او را دریابیم و بفهمیم چه مسئله ای او را رنج می دهد از كه گله مند است ، چه آرزویی دارد و بسیاری از صفات و خصوصیات دیگر مثل شجاعت ، ترس ، مهربانی ، قوه ابتكار و ابداع ، وضع عادی یا نابسامان و جنبه انزوا جویی یا زندگی در جمع ، در سایه بازی كردن كودك مشخص می شود . بازی باعث آرامش ، تسكین ، آموزش راههای زندگی و ایجاد راهی برای رسیدن به انس و الفت در كودك می شود .
اهمیت بازی در رشد عاطفی و اجتماعی كودك
علاوه بر اینكه در موقع بازی كودك نیروهای جسمانی و عقلانی خود را به كار می گیرد و مهارت های مختلفی را می آموزد . در بازی با سایر كودكان ، چگونگی ایجاد ارتباط با آنها را فرا می گیرد و دیگران را بهتر می شناسد و از خود نیز شناخت بهتری به دست می آورد . بازی ، عواطف در کودکان و احساسات آن را بیدار ساخته او را به سوی زندگی اجتماعی و قبول مسئولیت ها راهنمایی می كند .
بازی و نقش آن در رشد خلاقیت
نوع خلقت آدمی به گونه ای است كه پرسشگر به دنیا می آید و اوج پرسشگری او در دوران كودكی شكل می گیرد و به یقین بهترین فعالیتی كه كودك می تواند انجام دهد بازی در این سن است كه اندیشه های بدیع و خلاق او شكل می گیرد . بنابراین بازی می تواند در ایجاد خلاقیت در كودكان نقش مهمی داشته باشد و ذهن آن را جستجوگر و آفریننده بار آورد .
چگونه می توان بازی های كودكان را به سوی خلاقیت پروری سوق داد ؟
۱_ كودكان باید در انتخاب بازی آزاد باشند و مربی و والدین برای آنان بازی انتخاب نكنند . در این خصوص باید به نحوی عمل شود كه تمایل كودك به انتخاب بازی حفظ شود .
۲_ باید به فضای بازی توجه كرد . مشخصات فضای بازی عبارت است از : رغبت ، تخیل ، تفكر و باید اینها را به گونه ای برای كودك فراهم آورد كه برای رسیدن به زندگی سرشار از احساس مورد مساعدت قرار گیرد .
۳_ كودك باید به سوی بازی های تخیل برانگیز سوق داده شود و در این راه باید با ظرافت و غیر مستقیم عمل كرد .
۴_ شركت كردن كودكان فكور و متفكر به منزله همبازی خود زمینه فكری بازی را گسترش می دهد و موجب نزدیكی بازی به خلاقیت می گردد .
۵_ تا جایی كه بازی كودك موجب به هم ریختن برنامه های زندگی نگردد و لطمه ای به بار نیاورد و مزاحمتی برای دیگران ایجاد نشود نباید با آن مخالفت كرد .
توصیه به والدین و مربیان
_ مربیان و والدین باید بازی كودك را یك تمایل طبیعی و نشانه ای از زندگی تصور كنند و آن را نشانه ای از طبیعی بودن و بازی نكردن را نشانه ای از غیر طبیعی بودن كودك تلقی كنند .
_ بازی وسیله ای برای تجربه اندوزی و مهارت آموزی است . درست است كه بازی هدف ندارد ، غریزی است ، د راوقات غیر فراغت انجام می شود و حركاتی غیر جدی است . اما هم تجربه و هم مهارت می آموزد .
اسباب بازی‌های قدیمی و خلاقیت در کودکان
استاد دانشگاه تهران و کارشناس اسباب بازی های قدیمی گفت : مهم ترین ویژگی که اسباب بازی های قدیمی ایران در مقایسه با اسباب بازی های امروزی داشتند ، خلق و اختراع آن ها توسط کودکان است. زردشت هوشوردرگفتگو با خبرنگار مهر گفت: در گذشته با توجه به شرایط متفاوت زندگی خانواده ها ، کودکان برای بازی و سرگرمی ، خودشان دست به ساخت اسباب بازی می زدند. استاد دانشگاه تهران گفت : کودکان ابتدا بعد از فکر کردن ، در ذهنشان نقشه اسباب بازی را طراحی می کردند و پس از امتحان و آزمایش اسباب بازی مورد نظرشان را با همان ابزارهای بسیارناقص دوروبرشان مانند کارد آشپزخانه ، قندشکن و… می ساختند. این کارشناس و محقق اسباب بازی های قدیمی ادامه داد: بر این اساس ذهن و دست های کودکان دائم در حال خلق کردن بوده است و به همین دلیل توانایی تغییر و تعمیر اسباب بازی ها را نیزداشتند .
هوشور با تاکید براین که در حال حاضر قدرت خلق کردن از کودکان گرفته شده است گفت : امروزه کارخانه ها مسئول ساخت اسباب بازی های کودکان هستند و در واقع کودکان فقط به عنوان ابزار از آن اسباب بازی ها استفاده می کنند . این استاد دانشگاه اشاره کرد : در گذشته خانواده ها هرچیزی را که بی مصرف می شد برای بازی به کودکان می دادند مانند در قوطی ، ظرف روغن، کاغذ پاره و … که کودکان نیز با همین وسایل برای سرگرمی و بازی خود اسباب بازی هایی می ساختند. وی ادامه داد : در حال حاضرهزینه خرید اسباب بازی کودک از سبد هزینه درآمد خانواده تامین می شود که متاسفانه کودک بعد از آنکه از آن اسباب بازی خسته می شود آن را یا خراب می کند ویا دور می ریزد. این محقق اسباب بازی های قدیمی در ادامه اشاره کرد : از جمله اسباب بازی های که کودکان در قدیم با آن ها بازی می کردند اسباب بازی های صداداری مانند غارغارک ، جغجغه ، انواع سوت ها ، نی لبک ، زنبورک و… بودند که گاهی برای خبر کردن هم از آنها استفاده می کردند . وی نمونه ای دیگر از اسباب بازی های قدیمی را انواع بادبادک ها وفانوس ها معرفی کرد و گفت : در آن زمان کودکان فانوس های کاغذی درست می کردند که اگر کمی درساختار آن ها تامل کنیم ، متوجه می شویم از نظرعلم فیزیک اطلاعات و تجربه های زیادی به کودکان می داده است. هوشور افزود : درواقع در آن زمان با توجه به اقتصاد بسته ای که در خانواده ها وجود داشت هیچ هزینه خاصی برای تامین اسباب بازی برای کودکان در نظر گرفته نمی شد ، کودکان اجبارا با همان وسایل بی مصرف برای سرگرمی خود چیزهایی می ساختند. کارشناس اسباب بازی های قدیمی در آخر افزود : در حال حاضر با اینکه کودکان به دلیل استفاده ازکامپیوترازهوش بالایی برخوردار هستند ولی چندان از قدرت خلاقیت خود استفاده نمی کنند ،به گونه ای که حتی توانایی استفاده از ابزارهایی مانند آچار ، چکش و … را ندارند.
بازي براي رشد خلاقيت كودكان لازم است
آيا تاكنون به شيوه بازي كودكان و نقش آن در رشد و تكامل آنها انديشيده‌ايد؟ والديني كه به انديشه برتري دادن به كودكانشان زمان بازي آنها را به حداقل رسانده و اوقات كودكانشان را با آموزش‌هاي گوناگون پر مي‌كنند، سخت در اشتباهند.
يك متخصص روان پزشكي مي‌گويد: گاهي اوقات فشار زياد والدين به كودكان براي انتقال معلومات به آنها جلوي رشد خلاقيتشان را مي‌گيرد.
بازي جزيي از رشد كودكان است. بازي نحوه ارتباط برقرار كردن كودك با محيط خارج و با محيط انساني است.
تهراني دوست ادامه داد: خلاقيت فكري كودكان، توانايي حركتي، بينايي، شنيداري آنها با بازي رشد مي‌كند. اگر زمان بازي را از كودكان بگيريم اين قسمت از رشد آنها با مشكل مواجه مي‌شود.
كودكان بايد ساعاتي از روز را به بازيهاي مختلف و با اشكال مختلف بپردازند.
اما از طرف ديگر امروزه سواد رايانه بطور روزافزون يك مهارت ضروري براي كودكان تلقي مي‌شود. بهترين سن براي معرفي رايانه به كودكان چه زماني است و آيا دانش رايانه، در شروع تحصيل برتري به آنها مي‌دهد يا خير؟ به گزارش منابع اينترنتي، برخي تحقيقات نشان داده است كودكان رايانه را به تلويزيون ترجيح مي‌دهند و سن استفاده از اين وسيله كاهش يافته است. مطالعات ديگر نيز بازيهاي خشن رايانه‌اي را با افزايش پرخاشگري در كودكان مرتبط دانسته‌اند.
درحال حاضر در بازار شمار زيادي رايانه‌هاي كودكان موجود است.
بيشتر اين رايانه‌ها بازيهاي آموزشي و امكان تعامل را براي كودكان فراهم مي‌كنند، اما ارتباط اينترنتي ايجاد نمي‌كنند. فايده اين رايانه‌ها آشنايي كودكان با صفحه كليد است. كودكان احساس مي‌كنند بر محيط خود نفوذ مستقيم دارند.
تحقيقات جهاني در مورد كودكان كم سن و سال و استفاده آنها از فناوري اطلاعات ITمحدود است. با اين حال خواندن گزارش اخير دانشگاه “شفيلد” در انگليس به نام “تازه‌كارهاي ديجيتال” جالب است.
براساس اين گزارش، بطور مثال در چهار سالگي ۴۵درصد از كودكان تجربه استفاده از ماوس براي كليك كردن را پشت سرگذاشته‌اند و ۲۷درصد از رايانه‌هاي خانگي خود استفاده كرده‌اند. اين ميزان در شش سالگي به ۵۳درصد افزايش مي‌يابد. همچنين ۳۰درصد كودكان در خانه وب‌سايت‌هاي ويژه كودكان را مشاهده كرده‌اند.
گروه “ارتباط تعامل رايانه و كودك” ( (ChiCIكه ارتباط پوياي كودكان و رايانه‌ها را بررسي كرده است معتقد است استفاده از رايانه نبايد از سنين بسيار كم شروع شود.
جانت ريد از گروه ChiCIمعتقد است هجده ماهگي سن مناسبي براي كار با رايانه نيست.
وي گفت: تصور نشستن يك كودك ۱۸ماهه در پشت يك رايانه سنتي كمي خنده‌دار است.
جانت در پاسخ به اين سوال كه اگر كودكي در سن دو يا سه سالگي استفاده از رايانه را آغاز كند آيا به اين معني است كه عملكرد بهتري در مدرسه خواهد داشت مي‌گويد كودكاني كه از رايانه استفاده مي‌كنند شروع بهتري خواهند داشت.
دكتر تهراني دوست در خصوص بازيهاي كامپيوتري و ساير بازيهاي فكري جديد گفت: اين بازي‌ها به رشد خلاقيت و پرورش ذهن آنها كمك مي‌كند و وجود آنها در كنار ساير بازيهاي سامان نيافته به سبك قديم لازم است.
از سوي ديگر “آكادمي طب اطفال آمريكا ” اعلام مي‌كند آنچه كودكان براي رشد سالم واقعا به آن نياز دارند، بازي بهتر و بيشتر به سبك قديم است.
در گزارش جديد اين آكادمي آمده است، بازيهاي خودانگيخته آزاد مانند دويدن به دنبال پروانه، بازي با “اسباب بازيهاي حقيقي” مانند قالب و عروسك و يا حتي ورجه و ورجه كردن معمولي همراه با پدر و مادر اغلب در اين روزها قرباني تلاشهاي بزرگترها براي تقويت توانايي‌هاي فرزندانشان مي‌شود.
مطالعات بي‌شماري نشان داده‌اند كه بازي‌هايي سازمان نيافته و معمولي كودكانه فوايد زيادي دارند.
اين بازي‌ها مي‌توانند به خلاقيت كودكان، كشف علايق آنها، رشد مهارت‌ها براي حل مشكلات، ارتباط با ديگران و سازگاري آنان با محيط مدرسه كمك كند.
تهراني دوست در خصوص آموزش‌هاي كلاسيك گفت: رشد خلاقيت با آموزش‌هاي كلاسيك حاصل نمي‌شود. خلاقيت در واقع يافتن راه‌حل‌هاي جديد است و كودك در مي‌يابد كه در مواجهه با مشكل چگونه راه‌حل‌هاي تازه‌اي پيدا كند. اين در حالي است كه آموزش‌هاي كلاسيك فقط به انتقال يك سري محفوظات مي‌پردازد.
اين متخصص روان پزشكي گفت: آنچه لازم است در سيستم‌هاي آموزشي به آن پرداخته شود اين است كه پرورش خلاقيت كودكان در كنار انتقال دانش و اطلاعات به آنها مورد توجه قرار گيرد.
تهراني دوست گفت: كودكان فقط نياز به افزايش معلومات ندارند و در كنار آن لازم است كه خلاقيت آنان پرورش داده شود.
بر اساس گزارش كميته آمريكايي طب اطفال افزود: “مهمترين نكته آن است كه بازي، خوشي ساده‌اي است كه يك بخش بياد ماندني از دوران كودكي را تشكيل مي‌دهد.”
در اين گزارش آمده است: نبود بازيهاي خودانگيخته مي‌تواند باعث ايجاد تنش براي كودكان و والدين شود.
فقدان بازيهاي خود انگيخته مي‌تواند به افزايش چاقي در ميان كودكان منجر شود زيرا كودكان همواره براي تماشاي بازيهاي ويديويي براي تقويت هوش در مقابل تلويزيون بدون تحرك مي‌نشينند و فرصت بازي را از دست مي‌دهند.
اين موضوع حتي مي‌تواند در بروز افسردگي در بسياري از كودكان نقش داشته باشد.
در اين گزارش آمده است فشارهاي اجتماعي و تبليغات براي پرورش “ابر كودكان”، عامل مهمي در نبود زمان بازي براي بسياري از كودكان محسوب مي‌شود.
بر اساس اين گزارش، لوازم تقويت فكر و فعاليت‌هاي سازمان‌دهي شده مي‌توانند مفيد باشند، اما نبايد به عنوان يك شرط لازم براي پرورش كودكان موفق تلقي شوند
دیدگاه ها