منظومه های سیاسی طنز در انقلاب مشروطه :پایان نامه ارشد رشته علوم سیاسی
علوم سیاسی را میتوان از جمله رشته های بسیار حساس و تعیین کننده برای رشد و شکوفایی هر جامعه ای برشمرد ، واضح است که این سیاست که سرنوشت یک جامعه رو رقم میزند و هرچه قدر بتوان رجال سیاس زبده و کارآمدی در طول تحصیل تربیت و معرفی کرد آن جامعه به شکل بهتری رهنمود خواهد شد. دیجی لود در ادامه به معرفی پایان نامه های آماده کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی میپردازد .این پایان نامه با عنوان “ منظومه های سیاسی طنز در انقلاب مشروطه ” با فرمت WOrd (قابل ویرایش) در 144 صفحه تقدیم کاربران میگردد.
چکیده منظومه های سیاسی طنز در انقلاب مشروطه:
عصر مشروطه به عنوان اوّلین گام و خیز جامعهی ایرانی بر اساس اندیشههای نوین جریان روشنفکری یکی از برجستهترین ادوار طنز در ایران از ابتدای پیدایش تا کنون به حساب میآید بنابراین شناخت دقیق ادبیّات طنز این دورهی و تحلیل گفتمان حاکم بر آن ضرورت تام دارد و این امر از آنجا ناشی میشود که حوزههای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانِ کنونی ما همچنان دستخوش اهداف و تلاشهای جریان روشنفکری است و تحلیل دقیق اوضاع کنونی ما و حرکت به سوی آینده، جز با شناخت عناصر ماهوی و گفتمانی عصر مشروطه امکانپذیر نخواهدبود. بنابراین میتوان گفت که بررسی اشعار و طنز این دوره میتواند راهگشایی برای شناختی دقیق از ابتدای تحولات یک قرن اخیر در ایران باشد.
بررسی و تحلیل گفتمان سوژهها و مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه، به دلیل اهمیّت تأثیرگذاری این سرودها بر تاریخ سیاسی و اجتماعی کشور است. هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل اصلیترین مفاهیم و سوژههایی است که در شعر طنز مشروطه وجود دارد و همچنین تأثیر آن بر فضای سیاسی اجتماعی ایران. در این پژوهش از روش تحلیل گفتمان استفاده شده است و از بررسی مفاهیم حاکم بر گفتمان شعر مشروطه این نتیجه گرفته میشود که میان گفتمانهای استبدادی و آزادی، مساوات و فاصلهی طبقاتی، زن متجدّد و زن سنّتی، میهنپرستی و نفوذ استعمار، عقلگرایی و خرافه، تغییری اساسی دیده میشود و همین اختلاف نظرها، موجب پویایی و حرکت طنز در عصر مشروطه میگردد. در نهایت مشخّص میگردد که مفاهیمی چون تجدّد، عقلگرایی، میهنپرستی، مساوات، مشروطيّت، قانونگرايي و … از جمله مهمترین مضامینی است که شاعران طنزپرداز عصر مشروطه، در شعر خود بدان پرداختهاند.
ضرورت انجام تحقيق
عصر مشروطه به عنوان اوّلین گام و خیز جامعهی ایرانی به حساب میآید که بر اساس اندیشههای نوین جریان روشنفکری است. واژهی روشنفکري (Enlightenment) اساساً به معناي روشن شدگي و بيداري است. خاستگاه اصلي روشنفکري را ميتوان در قرون 17 تا 19 میلادی در اروپا دانست. زماني که جنبش اصلاحگري ديني توسط لوتر و کالوين آغاز شد و شخصيتهايي همچون فرانسيس بيکن، دکارت و کانت به عرصهی فلسفهی غرب آمدند و تحوّلات عميقي در فلسفهی يونان باستان و قرون وسطي ايجاد کردند. (خسروپناه، 1389، ص 253)
جنبش مشروطه در ایران نیز اگر چه علل و عوامل درونی بسیاری داشت، امّا به نوعی واکنشی به عقبماندگیهای ایرانیان نسبت به تمدّن غرب بود.
بررسی اشعار و ادبیّات طنز دورهی مشروطه، میتواند راهگشایی برای شناختی دقیق از ابتدای تحوّلات یک قرن اخیر در ایران باشد. جنبش مشروطه از ابتدا با چالشهای مفهومی متعدّدی روبهرو بود و در نهایت نیز اسیر دوگانگیها و شکست شد، امّا این جنبش اجتماعی – سیاسی حرکت تازهای به جامعهای ایرانی بخشید که در نهایت ثمرهی آن در انقلاب اسلامی 1357 نمود پیدا کرد.
شناخت ادبیّات طنز دورهی مشروطه و تحلیل گفتمان حاکم بر آن، از آنجا ضرورت مییابد که حوزههای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانِ کنونی ما همچنان دستخوش اهداف و تلاشهای جریان روشنفکری است و تحلیل دقیق اوضاع کنونی ما و حرکت به سوی آینده، جز با شناخت عناصر ماهوی و گفتمانی عصر مشروطه امکانپذیر نخواهدبود.
دورهی مشروطه یکی از برجستهترین ادوار طنز ایران از ابتدای پیدایش تا کنون به حساب میآید و شناخت دقیق آن ضرورت تام دارد. حسن جوادی نویسندهی کتاب تاریخ طنز در ادبیّات فارسی در اینباره معتقد است: «عصر مشروطه، عصر شکوفایی طنزنویسی بود. قرنها اختناق و زورگویی سینهها را پر از گفتنیها کرده بود و برای اوّلین بار امکان گفتن پیدا شده بود. اکثر نویسندگان نسبت به مردم احساس تعهّد شدید میکردند و نمیخواستند جز به خاطر مبارزه برای آزادی و یک زندگی بهتر، نویسندگی کنند. موضوع اشعار این دوره، یکباره و به نحو بیسابقهای اجتماعی و سیاسی میشود. اگر فیالمثل در سرتاسر دیوان قاآنی دو یا سه شعر اجتماعی پیدا کنیم، صدی هشتاد و یا بیشترِ اشعار دورهی مشروطه، مربوط به وضع مردم و سیاست روز است». (حسن جوادی، 1384، ص 114)
یحیی آرینپور نیز در خصوص اهمیّت اشعار مشروطه مینویسد: «در اهمیّت بزرگ تاریخی و سیاسی این اشعار تردید نیست و از حیث مضمون نیز چون از زندگی روز، دردها و گرفتاریهای اجتماعی سرچشمه گرفتهاند، از بسیاری از اشعار سفارشی اصیلتر و حقیقیترند. این گفتهها و سرودهها – تکرار میکنم- اگر چه از حیث ادبی ارزش زیادی ندارند، ولی نمیتوان انکار کرد که در زندگی سیاسی و اجتماعی ایران و در بیداری مردم خوابآلود و غفلتزدهی کشور که تا آن روزگار به حیات سیاسی خو نگرفته بودند، نقش بسیار مهم و مؤثّری داشتهاند و از نظر تاریخنویس مأخذ و وسیلهی تحقیق بسیار گرانبهایی هستند». (آرینپور، 1387، ص 35)
از این روست که میتوان گفت، بررسی و تحلیل سوژهها و مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه که به نوعی سرآمد ادبیّات این عصر به حساب میآید، از ضرورتهای سیاسی، فرهنگی و ادبی برخوردار است.
فرضيهها و خطوط راهنمای بحث
این پایاننامه یک تحقیق اکتشافی است و احتیاجی به فرضیه ندارد، بلکه نیازمند خطوط راهنمای بحث است که میتواند در موارد ذیل خلاصه شود:
- گفتمان حاکم در این دوره، گفتمان تجدّدگراست که شاخصهای آن گرایش به آزادی دموکراسی و غربگرایی است.
- ادبیّات و علیالخصوص شعر طنز، نمادی از اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه و همچنین تبلور اندیشهها و پیشفرضهای شعرای این عصر در خصوص مفاهیمی همچون آزادی، توسعه، قانون، تجدّد و… است.
هدفها
الف. تمییز مفاهیم و سوژههایی مانند استبداد، آزادی، میهن- ملّت، مساوات، دستور و قانون، زن و حقوق زن، تجدّد و مشروطیّت در شعر طنز مشروطه.
ب. تحلیل گفتمان کلّی حاکم بر فضای شعر مشروطه و تأثیر آن بر فضای سیاسی – اجتماعی ایران
سؤالهای تحقیق
سؤال اصلی
گفتمان حاکم بر سوژهها و مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه چیست؟
سؤالهای فرعی
برای نیل به مقصود و منظور راقم این نوشتار، پاسخگویی به سؤالات فرعی دیگری نیز ضروری است که عبارتاند از:
- فضای اجتماعی و فکری حاکم بر ایران عصر مشروطه چه تأثیری بر طنز داشتهاست؟
- چه ارتباطی میان ادبیّات طنز و تحوّلات سیاسی و اجتماعی عصر مشروطه وجود دارد؟
- مفاهیم سیاسی تأثیرگذار بر شعر مشروطه چیست؟
فهرست مطالب
مقدّمه……………….. 1
- فصل اوّل: کلّیات و روششناسی
1-1. بخش اوّل: کلّیات.3
1-1-1. طرح مسأله……………………………… 3
1-1-2. سؤالهای تحقیق…………………………….. . 4
1-1- 2-1. سؤال اصلی……………………………………………………… …….. 4
1 -1-2-2. سؤالهای فرعی……………………………………………………… ………………. 4
1-1-3. ضرورت انجام تحقيق………………………………………… …………………… 5
1-1-4. پیشینهی انجام تحقیق…………………………………………………………. ………………………. 6
1-1-5. فرضيهها و خطوط راهنمای بحث………………………………………. .. 8
1-1-6. هدفها …………………………………… ……. 8
1-2. بخش دوم: روش انجام تحقيق و قلمرو آن……………………………….. ….. 9
1-2-1. مقدّمه……………………………………… …… 9
1-2-2. روش تحليل گفتمان……………………………….. …. 10
1-2-3. نقد و ارزيابي روش تحليل گفتمان………………………………………. ……… 12
1-3. بخش سوم: ساماندهی تحقیق…………………………………….. .. 13
- فصل دوم: تحلیل فضای فکری اجتماعی حاکم بر عصر مشروطه
2-1. بخش اوّل: ایران در آستانهی تغییر…………………………………… …. 14
2-1-1. خودباختگی در برابر غرب…………………………………….. 15
2-1-2. آغاز تحوّلات اجتماعی در ایران…………………………………… .. 21
2-1-3. پیدایش مدارس جدید در ایران………………………………….. ….. 21
2-1-4. رواج انتشار روزنامهها و جراید………………………………………. ………………… 22
2-1-5. تأسیس دارالفنون و سفرنامههای فرنگ…………………………………………….. ……………… 28
2-2. بخش دوم: مشروطه و روشنفکری………………………………… …………………………………… 28
2-2-1. مفهوم روشنفکری……………………………………………….. ………………. 29
2-2-2. خاستگاه مفهوم روشنفکری……………………………………….. ……………… 30
2-2-3. روشنفکری در مشروطه…………………………………. ……… 32
- فصل سوم: شعر طنز و معروفترین شاعران طنزپرداز عصر مشروطه
3-1. بخش یکم: شعر طنز ……………………………………… …… 38
3-1-1. کلّیات…………………………………………………….. 38
3-1-2.تعریف طنز………………………………………. ………………….. 39
3-1-3. نگاهی به جایگاه طنز در ادبیّات پیش از مشروطیّت……………………………………. 40
3-2. بخش دوم: معروفترین شاعران طنزپرداز عصر مشروطه…………………………………… 44
3-2-1. ایرجمیرزا………………………. 45
3-2-2. سیّد اشرفالدّین قزوینی( نسیم شمال)…………………………… 48
3-2-3. میرزاده عشقی…………………………… 51
3-2-4. عارف قزوینی…………………………………… 53
3-2-5. میرزا علی اکبرخان دهخدا…………………………………… 55
3-2-6. ادیبالممالک فراهانی ………………………………………………………. 57
3-2-7. ابوالقاسم لاهوتی……………………………………………………….. 60
3-2-8. ملکالشّعرای بهار……………………………………. 62
3-2-9. فرّخی یزدی………………………………………………………… 65
- فصل چهارم:تحلیل گفتمان مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه
4-1. بخش اوّل: تحلیل گفتمان و شاخصها………………………………………………………………………………… 69
4-1-1. شاخصهای تحلیل گفتمان……………………………………………………………………………………….. 70
4-1-1-1. واژگان (منفي – مثبت)……………………………………………………………………………………. 70
4-1-1-2. قطببندي ( غيرسازي)………………………………………………………………………………….. 70
4-1-1-3. پيشفرضها…………………………………………………………………………………………………….. 71
4-1-1-4. دلالتهاي ضمني شعر (تلقين و تداعي)……………………………………………………….. 71
4-2. بخش دوم: تحلیل گفتمان مسائل اساسی طنز در شعر معروفترین شاعران مشروطه…… 71
4-2-1. ایرجمیرزا……………………………………………………………….. 71
4-2-2. سیّد اشرفالدّین حسینی…………………………………………. 74
4-2-3. میرزاده عشقی……………………………………………………… 81
4-2-4. عارف قزوینی……………………………………………………….. 86
4-2-5. میرزا علی اکبرخان دهخدا……………………………………………… 89
4-2-6. ادیبالممالک فراهانی………………………………… 92
4-2-7. ابوالقاسم لاهوتی………………………………………………………. 96
4-2-8. ملکالشّعرای بهار………………………………………………… 99
4-2-9. فرّخی یزدی…………………………… 105
4-2-10. جدولِ برآيند گفتمان کلان حاکم بر شعر طنز در عصر مشروطه…………………….. 109
- فصل پنجم: جمعبندي و نتیجهگیری
5-1. مشروطيت و قانونگرايي………………………………………… 110
5-2. آزادي و استبدادستيزي………………………………………………. 112
5-3. مساوات و نقد فاصلهی طبقاتی……………………………………………… 113
5-4. زن متجدّد و زن سنّتی………………………………………………. 115
5-5. میهن پرستی و مقابله با نفوذ استعمار…………………………………………………. 116
5-6. تأکید بر تجدّد، عقلگرایی و خرافهزدایی…………………………………………. 117
5-7. نتیجهگیری…………………………………………………………….. 119
فهرست منابع………………………………………………. 121
راهنمای خرید و دانلود فایل
برای پرداخت، از کلیه کارتهای عضو شتاب میتوانید استفاده نمائید.
بعد از پرداخت آنلاین لینک دانلود فعال و نمایش داده میشود ، همچنین یک نسخه از فایل همان لحظه به ایمیل شما ارسال میگردد.
در صورت بروز هر مشکلی،میتوانید از طریق تماس با ما پیغام بگذارید و یا در تلگرام با ما در تماس باشید، تا شکایت شما مورد بررسی قرار گیرد.
برای دانلود فابل روی دکمه خرید و دانلود کلیک نمایید.
ديدگاه ها