بررسی تاثير زمان و غلظت محلول پاشی Zn و تنش رطوبتی بر عملکرد و کلروفیل کل گلرنگ تابستانه : پایان نامه ارشد مهندسی کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات

کشور عزیزمان ایران با توجه به تنوع اقلیم ، آب و هوای مطبوع و اراضی وسیعی که در اختیار دارد در صورت مدیریت در عرصه کشاورزی میتواند یکی از قطب های بلامنازع کشاورزی دنیا باشد و با پرورش دانش آموختگان خبره در گرایش های مختلف رشته کشاورزی میتوان به این مهم نایل آمد.دیجی لود در ادامه به معرفی پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته کشاورزی میپردازد. پایان نامه حاضر با عنوان” بررسی تاثير زمان و غلظت محلول پاشی Zn و تنش رطوبتی بر عملکرد و کلروفیل کل گلرنگ تابستانه” با گرایش کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات و با فرمت Word (قابل ویرایش) تقدیم شما دانشجویان عزیز میگردد.

چکیده تحقیق بررسی تاثير زمان و غلظت محلول پاشی Zn و تنش رطوبتی بر عملکرد و کلروفیل کل گلرنگ تابستانه:

خشکي از جمله تنشهاي محیطی است که بهعنوان مهمترين عامل محدود کننده رشد و توليد گياهان زراعي در اکثر نقاط جهان و ايران شناخته شده است. از آنجايي كه بيشتر نقاط كشورمان در مناطق خشك ونيمه خشك قرار گرفته است که داراي منابع آب محدودي است، كشت گياهان متحمل به خشكي حائز اهميت است و از طرفی خاك های زراعی كشورما به دلایل متعددی دچار كمبود شدید ریز مغذی ها و ازجمله روی(Zn) می باشند .

از اين رو اين تحقيق با هدف مطالعه تاثير زمان و میزان کاربرد Zn به همراه بررسی تاثیر تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ تابستانه در سال زراعی 1391 در استان اصفهان انجام گرفت. این بررسی با استفاده از طرح کرتهای دو بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد که فاکتور هاي آزمايش شامل سه سطح آبیاری( آبیاری کامل(آبیاری در مراحل کاشت، رشد رزت، رشد طولی، گلدهی، گرده افشانی و پر شدن دانه)، قطع یک دور آبیاری در مرحله گلدهی و قطع یک دور آبیاری در مرحله دانه بندی) به عنوان فاکتور اصلی، و سه زمان کاربرد عنصر روی (محلول پاشی سولفات روی در هنگام کاشت، محلول پاشی در زمان گلدهی و محلول پاشی در زمان شروع دانه بندی) به عنوان فاکتور فرعی و سه غلظت مصرف کود روی (صفر، سه در هزار و شش در هزار) به عنوان فاکتور فرعی فرعی بود.

بررسی ها نشان داد که تیمار آبیاری تاثیر معنی داری بر ارتفاع، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و کلروفیل در سطح احتمال یک درصد و بر وزن هزار دانه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. نتایج تجزیه واریانس همچنین نشان داد که زمان کاربرد سولفات روی بر تعداد غوزه، دانه در غوزه و کلروفیل در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد و صفات وزن هزار دانه، عملکرد دانه و درصد روغن در سطح 5 درصد معنی دار بود و غلظت سولفات روی بر تعداد غوزه، دانه در غوزه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک و کلروفیل در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد، به طوری که بهترین بازده را غلظت 3 در هزار سولفات روی داشت. به طور کلی عملکرد دانه تحت تنش خشکی کاهش یافت ولی محلول پاشی سولفات روی باعث افزایش عملکرد شد، بنابراین محلول پاشی این عنصر به ویژه در مرحله آغاز گلدهی در تحمل گلرنگ به تنش خشکی و افزایش عملکرد تحت تنش مفید می باشد.

مقدمه

تنشهاي محيطي، يکي از مهمترين عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات زراعي در سطح جهان هستند. چنانچه تنشهاي محيطي وجود نداشت ، عملکرد هاي واقعي بايد برابر با پتانسيل عملکرد هاي بالقوه گياهان بود، در حالي که در بسياري از گيا هان زراعي متوسط عملکرد واقعي گياهان کمتر از 10-20 درصد ظرفيت عملکرد آنان است(کافی و رستمی، 1386). در نقاط خاصي از کره زمين به دليل موقعيت جغرافيايي، عوامل تنش زا در توليد محصولات کشاورزي تاثير منفي بيشتري دارند و کشاورزي در آن مناطق با تحمل هزينه بيشتر و در نتيجه بازده کمتري صورت مي گيرد. در اين ميان مي توان به خشکي که يکي از مهمترين عوامل محدود کننده رشد وتوليد گياهان زراعي است، اشاره داشت. خشكي در ايران پديده اي اجتناب ناپذير است كه همه ساله با شدت متفاوتي، توليد موفقيت آميز محصولات كشاورزي را با مخاطره روبرو ميسازد. رشد گياهي توسط چند عامل مهم كنترل ميشود كه در اين ميان آب نقش حياتي دارد. بسته به مرحله فيزيولوژيكي كه گياه درآن به سر ميبرد و شدت تنش، كم آبي اثرات مختلفي برگياه ميگذارد (کافی و دامغانی، 1379).

با وجود تولید سالیانه 271 هزار تن دانه روغنی در کشور، بخش عمده ای از روغن مصرفی ار منابع خارجی تامین می شود. بنابراین توسعه کشت دانه های روغنی از اهمیت بسزایی برخوردار است(یونس سینکی، 1387).

گلرنگ از قديم الايام در استان هاي آذر بايجان، خراسان و اصفهان به صورت زراعت فرعي و با هدف برداشت گل كشت مي‌شده است. روغن دانه اين گياه كيفيت قابل ملاحظه اي دارد. ميزان اسيد لينولئيك آن بين 73 تا 85 درصد است كه بالاترين مقدار در بين نباتات روغني مي‌باشد (خواجه پور، 1380) . وجود توده هاي محلي و انواع تيپ وحشي اين گياه كه در سراسر ايران پراكنده اند، نشان از سازگاري اين گياه با شرايط آب و هوايي متنوع دارد. با اينكه كشور ايران نيز در محدوده جغرافيايي اهلي شدن گلرنگ قرار دارد، ولي متأسفانه در ايران مورد توجه شايسته اي قرار نگرفته است . سازگاري وسيع گلرنگ به اقليم مختلف و تحمل زياد آن به شرايط نامساعد ايجاب مي‌نمايد كه مطالعات به نژادي و به زراعي در جهت گسترش كشت آن در کشور عمل آيد(فروزان، 1378).

کمبود آب و بروز تنش خشکی در محیط رشد گلرنگ باعث کاهش اندازه گیاه، تغییر رنگ برگها، کم شدن دوام سطح برگ و کاهش عملکرد می شود. آبیاری از طریق تغییر اجزای عملکرد می تواند عملکرد را تحت تاثیر قرار دهد (یزدی صمدی، 1375).

خاك های زراعی كشورما به دلایل متعددی دچار كمبود شدید ریز مغذی ها به ویژه روی(Zn) می باشند . برخی از این دلایل عبارتند از :آهكی بودن خاك ها ،بی كربانته بودن آب آبیاری ، تنش خشكی در مزارع كشور و پایین بودن مواد آلی در خاك های زراعی.بنا دلایل فوق جذب عناصر ریز مغذی ، به ویژه روی (Zn) و آهن(Fe) ، به وسیله ی ریشه ی گیاهان یا اصلاً انجام نمی گیرد ویا در صورت جذب نیز ، به دلیل PHبالای شیره ی سلولی با رسوب در درون آوند ها ، به قسمت های خوراكی (برگ،میوه ودانه) نمی رسند.در صورت مصرف دام یا انسان از این قسمت های خوراكی ابتلا به كمبود عناصر ریز مغذی بدیهی است.

تغذیه مناسب تحت شرایط تنش می تواند تا حدی به گیاه در تحمل تنش ها کمک کند. روی از عناصر کم مصرف ضروری است که برای رشد طبیعی و تولید مثل گیاهان زراعی ضروری است (آلووی، 2004) و در سنتز پروتئین ها و هورمون گیاهی اکسین به کار می رود (استمپر و همکاران، 1998). نیاز به روی برای رشد بهینه و مراحل فیزیولوژیکی و غلظت بحرانی آن برای عملکرد روغن ضروری گزارش شده است (مسیرا و شارما، 1991).

روی در چند آنزیم موجود در گیاهان شرکت داشته و بنابراین می تواند در امر سنتز پروتئین ها و کربوهیدراتها، متابولیسم سلول، محافظت غشا از رادیکال های آزاد اکسیژن و سایر فرایند های مرتبط با امر سازگاری گیاهان به تنش ها، نقش مهمی ایفا کند(همانترانجان، 1996).

هدف

ایران کشوری است که در منطقه جغرافیایی خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. گیاهان موجود در این مناطق، در مراحل مختلف رشد خود در معرض تنش خشکی هستند، از طرفی عناصر غذایی می تواند در مقاومت گیاه به تنشهای مختلف محیطی نقش بسزایی داشته باشند. از آنجا که روی نقش مهمی در متابولیسم گیاهان دارد و همچنین تحقیق اندکی که در کشور بر تاثیر عناصر میکرو و از جمله Zn و تاثیر آن بر گلرنگ و همچنین اثرات متقابل کاربرد Zn با تنش خشکی انجام شده است. از این رو این تحقیق با اهداف زیر انجام گرفت:

– بررسی روابط متقابل بین فاکتور های آزمایش (زمان اعمال تنش خشکی با غلظت و زمان کاربرد عنصر روی)

– بررسی امکان بهبود عملکرد گلرنگ در شرایط کم آبیاری و تنش خشکی با بهبود شرایط تغذیه ای گیاه در مورد عنصر روی

– جدی بودن مسئله کمبود آب در اغلب مناطق کشور و لزوم پرداختن به کلیه روشهای ممکن برای تخفیف این مشکل

نتیجه گیری

با توجه به نتايج بدست آمده در آزمايش حاضر به نظر ميرسد که:

- با تنش کمبود آب ميزان ارتفاع بوته، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد و عملکرد روغن کاهش مييابد.
- کاهش عملکرد دانه تحت تنش خشکی اعمال شده در آزمایش، بیشتر تحت تاثیر کاهش وزن هزار دانه (وزن دانه) است.
- بهترین غلظت محلول سولفات روی 3 در هزار است زیرا این مقدار کود باعث افزایش در تعداد غوزه، تعداد دانه در غوزه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن شد.
- بیشترین میزان جذب و کارایی کود سولفات روی در اوایل دوره رشد گلرنگ می باشد.

فهرست مطالب


چکیده	1
فصل اول کلیات	2
1-1- مقدمه	3
1-2- منشأ و اهمیت گلرنگ	5
1-3- خصوصیات گیاهی	6
1-4- هدف	9
فصل دوم بررسی منابع	10
2-1- مراحل نمو گلرنگ	11
2- 2- واکنشهاي گياه به تنش	13
2-3- عناصر ریز مغذی	14
2-4- فرم های روی در خاک	15
2-5- نقش روی در گیاه	16
2-6- مکانیسم های جذب و انتقال روی	17
2-7- تاثیر تنش خشکی بر عملکرد واجزاي عملکرد	20
2-8- تاثیر تنش خشکی بر درصد روغن و عملکرد روغن	23
2-9-تاثیر غلظت و زمان مصرف کود “روی” بر عملکرد و اجزای عملکرد	23
2-10- تاثیر غلظت و زمان مصرف کود “روی” بر درصد روغن و عملکرد روغن	25
2- 11- شاخص برداشت	25
فصل سوم مواد و روشها	27
3- 1- مشخصات محل اجراي آزمايش	28
3- 2- عمليات زراعي و روش اجرای آزمايش	28
3- 3- صفات مورد بررسي و نحوه اندازهگيري آنها	29
3-3-1- ارتفاع بوته:	29
3-3-2- کلروفیل کل:	31
3-3-3- عملکرد دانه:	31
3-3-4- تعداد غوزه در بوته:	31
3-3-5- تعداد دانه در غوزه:	31
3-3-6- وزن هزار دانه:	31
3-3-7- عملکرد بیولوژیک:	31
3-3-8- شاخص برداشت:	32
3-3-9- درصد روغن	32
3-3-10- عملکرد روغن	32
3- 4- تجزيه و تحليل هاي آماري	32
فصل چهارم نتایج و بحث	33
4-1- ارتفاع بوته	34
4-2-تعداد غوزه در بوته	39
4-3- تعداد دانه در غوزه	42
4-4- وزن هزار دانه	45
4-5- عملکرد بیولوژیک	48
4-6- عملکرد دانه	50
4-7- شاخص برداشت	53
4-8- میزان کلروفیل کل	57
4-9- درصد روغن	59
4-10- عملکرد روغن دانه	61
نتیجهگیری و پیشنهادها	63
نتیجه گیری	64
پیشنهادها	66
پیوست ها	67
منابع	70
چکیده انگلیسی	76

فهرست جداول


جدول 3-1- مشخصات خاک محل آزمایش	27
جدول 4- 1 –نتایج تجزیه واریانس صفات آزمایش	33
جدول4- 2- ضرایب همبستگی صفات مورد بررسی در آزمایش	36
جدول ب-1- مقایسه میانگین صفات مورد آزمایش	65

فهرست نمودارها


شکل 3-1 – نقشه طرح اجرا شده در مزرعه	29
شکل 4-1- اثر تنش خشکی بر ارتفاع بوته گلرنگ	35
شکل 4-2- اثر متقابل آبیاری و غلظت روی بر ارتفاع گلرنگ	35
شکل 4-3- اثر تنش خشکی بر صفت تعداد غوزه در بوته گلرنگ	38
شکل 4-4- اثر تیمارهای مختلف محلول پاشی بر صفت تعداد غوزه در بوته گلرنگ	38
شکل 4-5- اثر غلظت های مختلف محلول پاشی بر صفت تعداد غوزه در بوته گلرنگ	39
شکل 4-7- تاثیر تنش خشکی بر صفت تعداد دانه در غوزه	41
شکل 4-8- تاثیر زمان مصرف سولفات روی بر صفت تعداد دانه در غوزه	41
شکل 4-9- تاثیر غلظت های مصرف سولفات روی بر صفت تعداد دانه در غوزه	42
شکل 4-10- تاثیر تنش خشکی بر صفت وزن هزار دانه	43
شکل 4-11- تاثیر مراحل مصرف سولفات روی بر صفت وزن هزار دانه	45
شکل 4-12- تاثیر غلظت های مصرف سولفات روی بر صفت وزن هزار دانه	46
شکل 4-13- تاثیر تنش خشکی بر عملکرد بیولوژیک	48
شکل 4-14- تاثیر غلظت های محلول پاشی بر عملکرد بیولوژیک	48
4-16- تاثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه	50
شکل 4-17- تاثیر مرحله محلول پاشی بر عملکرد دانه	50
شکل 4-18- تاثیر غلظت محلول پاشی بر عملکرد دانه	49
شکل 4-19- تاثیر تنش خشکی بر شاخص برداشت	54
شکل 4-20- تاثیر غلظت محلول سولفات روی بر شاخص برداشت	54
شکل4-21- تاثیر زمان کاربرد غلظت محلول سولفات روی بر شاخص برداشت	53
شکل 4-22- تاثیر تنش خشکی بر کلروفیل	57
شکل 4-23- تاثیر زمان محلول پاشی بر کلروفیل	57
شکل 4- 24- تاثیر تنش خشکی بر درصد روغن دانه	59
شکل 4-25- تاثیر غلظت محلول پاشی بر درصد روغن دانه	59
شکل 4-26- تاثیر تنش خشکی بر عملکرد روغن	61
شکل 4-27- تاثیر زمان محلول پاشی بر عملکرد روغن	61
شکل 4-28 – تاثیر محلو پاشی بر عملکرد روغن	62