بررسي پاسخ پايه‌هاي مختلف مركبات به كود آلي توليدي صنايع چوب و كاغذ مازندران : پایان نامه ارشد مهندسی کشاورزی گرایش شيمي و حاصلخيزي خاك

کشور عزیزمان ایران با توجه به تنوع اقلیم ، آب و هوای مطبوع و اراضی وسیعی که در اختیار دارد در صورت مدیریت در عرصه کشاورزی میتواند یکی از قطب های بلامنازع کشاورزی دنیا باشد و با پرورش دانش آموختگان خبره در گرایش های مختلف رشته کشاورزی میتوان به این مهم نایل آمد.دیجی لود در ادامه به معرفی پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته کشاورزی میپردازد. پایان نامه حاضر با عنوان” بررسي پاسخ پايه‌هاي مختلف مركبات به كود آلي توليدي صنايع چوب و كاغذ مازندران ” با گرایش شيمي و حاصلخيزي خاك و با فرمت Word (قابل ویرایش) تقدیم شما دانشجویان عزیز میگردد.

چکیده بررسي پاسخ پايه‌هاي مختلف مركبات به كود آلي توليدي صنايع چوب و كاغذ مازندران:

به منظور بررسی پایه‌های مختلف مرکبات به کود آلی تولیدی صنایع چوب و کاغذ مازندران آزمايشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح كاملاً تصادفي روي نهال‌هاي يكساله (به مدت یک سال) در سه تكرار در (نهال‌هاي سيترنج و سيتروملو) و پنج تكرار در (نهال نارنج) در سال های 1390 تا 1391 در ایستگاه تحقیقات باغبانی قائمشهر اجرا شد. تيمارها شامل سطوح مختلف ماده آلی (صفر، 5/2، 5 و 5/7 درصد) از منبع کود کمپوست تولیدی صنايع چوب و كاغذ مازندران و سطوح مختلف نیتروژن خالص از منبع کود سولفات آمونیوم (صفر،20، 40 و80 ميليگرم در كيلوگرم) بود و در مجموع با احتساب سه پایه مرکبات 176 تیمار مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج در بررسی میانگین مربعات کود کمپوست و کود نیتروژن برخصوصیات مورفولوژیکی نشان داد ارتفاع نهال در نارنج، سیتروملو و سیترنج به ترتیب از لحاظ آماری در سطح احتمال 5، 5 و 1 درصد معنی‌دار شد. قطر‌طوقه به ترتیب در نهال نارنج، سیتروملو و سیترنج در سطح احتمال 5، 1و 1 و تعداد برگ درنهال‌هاي نارنج، سیترنج و سیتروملو در سطح احتمال 1درصد معنی‌دار شد. در نتایج اثرات متقابل دو عاملی در بررسی صفات مرفولوژیکی حداکثر ارتفاع در نهال سیترنج با مقدار 63/5 مشاهده شد. حداکثر قطر طوقه و تعداد برگ، در نهال سیتروملو به ترتیب با مقدار 72/2 و 64 نشان داده شد. بررسی میانگین مربعات غلظت عنصر نیتروژن در نهال سیتروملو و نارنج به ترتیب در سطح احتمال 5 و 1 درصد معنی‌دار شد. فسفر و منیزیم در نهال نارنج در سطح احتمال 1 درصد و پتاسیم در نهال سیترنج و نارنج به ترتیب در سطح احتمال 5 و 1 درصد معنی‌دار شدند. کلسیم در هیچ‌ نهالی اثر معنی‌داری از خود نشان نداد. آهن در نهال سیترنج و سیتروملو در سطح احتمال 1 درصد و روی در نهال سیترنج و نارنج در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار شد. منگنز در نهال سیترنج در سطح احتمال 5 درصد و مس در سیترنج و نارنج به ترتیب در سطح احتمال 1 و 5 درصد اثر معنی‌دار شد. نتایج بررسی اثرات متقابل دو عاملی در عناصر غذایی نشان داد، بیشترین غلظت نیتروژن در نهال سیترنج و سیتروملو برابر 90/2 بود. بیشترین غلظت فسفر، پتاسیم در برگ نهال سیترنج بود. همچنین بیشترین غلظت کلسیم در برگ نهال سیتروملو و سیترنج با مقدار 41/7 مشاهده شد. بیشترین غلظت منیزیم در نهال سیتروملو برابر با 76/0بود. حداكثر غلظت آهن در نهال سیترنج با مقدار 4/201 مشاهده شد. بیشترین غلظت منگنز در نهال سیترنج و سیتروملو برابر 35/32 بود. حداكثر مقدار روی در نهال نارنج با مقدار 14/28 مشاهده شد.

بیشترین غلظت مس با مقدار 40/16 در برگ نهال سیتروملو بود. به طور کلی نهال سیترنج در جذب عناصرغذایی عملکرد بهتری نسبت به نهال سیتروملو و نارنج داشت. بررسی میانگین مربعات غلظت عناصر سنگین تحت تأثیر اين دو كودنشان داد، عناصر (کروم، کادمیوم، نیکل و سرب) در هر سه پایه نارنج، سیترنج و سیتروملو در سطح احتمال 1 درصد معني‌دار شدند.

نتایج در بررسی اثرات متقابل دو عاملی بر روی فلزات سنگین نشان داد، بیشترین غلظت عناصر(کروم، نیکل و سرب) در برگ نهال سیتروملو نسبت به نهال نارنج و سیترنج مشاهده شد. حداكثر غلظت کروم برگ در نهال سیتروملو با مصرف 5/7 درصد كود كمپوست و20 میلی‌گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر با 70/3 بود. حداكثر غلظت نیکل برگ در نهال سیتروملو با مصرف 5/7 درصد كود كمپوست و 20 میلی‌گرم در كيلوگرم در کود نیتروژن برابر با 48/5 بود که نسبت به تیمار شاهد 100 درصد افزایش یافت. حداكثر غلظت سرب برگ در نهال سیتروملو برابر با 47/13بود. حداكثر غلظت کادمیوم برگ در نهال نارنج در تیمار شاهد برابر با 53/0 بود. کلیه فلزات سنگین در هر سه نهال سیترنج، سیتروملو و نارنج تحت تائیر اثر متقابل دوعاملي در سطح احتمال 1 درصد معني‌دار شد. به طور کلی نهال سیترنج در مقایسه با نهال نارنج و سیتروملو درجذب فلزات سنگین عملکرد ضعیفی از خود نشان داد.

مقدمه:

اهمیت مركبات:

مركبات از حدود 80 سال پيش با كاشت نهال‌هاي اصلاح شده ارزش اقتصادي و تجاري ويژه‌اي پيدا كرده است. توليد سرانه‌ي مركبات جهان 17 كيلوگرم است، كه اين مقدار در ايران به 57 كيلوگرم مي‌رسد. مصرف سرانه‌ي مركبات جهان 16 كيلوگرم و اين ميزان در ايران 48 كيلوگرم برآورد شده است
(فاو[1]، 2009 و 2011).

با افزایش تقاضای مصرف میوه و فرآورده‌های مرکبات، تولید آن از چین (خاستگاه آن) به بیشتر نواحی حاره ای و نیمه حاره‌ای جهان گسترش یافته است به طوری که، باعث افزایش تولید کنونی جهان تا بیش از 30% شده است و این روند در آینده نیز ادامه خواهد داشت، طبق گزارشات بیشترین آمار تولید مرکبات مربوط به پرتقال است و بعد از آن نارنگی و گریپ فروت قرار دارند و کشور های برزیل و ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولیدکنندگان مرکبات دنیا هستند، با افزایش تولید در آمریکا و برزیل میزان مصرف تازه خوری مردم افزایش یافته و مصرف فراورده‌های آن کاهش یافته است، اما در کشورهای در حال توسعه و چین و کشورهای مدیترانه‌ای تولید فراورده‌های مرکبات در حال افزایش است، با توسعهی صنایع فراوری مرکبات، صنعت تولید فراورده‌های جانبی ازمرکبات ایجاد شده است تا از بقایای پوست، اسانسهای روغن و ترکیبات دیگر استفاده بهینه صورت گیرد (فلوریدا[2]، 1999).

بر اساس آخرين آمار منتشر شده، مازندران با حدود 43 درصد سطح زيركشت و 47 درصد ميزان توليد در رأس توليد مركبات كشور قرار دارد. در باغ‌هاي استان مازندران نزديك به یك ميليون و ششصد هزار تن مركبات، تولید مي‌شود. در سطح جهاني مازندران جزو ده توليد كننده بزرگ اين محصول است (جهاد كشاورزي استان مازندران، 1386).

مرکبات حاوی املاح و سرشار از ویتامین های B AP, ( یک ماده ویتامین مانند) است. نزدیک به یکصد صنعت، از مرکبات در تولید فرآورده‌های خود استفاده (ابراهیمی، 1363).

از موارد مهم و قابل توجه در صنعت مرکبات بالابردن ارزش افزوده این محصول از طریق تولید محصولات جانبی است. این محصولات شامل مواد اولیه دارویی، مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی است. اسانس پوست میوه مرکبات می‌تواند به عنوان محصولی جانبی در کارخانجات صنایع تبدیلی مورد توجه قرار گیرد و یا اینکه به عنوان یک محصول اصلی به طور خاص از ارقام معینی استخراج شود (فتوحی قزوینی و همكاران، 1385).

پرتقال فراوانترین منبع ویتامین ث است. همچنین شامل مقادیر قابل توجهی قند، کربوهیدرات، فلاونوئیدها، روغن های اسانسی و مواد معدنی می باشد (فیور[3]، 1995). درصنعت فرآوري، عمده كاربرد مركبات، توليد آب‌ ميوه يا نوشيدنيهاي با پايه مركبات در صنايع غذايي ميباشد (مانتی[4]، 2001).
تولید مرکبات به شرایط آب و هوایی خاصی نیاز دارد. که این شرایط در مناطق گرم بین دو مدار 40 درجه شمالی و 40 درجه جنوبی (کمربند مرکبات) بر قرار است. مناطق عمده کاشت این کمربند در عرض جغرافیایی 20 تا 40 درجه شمالی و 20 تا 40 درجه جنوبی قرار دارند (آصفی و همكاران، 1383).

كشت متراكم مركبات در بيشتركشورهاي عمده توليدكننده مركبات مانندايتاليا، برزيل، آفريقاي جنوبي و ايالتهاي كاليفرنيا و فلوريداي آمريكا براي بازگشت سريع سرمايه و كاهش هزينه‌هاي توليد بسيار رايج است. تحقيقاتي براي ارائه مناسب‌ترين تراكم كاشت، براي افزايش سودبخشي و ارزيابي روش‌هايي براي كاهش قدرت درخت انجام ‌شده است (رز[5]، 1990).

در ايران مركبات جايگاه دوم توليد را پس از سيب داشته و علاوه بر تازهخوري، در صنعت فراوري غذايي نيز مصارف عمدهاي دارند. ميزان توليد مركبات در ايران حدود چهارميليون تن درسال است (قزويني و فتاحي مقدم، 1389).

نتیجه‌گیری و پیشنهادات:

نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که نهال نارنج در مقایسه با دو نهال سیترنج و سیتروملو از نظر صفات مورفولوژیکی (ارتفاع گیاه، قطر طوقه و تعداد برگ) گیاه میزان کمتری از خود نشان داد. نهالها از نظر ارتفاع و قطرطوقه تحت تاثیر کود آلی (کمپوست) و نیتروژن قرار گرفتند و نسبت به مقادیر مختلف کود واکنشهای متفاوتی نشان دادند. قطرطوقه و تعداد برگ، نهال سیتروملو قطورتر و تعداد برگ بیشتری نسبت به سیترنج و نارنج داشت. بررسی اثر متقابل کود کمپوست و کود نیتروژن نشان داد حداكثر قطرطوقه در نهال سيتروملو با مصرف 5/2 درصد کود کمپوست و بدون مصرف کود نیتروژن برابر با 72/2 بود كه نسبت به تيمار شاهد 24 درصد افزايش يافت و حداقل قطر طوقه سیتروملو با مصرف 5 درصد کود کمپوست و بدون تأثیر کود نیتروژن برابر با 85/1 بود كه نسبت به تيمار شاهد 15 درصد قطرطوقه كاهش يافت. بررسی اثر متقابل کود کمپوست و کود نیتروژن نشان داد، حداكثر تعداد برگ در نهال سيتروملو با مصرف 5/2 درصد کود کمپوست و 80 میلی‌گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر با 64 بود كه در مقايسه با تيمار شاهد 12 درصد افزايش داشت و حداقل تعداد برگ در نهال سیتروملو با مصرف 5 درصد کود کمپوست و 40 میلی گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر با 83/35 بودكه نسبت به تيمار شاهد 37 درصد كاهش از خود نشان داد. نهال سیترنج در مقایسه سیتروملو و نارنج ارتفاع بلندتری داشت و ببیشترین ارتفاع نهال با مصرف 5/7 درصد کود کمپوست و 80 میلی‌گرم کود نیتروژن برابر با 63/5 بود كه نسبت به تيمار شاهد 36 درصد افزايش يافت و كمترين ارتفاع نهال سيترنج با مصرف 5 درصد کود کمپوست و 80 میلی‌گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر 76/3 بود كه نسبت به تيمار شاهد 9 درصد كاهش ارتفاع از خود نشان داد.

همچنين مقایسه ميانگين اثرات متقابل كود كمپوست در كود نيتروژن نشان داد كه پايه نارنج نسبت به پايه‌هاي سیتروملو و سيترنج از نظر جذب عناصر غذایی ضعيف‌تر عمل كرده و برخی از عناصر مانند فسفر، و روي در نهال نارنج بطور معني‌داري تحت تأثیر این دو کود قرار گرفتند.بیشترین غلظت عناصر غذایی مانند نیتروژن و کلسیم در نهال‌های سیترنج و سیتروملو با مقدار 90/2 برابر بود. بیشترین غلظت پتاسیم، آهن و منگنز در نهال سیترنج مشاهده شد. بیشترین غلظت منیزیم و مس به ترتیب با مقدار 04/25 و 39/16 در نهال سیتروملو مشاهده شد. بیشترین غلظت فسفر و روی به ترتیب با مقدار 26/0 و 14/28 در نهال نارنج مشاهده شد. در نهال نارنج با توجه به مقايسه ميانگين اثرات متقابل كود كمپوست در كود نيتروژن، بیشترین غلظت روی در برگ در تیمارهای بدون مصرف کود کمپوست و 40 میلی گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر 14/28 بود که نسبت به تیمار شاهد 41 درصد افزایش داشت و کمترین غلظت روی در برگ در تیمار شاهد، بدون اعمال هر دو کود برابر با 93/19 بود. اثرات متقابل دو عاملی کود کمپوست و نیتروژن نشان داد، بیشترین غلظت فسفر برگ با مصرف 5/7 درصد کود کمپوست و بدون مصرف کود نیتروژن برابر 26/0 بود که در مقایسه با تیمار شاهد 32 درصد افزایش داشت و کمترین مقدار غلظت فسفر برگ با مصرف 5 درصد کود کمپوست و 20 میلی‌گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر با 15/0 بود که نسبت به تیمار شاهد 28 درصد کاهش از خود نشان داد. اثر متقابل کود آلی کمپوست و کود نیتروژن در پایه های نارنج، سیترنج و سیتروملو از لحاظ آماری روی غلظت فلزات سنگین معنی‌دار بود.

کود آلی ارگانیک منجر به افزایش غلظت فلزات سنگین در برگ شده که نهایتاً باعث کاهش صفات رویشی مرکبات شده است. عناصر سنگین مانند ( کروم، کادمیوم، نیکل و سرب) درنهال‌های سیتروملو، سیترنج و نارنج از لحاظ آماری در سطح احتمال 1 درصد اثر معنی‌داری از خود نشان دادند. در بررسی اثرات متقابل دو عاملی کو کمپوست و کود نیتروژن در فلزات سنگین، مصرف 5/7 درصد کود کمپوست و مصرف 20 میلیگرم در کیلوگرم کود نیتروژن بیشترین تاثیر را درافزایش غلظت عناصر سنگین در هر سه پایه از خود نشان داد. حداكثر غلظت کروم برگ در نهال سیتروملو بود که با مصرف 5/7 درصد كود كمپوست و20 میلی‌گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر با 70/3 بود كه در مقايسه با تيمار شاهد 60 درصد افزايش داشت و حداقل غلظت کروم برگ در نهال سیتروملو بدون مصرف کود کمپوست و 80 میلی‌گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر 29/0 بود كه نسبت به تيمار شاهد 87 درصد كاهش از خود نشان داد. حداكثر غلظت کادمیوم برگ در نهال سیتروملو بود که با مصرف 5 درصد كود كمپوست و بدون مصرف کود نیتروژن برابر با 1 بود که نسبت به تیمار شاهد 42 درصد افزایش یافت و حداقل غلظت کادمیوم برگ در نهال سیتروملو با مصرف 5 درصد کود کمپوست و 80 میلی‌گرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر 56/0 بود كه نسبت به تيمار شاهد 20 درصد كاهش از خود نشان داد. حداكثر غلظت نیکل برگ در نهال سیتروملو بود که با مصرف 5/7 درصد كود كمپوست و 20 میلی‌گرم در کود نیتروژن برابر با 48/4 بود که نسبت به تیمار شاهد 100 درصد افزایش یافت و حداقل غلظت نیکل برگ در نهال سیتروملو بدون مصرف هردو کود در تیمار شاهد برابر 42/3 بود. حداكثر غلظت سرب برگ در نهال سیتروملو بود که با مصرف 5/7 درصد کود کمپوست و 20 میلیگرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر با 47/13 بود که نسبت به تیمار شاهد 39 درصد افزایش یافت و حداقل غلظت سرب برگ در نهال سیتروملو با مصرف 5/7 درصد کود کمپوست و 80 میلیگرم در کیلوگرم کود نیتروژن برابر 24/4 بود كه نسبت به تيمار شاهد 15/56 درصد كاهش از خود نشان داد.

به عنوان نتيجه گيري كلي با توجه به غلظت عناصرغذایی و اثرات مورفولوژيكي، در مجموع مي‌توان گفت كه به ترتيب پايه سیتروملو، سيترنج و نارنج جزء پايه‌هايي هستند كه اثر متقابل كود كمپوست و كود نيتروژن میتواند باعث افزایش رشد رویشی و افزایش غلظت عناصر غذایی در نهال ها شود. نهال سیتروملو در مقایسه با نهال نارنج و سیترنج باعث افزایش غلظت فلزات سنگین در برگ شد و نسبت به دو پایه دیگر عملکرد بیشتری از خود نشان داد.