بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک و شیمیایی (نیتروژن و فسفر) بر عملکرد و میزان اسانس نعناع فلفلی در شرایط آب و هوایی اراک : پایان نامه ارشد مهندسی کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات

کشور عزیزمان ایران با توجه به تنوع اقلیم ، آب و هوای مطبوع و اراضی وسیعی که در اختیار دارد در صورت مدیریت در عرصه کشاورزی میتواند یکی از قطب های بلامنازع کشاورزی دنیا باشد و با پرورش دانش آموختگان خبره در گرایش های مختلف رشته کشاورزی میتوان به این مهم نایل آمد.دیجی لود در ادامه به معرفی پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته کشاورزی میپردازد. پایان نامه حاضر با عنوان”بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک و شیمیایی (نیتروژن و فسفر) بر عملکرد و میزان اسانس نعناع فلفلی در شرایط آب و هوایی اراک ” با گرایش زراعت و اصلاح نباتات و با فرمت Word (قابل ویرایش) تقدیم شما دانشجویان عزیز میگردد.

مقدمه بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک و شیمیایی (نیتروژن و فسفر) بر عملکرد و میزان اسانس نعناع فلفلی در شرایط آب و هوایی اراک:

در گیاهان مسیرهای متابولیکی خاصی از متابولیسم اولیه گیاه منشعب و منجر به تولید ترکیبات متابولیکی منحصر به فردی می شود. این مسیرهای متابولیکی را متابولیسم ثانویه و مواد حاصل را مواد مؤثره می گویند. به بیان دیگر متابولیسم اولیه منجر به متابولیسم ثانویه می شود که پیش ساخت های متابولیسم ثانویه برخی متابولیت های اولیه نظیر فسفو انول پیرواتPEP ، استیل کوآنزیم آ (Acetyll coA) و غيره هستند. متابولیسم ثانویه در همه گیاهان وجود ندارد و حتی ممکن است بین دو گونه گیاهی مشابه نیز متفاوت باشد. مقدار مواد مؤثره در گیاه بسیار کم می باشد. گیاهان دارای مواد مؤثره را گیاهان دارویی می گویند (صفری، 1380).

متابولیت های اولیه شامل ترکیبات بیوشیمیایی مهم یعنی کربوهیدرات ها، پروتئین ها وچربی ها می باشند. سایر ترکیبات بیوشیمیایی گیاهی که به این سه گروه متعلق نباشند به عنوان متابولیت های ثانویه شناخته می شوند که دامنه وسیعی از مواد را شامل می شوند (حبيبي خانیانی، 1384).

کشور ایران به دليل تنوع آب و هوايي و اکولوژیک جغرافیایی و به دلیل قرار گرفتن در پهنه ای از جهان که در برگیرنده سه ناحیه رویشی اروپا – سیبری، ایرانو-تورانی وخلیج و عمانی می باشد از تنوع گونه ای قابل توجهی برخوردار است. به طوریکه امروزه با پیشرفت علم گیاهشناسی مدرن تعداد گونه های شناخته شده در آن به 8000 گونه بالغ می گردد. قطعاً در میان این تعداد از گیاهان،بخش قابل توجهی در ردیف گیاهان دارویی قرار می گیرند (مظفريان، 1387).

استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماری ها نسبت به دیگر روش های مداوا از جمله شیمی درمانی، هیدرو تراپی، طب سوزنی، هومیوپاتی و غيره قدمت چندین هزار ساله دارد و تا اوایل قرن گذشته مهمترین منبع دارو در درمان بیماریها به شمار می رفت (بهادري، 1385).

طبق برخی سنگ نوشته ها و شواهد دیگر به نظر می رسد مصری ها و چینی ها در زمرۀ اولین اقوام بشری بودند که فراتر از بیست و هفت قرن پیش از میلاد مسیح از گیاهان به عنوان دارو استفاده برده اند و حتی برخی از آنها را برای مصرف بیشتر در درمان دردها کشت کرده اند (ولاگ و استودلا، 1371).

بقراط حکیم بنیانگذار طب ونیز ارسطو شاگرد او درمان را بر پایه گیاهان انجام می دادند. آنها علاوه بر گیاهان رويش يافته در منطقه یونان از گیاهان مناطق دیگر نیز استفاده می کردند. بعد از آنها یکی از شاگردان ارسطو به نام تئوفراست مکتب درمان با گیاه را پایه گذاری کرد (فلوك، 1368).

از قرن هشتم تا دهم میلادی دانشمندان ایرانی از قبیل ابوعلی سینا، محمد زکریای رازی ودیگران به دانش درمان با گیاه رونق زیادی دادند وگیاهان بیشتری را در این رابطه معرفی کرده و کتاب های معروفی چون قانون و الحاوی را به رشتۀ تحریر درآورند (ولاگ و استودلا، 1371).

طی بررسی های دقیق گیاهان ایران که فهرست آنها در کتاب فرهنگ نامهای گیاهان ایران آورده شده قریب به 569 جنس از جنس های گیاهی ایران دارویی هستند که در برگیرنده حدود 2300 گونه است. تعدادی از این گیاهان به صورت معرفی شده یا کاشته شده به ایران آورده شده اند و در ردیف گیاهان دارویی بومی نیستند. از این تعداد 80 جنس آن در ردیف گیاهانی است که به ایران وارد شده و در نقاط مختلف ایران کاشته شده اند. در میان این گیاهان 116 جنس در ردیف گیاهان معطر و رایحه دار است که دربرگیرنده 836 گونه می باشد که اغلب آنها متعلق به تیره های آفتاب گردان، نعناعيان و چتریان می باشد (مظفريان، 1387).

زمینه های استفاده از گیاهان دارویی بسیار وسیع و روبه افزایش است. در صنایع آرایشی – بهداشتی به عنوان شوینده و مواد آرایشی، در صنایع غذایی به عنوان نگهدارنده، طعم دهنده، چاشنی و ادویه، در داروسازی وپزشکی به عنوان دارو، طعم دهنده دارو و یا در استخراج مواد مؤثره از ديگر گیاهان، همچنين در صنایع مختلفی نظیر لاستیک سازی،چسب سازی، نساجی و… از این گیاهان ارزشمند استفاده می شود(صالحی، 1382).

كميت و کیفیت مواد مؤثره یک گیاه تحت تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی می باشد. محصول زراعی یک گیاه دارویی از نظر اقتصادی زمانی مقرون به صرفه است که مقدار مواد مؤثره آن به حد مطلوب رسیده باشد.

از آنجاییکه که گیاهان دارویی که در طبیعت به صورت وحشی یافت می شوند، در محدوده های جغرافیایی گسترده ای می رویند و دسترسی به آنها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. همچنين استفاده از رویشگاه های گیاهان طبیعت موجب نابودی آنها مي شود، از این رو، به جای انهدام ومصرف گیاهان رویشی طبیعت باید نسبت به کشت این گیاهان در سطوح زراعی وباغی اقدام نمود(معقول، 1377).

نکته قابل توجه در کشت گیاهان دارویی حفظ استعداد های اصیل ژنتیکی، پس از غنی شدن آنها از مواد مؤثره تحت تکنیک های زراعی است (اميد بيگي، 1374).

نعناع فلفلی گیاهی از تیره نعناعیان است که در زمانهای قدیم رومی ها و مصریان از آن استفاده می کردند. اسانس موجود در این گیاه 5000 سال پیش یافت شده است. کشت این گیاه به علت استفاده های فراوان در صنایع دارویی، آرایشی-بهداشتی، غذایی وتولید سموم بیولوژیک از اهمیت بالایی برخوردار است(زرگري، 1379).

از مهمترین عوامل مؤثر بر کمیت وکیفیت اسانس گیاهان دارویی عناصر غذایی خاک است لذا تعیین نوع، میزان دقیق و مصرف صحیح کود تاثیر مهمی در امر تولید و افزایش مواد مؤثره خواهد داشت(معقول،1377).

امروزه کاهش مصرف کود های شیمیایی در تولید محصولات زراعی با استفاده از کود های زيستي به عنوان جایگزین یا مکمل کودهای شیمیایی پر مصرف، از جنبه های اکولوژیکی و اقتصادی، مزیت هایی را به دنبال دارد(مرادی، 1388).

نتيجه گيري

نتايج حاصل از آزمايش انجام شده در اين تحقیق شامل:

كود زيستي نيتروژني سوپر نيترو پلاس بر روی صفات کمی و کیفی گیاهان موثر بوده و توانست سبب افزایش معني دار در صفات مساحت برگ، تعداد برگ، وزن تر برگ، وزن خشك برگ، وزن تر سرشاخه، وزن خشك سرشاخه، قطر ساقه، تعداد انشعاب ساقه، ارتفاع گياه، طول گل آذين، وزن تر كل، وزن خشك كل، ميزان اسانس برگ، عملكرد اسانس برگ، ميزان اسانس سرشاخه، عملكرد اسانس سرشاخه شود. كود زيستي نيتروژني نيتروكسين نيز سبب افزايش معني دار صفات مساحت برگ، تعداد برگ، وزن تر برگ، وزن خشك برگ، وزن تر سرشاخه، وزن خشك سرشاخه، قطر ساقه، تعداد انشعاب ساقه، ارتفاع گياه، وزن تر كل، وزن خشك كل، ميزان اسانس برگ، عملكرد اسانس برگ، ميزان اسانس سرشاخه، عملكرد اسانس سرشاخه گردید ولی تأثير اين كود در مقايسه با كود سوپر نيترو پلاس كمتر بود.

اين نتايج حاكي از آن است كه اين كودها نياز گياه به عنصر حياتي نيتروژن را به طور كامل تأمين كردند و مي توان كودهاي حاوي ريز سازواره هاي تثبيت نيتروژن را جانشين كودهاي شيميايي نيتروژنه كرد و در صفات رویشی و میزان و عملکرد اسانس افزایش ایجاد کرد.

استفاده از كود زيستي بارور-2 در تركيب با كود شيميايي فسفات آمونيوم به ميزان 125 كيلوگرم در هكتار به صورت تلفيقي توانست سبب افزايش معني دار صفات، تعداد برگ، وزن تر برگ، وزن خشك برگ، طول گل آذين، وزن تر كل، وزن خشك كل، عملكرد اسانس برگ، ميزان اسانس سرشاخه، عملكرد اسانس سرشاخه شود. در تیمار بارور-2 صفات تعداد برگ، طول گل آذین ، وزن تر و خشک بیوماس و نیز میزان اسانس سرشاخه بطور معنی داری تحت تأثیر این تیمار کودی بودند. تیمار تلفیقی سوپرنیتروپلاس و بارور-2 موجب افزایش وزن تر سرشاخه، قطر و تعداد انشعاب ساقه، طول گل آذین و ارتفاع بوته شد. اين نتایج نشان مي دهد كه اين باكتري ها كارآيي بالايي در افزایش عملکرد دارند و پیش بینی می شود مي توان با استفاده از اين منابع مصرف كودهاي شيميايي را به بيش از نصف كاهش داد.

فهرست مطالب

فصل اول- مقدمه	1
1-1- مقدمه	2
فصل دوم- بررسي منابع	5
2-1- زراعت گیاهان دارویی	6
2-2- مشکلات عمده در تولید و توزیع گیاهان دارویی کشور	7
2-3- تيره نعناع	8
2-4- نعناع فلفلی	10
2-4-1- تاریخچه	10
2-4-2- وجه تسميه	11
2-4-3- مشخصات گیاهشناسی	12
2-4-4- انواع واریته ها	13
2-5- مواد مؤثره نعناع فلفلي	14
2-5-1- خصوصيات مواد مؤثره	14
2-5-2- منتول	15
2-5-3- مراحل سنتز اسانس در گياه	16
2-5-4- تغييرات اسانس نعناع فلفلي در مراحل فنولوژيكي گياه	16
2-6- موارد استفاده	17
2-7- زراعت نعناع فلفلي	18
2-7-1 – آماده سازي زمين	18
2-7-2- کاشت و تکثیر	18
2-7-3- روش کاشت	19
2-7-4- برداشت	19
2-7-5- پس از برداشت	21
2-7-6- کشت،تولید و تجارت جهانی	21
2-8- اكولوژي نعناع فلفلي	22
2-8-1- نیازهای اکولوژیکی	22
2-8-2- تأثیر عوامل محیطی بر مواد مؤثره	23
2-9- احتياجات غذايي گياه	24
2-9-1- تغذیه معدنی گیاه	24
2-9-2- عناصر غذايي مورد نياز گياهان	24
2-10- نیتروژن	26
2-10-1- معرفي عنصر نيتروژن	26
2-10-2- نقش واهمیت نيتروژن در گیاه	26
2-10-3- کمبود نیتروژن	27
2-10-4- فرم های قابل جذب نیتروژن	28
2-10-5- منابع نیتروژن خاک	28
2-10-6- میکرو ارگانیسم های مؤثر بر تثبیت نیتروژن	29
2-11- فسفر	30
2-11-1- عنصر فسفر در گیاه	30
2-11-2- عنصر فسفر در خاک	31
2-11-3- میکروارگانیسم های دخیل در چرخه فسفات	32
2-12- انواع کود	34
2-12- 1- تاريخچه و مشخصات كودها	34
2-12-2- کود اوره	36
2-12-3- کود آمونیوم فسفات	36
2-13- خسارات ناشی از مصرف کود های شیمیایی	37
2-13-1- خسارات زیست محیطی	37
2-13-2- تجمع زیانبار نیترات در محصولات کشاورزی	37
2-13-3- عوارض تجمع نيترات درخاك	38
2-13-4- عوارض نيترات بربدن انسان	38
2-13-5- اثرعوامل محيطي برافزايش نيترات	38
2-13-6- اثرنوع كود، روش مصرف وتغذيه مناسب گياه	38
2-13-7- علل تجمع نيترات	39
2-13-8- راهكارهاي كاهش تجمع نيترات	39
2-14- كودهاي زيستي	40
2-14-1- معرفی کودهای زیستی	40
2-14-2- تاریخچه کودهای زيستي	41
2-14-3- انواع کودهای زیستی	43
2-14-4- كود زيستي سوپر نيتروپلاس	43
2-14-5- كود زيستي نيتروكسين	44
2-14-6- كود زيستي بارور-2	45
2-15- تاثير كودهای شیمیایی بر گياهان دارویی	46
2-16- تأثیر کودهای زیستی بر گیاهان دارویی	50
2-17- تأثیر کودهای زیستی بر سایر گیاهان زراعی	53
2-18- هدف از مطالعه	55
فصل سوم- مواد وروش ها	56
3-1- مشخصات محل انجام طرح	57
3-1-1- زمان و محل اجراي طرح	57
3-1-2- موقعيت جغرافیایی استان مركزي	57
3-1-3- نا همواري ها	57
3-1-4- آب و هوا	58
3-1-5- منابع آب	59
3-2- مشخصات خاك محل اجراي آزمايش	59
3-3- عمليات زراعي	60
3-3-1- آماده سازي زمين طرح	60
3-3-2- كاشت	61
3-3-3- آبياري	61
3-3-4- وجين علف هاي هرز	61
3-4- ماده آزمايشي	61
3-4-1- مشخصات ماده آزمايشي	61
3-4-2- اعمال تيمارها	62
3-5- نمونه برداري	62
3-6- اندازه گيري صفات	63
3-6-1- مساحت برگ	63
3-6-2- تعداد برگ	63
3-6-3- وزن ترو خشك برگ، وزن تر و خشك سرشاخه، وزن بیوماس تر و خشک	63
3-6-4- قطر ساقه	63
3-6-5- تعداد انشعاب ساقه	64
3-6-6- ارتفاع گیاه و طول گل آذین	64
3-6-7- ميزان اسانس برگ و سرشاخه	64
3-6-8- عملكرد اسانس برگ، سرشاخه	64
3-7- اسانس گيري	64
3-8- محاسبات و تجزیه و تحلیل آماری	65
فصل چهارم – نتايج وبحث	66
-1- نتايج	67
4-1-1- مساحت برگ	67
4-1-1-1- تأثير نيتروژن بر مساحت برگ	67
4-1-1-2- تأثير فسفر بر مساحت برگ	68
4-1-1-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر مساحت برگ	68
4-1-2- تعداد برگ	69
4-1-2-1- تأثير نيتروژن بر تعداد برگ	69
4-1-2-2- تأثير فسفر بر تعداد برگ	70
4-1-2-3- اثر متقابل نيتروژن وفسفر بر تعداد برگ	71
4-1-3- وزن تر برگ	72
4-1-3-1- تأثير نيتروژن بر وزن تر برگ	72
4-1-3-2- تأثير فسفر بر وزن تر برگ	73
4-1-3-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر وزن تر برگ	74
4-1-4- وزن خشك برگ	75
4-1-4-1- تأثير نيتروژن بر وزن خشك برگ	75
4-1-4-2- تأثير فسفر بر وزن خشك برگ	76
4-1-4-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر وزن خشك برگ	77
4-1-5- وزن تر سرشاخه	81
4-1-5-1- تأثير نيتروژن بر وزن تر سرشاخه	81
4-1-5-2- تأثير فسفر بر وزن تر سرشاخه	81
4-1-5-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر وزن تر سرشاخه	82
4-1-6- وزن خشك سرشاخه	83
4-1-6-1- تأثير نيتروژن بر وزن خشك سرشاخه	83
4-1-6-2- تأثير فسفر بر وزن خشك سرشاخه	84
4-1-6-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر وزن خشك سرشاخه	85
4-1-7- قطر ساقه	86
4-1-7-1- تأثير نيتروژن بر قطر ساقه	86
4-1-7-2- تأثير فسفر بر قطر ساقه	87
4-1-7-3- اثر متقابل نيتروژن وفسفر بر قطر ساقه	88
4-1-8- تعداد انشعاب ساقه	89
4-1-8-1- تأثير نيتروژن بر تعداد انشعاب ساقه	89
4-1-8-2- تأثير فسفر بر تعداد انشعاب ساقه	90
4-1-8-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر تعداد انشعاب ساقه	91
4-1-9- ارتفاع بوته	95
4-1-9-1- تأثير نيتروژن بر ارتفاع بوته	95
4-1-9-2- تأثير فسفر بر ارتفاع بوته	95
4-1-9-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر ارتفاع بوته	96
4-1-10- طول گل آذين	97
4-1-10-1- تأثير نيتروژن بر طول گل آذين	97
4-1-10-2- تأثير فسفر بر طول گل آذين	98
4-1-10-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر طول گل آذين	99
4-1-11- وزن بیوماس تر	100
4-1-11-1- تأثير نيتروژن بر وزن بیوماس تر	100
4-1-11-2- تأثير فسفر بر وزن بیوماس تر	101
4-1-11-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر وزن بیوماس تر	102
4-1-12- وزن بیوماس خشك	103
4-1-12-1- تأثير نيتروژن بر وزن بیوماس خشك	103
4-1-12-2- تأثير فسفر بر وزن بیوماس خشك	104
4-1-12-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر وزن بیوماس خشك	105
4-1-13- ميزان اسانس برگ	109
4-1-13-1- تأثير نيتروژن بر ميزان اسانس برگ	109
4-1-13-2- تأثير فسفر بر ميزان اسانس برگ	109
4-1-13-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر ميزان اسانس برگ	110
4-1-14- عملكرد اسانس برگ	111
4-1-14-1- تأثير نيتروژن بر عملكرد اسانس برگ	111
4-1-14-2- تأثير فسفر بر عملكرد اسانس برگ	112
4-1-14-3- اثر متقابل نيتروژن بر عملكرد اسانس برگ	113
4-1-15- ميزان اسانس سرشاخه	114
4-1-15-1- تأثير نيتروژن بر ميزان اسانس سرشاخه	114
4-1-15-2- تأثير فسفر بر ميزان اسانس سرشاخه	115
4-1-15-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر ميزان اسانس سر شاخه	116
4-1-16- عملكرد اسانس سرشاخه	117
4-1-16-1- تأثير نيتروژن بر عملكرد اسانس سرشاخه	117
4-1-16-2- تأثير فسفر بر عملكرد اسانس سرشاخه	118
4-1-16-3- اثر متقابل نيتروژن و فسفر بر عملكرد اسانس سرشاخه	119
فصل پنجم – بحث و نتيجه گيري	123
5-1- بحث	124
5-1-1- سطح برگ	124
5-1-2- تعداد برگ	125
5-1-3- وزن تر و خشک برگ	125
5-1-4- وزن تر و خشک سرشاخه	126
5-1-5- قطر ساقه	127
5-1-6- تعداد انشعاب ساقه	128
5-1-7- ارتفاع بوته	128
5-1-8- طول گل آذین	129
5-1-9- وزن بیوماس تر و خشک	129
5-1-10- میزان و عملکرد اسانس برگ	131
5-1-11- میزان وعملکرد اسانس سرشاخه	132
5-2- نتيجه گيري	133
5-3- پيشنهادات	134
فهرست منابع	135
منابع و مآخذ	136
فهرست جدول ها

جدول (3-1) خصوصیات نمونه خاک مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اراک	60
جدول(4-1) تجزيه واريانس صفات مساحت برگ، تعداد برگ، وزن تر برگ، وزن خشك برگ	79
جدول(4-2) مقايسه ميانگين صفات مساحت برگ، تعداد برگ، وزن تر برگ، وزن خشك برگ	80
جدول(4-3) تجزيه واريانس صفات وزن تر سرشاخه، وزن خشك سرشاخه، قطر ساقه، تعداد انشعاب ساقه	93
جدول(4-4) مقايسه ميانگين صفات وزن تر سرشاخه، وزن خشك سرشاخه،قطر ساقه و تعداد انشعاب ساقه	94
جدول(4-5) تجزيه واريانس صفات ارتفاع بوته، طول گل آذين، وزن بیوماس تر، وزن بیوماس كل	107
جدول(4-6) مقايسه ميانگين صفات ارتفاع بوته، طول گل آذين، وزن بیوماس تر،وزن بیوماس خشك	108
جدول(4-7) تجزيه واريانس صفات ميزان اسانس برگ، عملكرد اسانس برگ، ميزان اسانس سرشاخه، عملكرد اسانس سرشاخه	121
جدول(4-8) مقايسه ميانگين صفات ميزان اسانس برگ، عملكرد اسانس برگ، ميزان اسانس سرشاخه، عملكرد اسانس سرشاخه	122
فهرست شکل ها

شکل(4-1) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر مساحت برگ	67
شکل(4-2) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر مساحت برگ	68
شکل(4-3) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر مساحت برگ	69
شکل(4-4) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر تعداد برگ	70
شکل(4-5) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر تعداد برگ	71
شکل(4-6) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر تعداد برگ	72
شکل(4-7) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر وزن تر برگ	73
شکل(4-8) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بروزن تر برگ	74
شکل(4-9) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر وزن تر برگ	75
شکل(4-10) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر وزن خشک برگ	76
شکل(4-11) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر وزن خشک برگ	77
شکل(4-12) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر وزن خشک برگ	78
شکل(4-13) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر وزن تر سرشاخه	81
شکل(4-14) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر وزن تر سرشاخه	82
شکل(4-15) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر وزن تر سرشاخه	83
شکل(4-16) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر وزن خشک سرشاخه	84
شکل(4-17) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر وزن خشک سرشاخه	85
شکل(4-18) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر وزن خشک سرشاخه	86
شکل(4-19) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر قطر ساقه	87
شکل(4-20) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر قطر ساقه	88
شکل(4-21) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر قطر ساقه	89
شکل(4-22) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر تعداد انشعاب ساقه	90
شکل(4-23) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر تعداد انشعاب ساقه	91
شکل(4-24) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر تعداد انشعاب ساقه	92
شکل(4-25) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر ارتفاع بوته	95
شکل(4-26) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر ارتفاع بوته	96
شکل(4-27) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر ارتفاع بوته	97
شکل(4-28) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر طول گل آذین	98
شکل(4-29) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر طول گل آذین	99
شکل(4-30) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر طول گل آذین	100
شکل(4-31) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر وزن بیوماس تر	101
شکل(4-32) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر وزن بیوماس تر	102
شکل(4-33) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر وزن بیوماس تر	103
شکل(4-34) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر وزن بیوماس خشک	104
شکل(4-35) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر وزن بیوماس خشک	105
شکل(4-36) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر وزن بیوماس خشک	106
شکل(4-37) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر میزان اسانس برگ	109
شکل(4-38) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر میزان اسانس برگ	110
شکل(4-39) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر میزان اسانس برگ	111
شکل(4-40) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر عملکرد اسانس برگ	112
شکل(4-41) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر عملکرد اسانس برگ	113
شکل(4-42) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر عملکرد اسانس برگ	114
شکل(4-43) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر میزان اسانس سرشاخه	115
شکل(4-44) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر میزان اسانس سرشاخه	116
شکل(4-45) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر میزان اسانس سرشاخه	117
شکل(4-46) مقایسه میانگین نیتروژن و تأثیرآن بر عملکرد اسانس سرشاخه	118
شکل(4-47) مقایسه میانگین فسفر و تأثیرآن بر عملکرد اسانس سرشاخه	119
شکل(4-48) مقایسه میانگین نیتروژن و فسفر و اثر متقابل آن بر عملکرد اسانس سرشاخه	120