بررسی تطبیقی سیاست توانمندسازی در ساماندهی بافت های شهری بندرعباس با رویکرد توسعه پایدار : پايان‌نامه‌ كارشناسي ارشد رشته‌ شهرسازی- برنامه ریزی شهری و منطقه ای

معماری یکی از هنرهای بسیار فاخر ایران زمین میباشد که ریشه در فرهنگ و مدنیت هزاران ساله ما دارد . هنری که امروزه با تلفیق علوم مهندسی به یک رشته بسیار جذاب دانشگاهی در کشورمان تبدیل شده و بدلیل همین ریشه فرهنگی از رشته های بسیار پرطرفدار دانشگاهی میباشد. در ادامه به سری جدیدی از پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته معماری میپردازیم . پایان نامه حاضر با عنوان ” بررسی تطبیقی سیاست توانمندسازی در ساماندهی بافت های شهری بندرعباس با رویکرد توسعه پایدار  با فرمت قابل ویرایش WORD  به شما دانشجویان و کاربران گرامی معرفی می گردد.

چکیده پایان نامه بررسی تطبیقی سیاست توانمندسازی در ساماندهی بافت های شهری بندرعباس با رویکرد توسعه پایدار :

اسکان غیررسمی از جمله پدیده های ناشی از شهرنشینی شتابان معاصر و از جلوه های فقر شهری است كه به عنوان معضلي در برابر توسعه پايدار، به صورت خودرو در درون یا اطراف شهرها ظاهر شده است. این نوع اسکان با قدمتی یک صد ساله، در شهرهای بزرگ ایران ناشی از تحولات اجتماعی، اقتصادی و روند شهرنشینی و شهرگرایی ناهمگون و بی برنامه ایران است. رویکردهای مختلفی در برخورد با این نوع اسکان، آزمايش و با شکست مواجه شده اند، که در حال حاضر سیاست توانمندسازی به عنوان رویکردی جامع و همه سونگر در جهت ساماندهی این نوع سکونتگاهها بکار می رود.

هدف از انجام این تحقیق بررسی سیاست توانمندسازی در ساماندهی بافت های محلات سورو و چاهستانیها شهر بندرعباس و شناسایی سکونتگاههای غیررسمی یأس و امید از یکدیگر و ارائه راهکارهایی مناسب برای هر یک از محلات چاهستانیها(سکونتگاه یأس) و سورو(سکونتگاه امید) با توجه به پتانسیل های درونی آنها می باشد. که پس از استخراج داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از نرم افزارSPSS  پنج شاخص کیفیت ابنیه، میزان مهاجرت، بافت اقتصادی(نوع اشتغال و میزان درآمد ماهیانه خانوار)، امنیت و نیز میزان مشارکت، به عنوان شاخص های مهم و تأثیرگذار در کیفیت یک محله، به منظور انجام تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در محیط Expert Choice و مقایسه دو به دو محلات مورد مطالعه، استفاده شده است.

بر اساس یافته های تحقیق، محله سورو به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و نیز میزان امنیت و مشارکت از وضعیت بهتری نسبت به محله چاهستانیها برخوردار است، در حاليكه به دليل گذر زمان و فرسودگي، به لحاظ شاخص كالبدي داراي وزن و امتياز كمتري مي باشد.

یافته های تحقیق بیانگر این موضوع است که هر دو سیاست تأمین حق مالکیت قانونی و تأمین امکانات و خدمات در محله، می توانند باعث افزایش میزان مشارکت ساکنین در امر به سازی محله گردند. اثبات فرضیه سوم نيز که از طریق بررسی رابطه میان مشارکت و میزان وابستگی ساکنین به نهادهای دولتی(میزان استفاده ساکنین از امکانات دولتی) انجام شد، بیانگر این موضوع است که ساماندهی و توانمندسازی در محله سورو از طریق سیاست نوسازی مشارکتی و در محله چاهستانیها از طریق سیاست های تشویقی- حمایتی دولت امکانپذیر است.

کلمات کلیدی: سکونتگاه های غیررسمی ، توانمندسازی ، ساماندهی ، توسعه پایدار

اهمیت و ضرورت تحقیق

تمرکز ثروت در شهرها و به تبع آن مهاجرت افراد از روستاها به شهرها، زمینه رشد سریع شهرها و تبدیل آنها به مکانی برای تجمع فقر را مهیا می کند.

شهری شدن فقر از بزرگترین چالش های توسعه جهانی است که در صورت تداوم روند نامطلوب کنونی، در طی سه دهه آتی شامل دو میلیارد نفر ساکنان نواحی فرودست شهری خواهد شد(2006UN-HABITAT,). فقر شهری مجموعه ای از فقر انتقال یافته از جامعه روستایی (توسط مهاجران به شهر) و نیز فقر تولید و باز تولید شده در جامعه شهری (توسط جابجایی های درون شهری) را در برمی گیرد(2006Davis,).

بنابراین مسئله اینست که حتی وقتی ارقام بالای رشد اقتصادی به رخ کشیده می شود، ساز و کارهای فقرزا و یا فراموشی تهیدستان در کارند. این به معنای ضرورت مبرم همراه نمودن رشد با سیاست های اجتماعی نظارت های اقتصادی و زیست محیطی به سود تهیدستان شهری می باشد(صرافی،1387: 7).

پارادایم نوین توسعه پایدار که از مقبولیت جهانی روز افزونی برخوردار است، فقرزدایی را از الزامات پایداری برمی شمارد و برای تحقق آن در سطح اجتماعات محلی، استفاده و اتکاء بر منابع درونی را سفارش می کند که در این راستا، باید شیوه متفاوتی از نظام اداره مردمی یا حکمروایی برپا گردد تا قادر به بسیج منابع اجتماعات و هم افزایی آنها شود(صرافی،1387: 8). همان گونه که در سند ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی کشور آمده است، اسکان غیررسمی جلوه ای از فقر است که به طور عمده ناشی از نارسایی سیاست های دولتی و یا بی توجهی به نیاز مسکن اقشار کم درآمد در گذار شهرنشینی شتابان است. به بیان دیگر، در نبود بازار رسمی عرضه مسکن متناسب با توان مالی اقشار کم درآمد، تقاضای ایشان در بازار غیررسمی و یا رأساً توسط مصرف کننده- در شکلی از اقتصاد معیشتی و تولید غیرکالایی – پاسخ داده می شود. بدین سان، فقر شهری در نواحی فرودست شهری( اعم از سکونتگاه های غیررسمی و یا بافت های فرسوده) مجتمع می شود، ناحیه ای که چنانچه به خود رها شود، ساکنان را در چرخه گریزناپذیر فقر و همراهان آن، فساد و گرسنگی و بیماری اسیر می نماید. فقر مسکن، فقر شهری را در برمی گیرد(وزارت مسکن و شهرسازی،1383).

در گزارش دومین اجلاس اسکان بشر(استانبول1996)، فقر مسکن برای افراد و خانوارهایی تعریف شد که فاقد سرپناهی برخوردار از ایمنی و امنیت، سلامت و زیرساخت ها(مانند آب لوله کشی، تأسیسات بهداشت و فاضلاب و تخلیه زباله) باشند(1996UN-HABITAT,). مطالعات اخیر در رابطه با طرح جامع مسکن در ایران، فقر مسکن شهری را فراتر از فقر شهری نشان می دهد. بنابر برآورد بانک مرکزی ایران، چهارده میلیون نفر(19درصد) از جمعیت کشور در سال 1385 زیر خط فقر به سر می برند. در صورت تسهیم به نسبت جمعیت شهری و در نظر گرفتن نسبت بیشتر فقرای روستایی، به رقمی حداکثر 9 میلیون نفر فقیر شهری دست می یابیم. از سوی دیگر، جمعیت سکونتگاه های غیررسمی حداقل 8 میلیون نفر و ساکنین بافت های فرسوده شهری نیز حداقل 5/2 میلیون نفر برآورد شده است که در مجموع رقم 5/10 میلیون نفر برای فقر مسکن در شهرهای کشور نتیجه گیری می شود(صرافی، 1387: 8). این رقم دلالت بر بیشتر بودن میزان فقر مسکن نسبت به فقر شهری دارد. به عبارت دیگر بخشی از شهروندان با وجود داشتن حداقل درآمدی که فراتر از خط فقر است، همچنان استطاعت زندگی در سرپناهی ایمن، باکیفیت، سالم و برخوردار از خدمات پایه را ندارند.

نابرابری های شهری به صورت کمبود و فقر مربوط به نحوه سکونت، میزان بیکاری و بیسوادی، متوسط درآمد خانوار، شاخص های برخورداری از خدمات آب لوله کشی، گاز، برق و … منعکس می گردد(شیخی،1384: 156). حاشیه نشینی و اماکن مسکونی غیررسمی که بیشتر مربوط به افراد کم درآمد و فقیرنشین شهرهاست، خود الگویی از رشد شهری را معرفی کرده و با توجه به فضایی که در شهر اشغال نموده اند مانع توسعه پایدار شهری به شمار می روند.

با رشد سریع جمعیت جهان و تمرکز آن در شهرها، مفهوم توسعه پایدار به عنوان مؤلفه اساسی تأثیرگذار بر چشم انداز بلندمدت جوامع انسانی مطرح گردید(قرخلو،عبدی و زنگنه، 1388: 2).  توسعه پایدار که طی دهه اخیر به تدریج به الگوواره جدیدی در برابر دیدگاه های علمی و سیاست های عملی مسلط در دنیا بدل شده، واکنشی است در برابر فرایندی از توسعه که چه در یک مقطع زمانی برای تمام ساکنان زمین و چه در طول زمان، حتی برای اقلیت توسعه یافته کنونی قابل استمرار و پایدار نیست(صرافی و محمدی، 1385: 40). توسعه فیزیکی شتابان و نامتعادل شهرها، پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و کالبدی داشته است. یکی از آثار و پیامدهای توسعه فیزیکی ناموزون و نامتعادل شهری، اسکان غیررسمی است که به عنوان چالشی فرا روی توسعه پایدار شهری مطرح می شود. امروزه همه شهرهای جهان به نوعی با پدیده اسکان غیررسمی مواجه هستند. انگلس یک صد سال پیش به وجود زاغه هایی در انگلستان اشاره کرده است و آن را ناشی از انقلاب صنعتی می داند(قرخلو،عبدی و زنگنه،1388: 2).

البته امروزه شهرها فقط از لحاظ کالبدی مورد تهدید نیستند، بلکه هم افراد ساکن در این سکونتگاه ها در معرض تهدیدند و هم کارکرد این سکونتگاه ها تهدیدی برای شهرها به شمار می آید. توسعه پایدار شهری، توسعه ای است که در آن شهرها از جنبه های مختلف دارای رشد متعادل و موزون باشند. در شهرهای امروزی، عوامل متعددی مشاهده می شود که موجب برهم خوردن این نوع توسعه است و از عوامل تهدید کننده به شمار می آید و چه بسا مهمترین آن اسکان غیررسمی است. طبق آمارهای موجود حدود 8 میلیون نفر از جمعیت ایران در این نوع سکونتگاه ها و در حاشیه یا درون شهرها زندگی می کنند(صرافی و محمدی، 1385: 39).همین امر ضرورت پرداختن به آن را توجیه می کند. یکی از اهداف توسعه پایدار شهری« فقرزدایی» در شهرها می باشد. البته «فقرزدایی» به معنی «صدقه دادن به آنها» نمی باشد و این دو با هم متمایزند. ریشه کن کردن فقر به شیوه  «صدقه دادن» منجر به ادامه روند گذشته و تشویق توسعه اسکان غیررسمی خواهد شد. بنابراین باید زمینه مشارکت شهروندان را جهت این امر مهم، فراهم نمود.

در واقع مدیریت شهری متناسب با شرایط امروز، به جای آنکه خود را متولی توسعه شهر بداند، باید خود را متولی پایدار بودن این توسعه برشمارد. لازمه پایدار بودن این توسعه، پایدار بودن زندگی شهروندان و به تبع آن پایداری  نسبی اجزای اقتصادی آن است. مقوله توانمندسازی، اساساً بر دیدگاه «فقرزدایی» و همچنین «توسعه پایدار انسان محور» با تکیه بر مشارکت شهروندان و شهر متکی است(خضرایی، 1381: 60).

توسعه اجتماع- محور به مثابه یک فرایند و به عنوان ابزاری در ارتقای مشارکت و حکمروایی مردم سالارانه در زمینه های مختلف اقتصادی- اجتماعی به کار گرفته می شود. در کل، توسعه اجتماع- محور را می توان به عنوان فرایندی محسوب کرد که به موجب آن گروه های اجتماع محلی قادر به کنترل تصمیمات و تخصیص منابع از بالا جهت توسعه محلی می شوند. در واقع این توسعه تلاشی جهت رفع نیازهای اقشار کم درآمد و محرومی است که در فقر به سرمی برند. رویکرد اجتماع- محور به دنبال توانمندسازی اجتماع محلی در کنترل تصمیم گیری و عملکرد نهادهایی است که در شرایط زندگی آنها تأثیر گذارند(محمدی و روستا، 1387: 93).

ضرورت و اهمیت بحث مشارکت و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی با رویکرد توسعه اجتماع- محور را نیز می توان در قالب توسعه پایدار شهری اثبات کرد .

مفهوم توسعه پایدار مفهومی در حال تحول و بحث برانگیز است، رایج ترین تعریف از توسعه پایدار توسط کمیسیون برانت لند ارائه شده است که توسعه پایدار را چنین تعریف می کند :

«توسعه ای که نیازهای نسل امروز را بدون محدود کردن امکانات نسل های آینده، برای رفع نیازهایشان پاسخ گو باشد.» در واقع توسعه پایدار مبین توسعه ای است متعادل و همه سو نگر و عدالت محور .

همانگونه که در تعریف نیز دیده می شود ، این نوع توسعه در برگیرنده دو مفهوم کلیدی است :

• مفهوم نیازها و برآوردن آنها به ویژه نیازهای ضروری اقشار محروم که واجد اولویت هستند .
• تفکر در مورد محدودیت های محیط زیست و فشار وارد شده بر آن برای پاسخگوئی نیازهای حال و آینده. در همین رابطه یعنی توجه به نیازهای نسل حاضر با در نظر گرفتن نسل های آینده .

آنچه در تعاریف ذکر شده آشکار است توجه به مسئله محیط زیست می باشد . بعد زیست محیطی نقطه توجه غالب در توسعه پایدار و از ارکان توسعه انسانی تلقی می شود. اما علاوه بر جنبه زیست محیطی دو بعد اقتصادی و اجتماعی نیز از مقولات مهم در توسعه پایدار محسوب می گردند(پور محمدرضا و حمیده، 1386 :11).

این سه جنبه از توسعه پایدار در واقع تأمین سه نیاز ضروری عصر ما را در نظر گرفته است .

• نیاز به حفاظت زیست محیطی از آب، خاک و تنوع زیستی که به حیات آنها وابسته است .
• نیاز به توسعه اقتصادی برای غلبه بر فقر
• نیاز به عدالت اجتماعی و تنوع فرهنگی در جهت آنکه اجتماعات محلی در بیان ارزش هایشان برای حل مسائل توانمند گردند(9 : 2006willis,).

نوع مداخله به منظور تحقق توسعه شهری پایدار در مقیاس های مختلف بین المللی ، ملی و محلی متفاوت بوده و مسائل مختلفی را در برمی گیرد(عزیزی،23:1380).

به طور کلی عواملی که در مقیاس های جهانی سبب تهدید زندگی انسان ها می شوند نظیر افزایش میزان آلودگی از بین رفتن منابع غیرقابل تجدید، گسترش فقر، افزایش جمعیت ، جنگل زدائی و از بین رفتن گونه های گیاهی، مصرف بالای انرژی و … سبب می گردند تا در سطوح بین المللی جهت این معضلات راهکارهایی اندیشیده شود . این راهکارها عمدتاً جنبه راهبردی- استراتژیک دارند و بدون وجود دستورالعمل ها و قوانینی در سطوح پایین تر قابلیت اجرا نخواهند داشت .

اما مسئله ای که نباید فراموش شود این است که هر کشور یا کلانشهری برای دستیابی به اهداف ملی خود نیاز به تدوین راهبردهای محلی توسعه شهری پایدار دارد تا پاسخگوی شرایط زیست محیطی ، سیستم های اقتصادی ، اجتماعی و سازمان مدیریت شهری باشد . بنابراین می توان گفت که عمده ترین مباحث و راه حل های توسعه پایدار شهری در مقیاس محلی مطرح می شوند (عزیزی،25:1380).

دو عامل مهم نیل به توسعه ای مناسب در مقیاس محلی یکی توجه به نقش و اهمیت حکومت محلی و دیگری مقوله مشارکت شهروندان در اتخاذ و اجرای تصمیمات است . در این ارتباط ویلیس اعتقاد دارد حکومت محلی عهده دار انتخاب و تصمیم گیری در مورد ارزش های اجتماع در اتخاذ تصمیماتی است که مستقیماً پایداری شهرها را از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی تحت تأثیر قرار می دهد . بنابراین بهترین نقطه شروع حرکت به سوی پایداری محسوب می گردند (9 : 2006willis,).

دکتر پرویز پیران در مقاله خود به نام « از اسکان غیررسمی تا اسکان نایابی» اجتماعات اسکان غیررسمی را به اجتماعات امید و یأس تقسیم کرده است که اجتماعات اسکان غیررسمی امید به سوی بهسازی و رسمی شدن روان اند و اجتماعات غیررسمی یأس با در اختیار گذاشتن اتاق اجاره ای و خانه ی کوچک اجاره ای فقیرترین خانوارها را از خیابان خوابی نجات می دهند، به بیان دیگر حتی بدترین نوع اجتماعات اسکان غیررسمی که امیدی به بهسازی ندارند نیز ساز و کار (مکانیسم) انطباق با فقر و جلوگیری از کنار گذاشته شدن و بحساب نیامدن فضایی- اجتماعی (social-spatial exclusion) را در دسترس فقرای شهری قرار می دهند و بدین شکل از شمار خانوارهای زیر خط فقر و فقرای مطلق می کاهند .

تفاوت های بنیادی میان سکونتگاه های غیررسمی در حال ترقی و در حال زوال مشاهده می شود ، این تفاوت ها ناشی از روند تکوین و تکامل و شرایط اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و محیطی سکونتگاه و نیز رویکرد مدیریت برنامه ریزی شهری است . این تحقیق نشان می دهد در سکونتگاه های غیررسمی بندرعباس می توان نیز به نحوی گونه شناسی محلات امید و یأس را بازشناخت و راه حل های متفاوتی را برای آنها در نظر گرفت.

بطور مثال در اینجا می توان محله چاهستانیها را با وجود مشکلاتی از قبیل : واقع شدن بخشی از منازل مسکونی در حریم بزرگراه  شهید رجایی، مسیل، ناهمواریهای در معرض ریزش و رانش زمین، بالا بودن آبهای زیرزمینی و مسئله دفع آبهای سطحی و فاضلاب و نیز تنوع فرهنگی و عدم انسجام اجتماعی بعنوان محله یأس(دارای پتانسیل منفی بیشتر) و محله سورو را با دارا بودن قدمتی تاریخی و پتانسیل گردشگری (با توجه به موقعیت آن در کنار ساحل) و در عین حال بافتی فرسوده با انسجام اجتماعی، تحت عنوان محله امید (دارای پتانسیل مثبت بیشتر) مطرح کرد، که البته توانمندسازی هرکدام از این محلات غیررسمی سیاستها و راهکارهای متفاوتی را می طلبد.

فهرست مطالب پایان نامه بررسی تطبیقی سیاست توانمندسازی در ساماندهی بافت های شهری

فصل اول: مقدمه

1-1-طرح موضوع و بیان مسئله         3

2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق 8

3-1-اهداف تحقیق       13

1-3-1- هدف کلی       14

2-3-1- اهداف جزئی (عملیاتی)         14

4-1- سئوالات تحقیق   15

5-1-فرضیه هاي تحقیق         15

6-1-روش تحقیق        16

7-1-روش و ابزار گردآوری اطلاعات 16

8-1- روش تجزيه و تحليل اطلاعات    17

9-1-مراحل انجام تحقیق         18

10-1-فرآیند تحقیق     19

فصل دوم :مبانی نظری و پیشینه تحقیق

مقدمه   22

1-2-توسعه پایدار       24

2-2-اهداف توسعه پایدار        26

3-2- ابعاد توسعه پایدار 27

4-2- توسعه پایدار شهری       28

5-2- اسکان غیررسمی و توسعه پایدار شهری  30

6-2- سکونتگاههای غیررسمی و مفاهیم مرتبط با آن    34

1-6-2- زاغه نشینی    34

2-6-2- حاشیه نشینی   34

3-6-2- سکونتگاههای غیررسمی       35

7-2- عوامل مؤثر بر شکل گیری اسکان های غیررسمی در کشورهای در حال توسعه  37

1-7-2- عوامل ساختاری جامعه 37

2-7-2- عوامل سازمانی         38

3-7-2- فقدان سیستم های حمایتی و مشارکتی   38

4-7-2- وجود باندهای نامشروع قدرت و بورس بازی زمین     39

5-7-2- سیاست های مداخله و تأمین مسکن      39

6-7-2- قابل اجرا نبودن ضوابط ساختمانی برای فقرای شهری  40

8-2- معیارهای شناسایی اسکان غیررسمی      42

1-8-2- ویژگی های کالبدی و فضایی   43

2-8-2- ویژگی های اقتصادی  44

3-8-2- ویژگی های اجتماعی- فرهنگی 45

4-8-2- ویژگی های حقوقی     47

9-2- دیدگاه های رایج در زمینه اسکان غیررسمی       48

1-9-2- دیدگاه لیبرال   49

2-9-2- دیدگاه رادیکال 50

3-9-2- دیدگاه جامعه گرایان جدید        51

4-9-2- دیدگاه مسأله گرا (عمدتاً متعلق به قبل از دهه 1970    52

5-9-2- دیدگاه بنیادگرا (عمدتاً پایه گرفته در دهه 1970 52

6-9-2- دیدگاه های هدفگرا (راهبردی)( از نیمه دوم دهه 1980

و به خصوص 1990 تاکنون)  53

10-2- رویکردهای مداخله با اسکان های غیررسمی در جهان   56

1-10-2- رویکرد نادیده انگاری         56

2-10-2- رویکرد حذف و تخلیه اجباری         56

3-10-2- رویکرد مسکن عمومی        57

4-10-2- رویکرد زمین و خدمات       57

5-10-2- رویکرد خودیاری     58

6-10-2- رویکرد ارتقاء بخشی (بهسازی)       59

7-10-2- رویکرد توانمندسازی 60

11-2- فرآیند اجرایی شدن سیاست توانمندسازی          63

1-11-2- رویکرد اجتماع-محور         63

2-11-2- مشارکت      64

3-11-2- ظرفیت سازی         66

4-11-2- امنیت تصرف(سکونت)       69

1-4-11-2-سیاست های اجرایی شدن تأمین حق اقامت و امنیت سکونت          70

1-1-4-11-2- سیاست قانونی کردن مالکیت    70

2-1-4-11-2- سیاست تأمین خدمات پایه در سکونتگاه های غیررسمی    71

3-1-4-11-2- سیاست نوسازی و توسعه مجدد  71

12-2- رویکردهای مداخله با اسکان های غیررسمی در ایران  72

13-2- سند توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی 75

1-13-2- اهداف کلان سند توانمندسازی   76

2-13-2- اصول سند توانمندسازی       76

14-2- پیشینه تحقیق    77

15-2- جمع بندی و چارچوب نظری تحقیق     83

فصل سوم : شناخت محدوده مورد مطالعه

1-3- سکونتگاه های غیررسمی شهربندرعباس 87

2-3- تجارب ساماندهی و توانمندسازی اسکان غیررسمی بندرعباس     90

1-2-3- بانک جهانی   90

2-2-3- طرح مطالعات توانمندسازی محلات شهر بندرعباس    93

3-3- شناخت محدوده مورد مطالعه       94

1-3-3- موقعیت قرارگیری محلات موردنظر   94

1-1-3-3- محله سورو 94

2-1-3-3- محله چاهستانیها     97

2-3-3- قدمت و زمان شکل گیری محلات مورد مطالعه 99

1-2-3-3- قدمت محله سورو    99

2-2-3-3- قدمت محله چاهستانیها        99

4-3- مطالعات کالبدی و فیزیکی محلات سورو و چاهستانیها    10

1-4-3- ساختار کلی محلات سورو و چاهستانیها         100

2-4-3- قدمت و عمر بنا         103

3-4-3- نوع دسترسی ها و نحوه شکل گیری آنها        104

4-4-3- بررسی و مقایسه کاربری ها و امکانات موجود در هر از یک

محلات مورد مطالعه با استانداردهای موجود    108

5-3- تحولات جمعیتی محلات سورو و چاهستانیها       114

1-5-3- تغییرات جمعیت و میزان نرخ رشد     114

2-5-3- تعداد و بعد خانوار      117

6-3- ترکیب اقتصادی محلات سورو و چاهستانیها       118

7-3- جمع بندی          121

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه   124

1-4- تأثيرات زيست محيطي بر سکونتگاه های غیررسمی مورد مطالعه          125

1-1-4- خطرفروپاشي ساختمان هادرمقابل عوامل طبيعي        126

2-4- ارزیابی بافت فیزیکی محلات     127

1-2-4- بررسی کیفیت ابنیه     127

2– 2– 4– میزان دسترسی واحد های مسکونی به تأسيسات زيربنايي   131

3-2-4-کیفیت روشنایی محله از دید ساکنین      132

3-4- مورفولوژی اجتماعی      133

1-3-4- ترکیب سنی و جنسی پاسخگویان        133

2-3-4- میزان تحصیلات پاسخگویان   134

3-3-4- میزان مهاجرپذیری محله        136

1-3-3-4- بومی و غیربومی بودن ساکنین       136

2-3-3-4- مبداء مهاجرت ساکنین        137

3-3-3-4- علت مهاجرت ساکنین        141

4-3-4-میزان احساس تعلق به محله     143

1-4-3-4- سابقه سکونت در محله       144

2-4-3-4- نوع سکونت در محله از دید ساکنین 145

3-4-3-4- میزان صمیمیت ساکنین با یکدیگر   146

4-4-3-4- رضایتمندی ساکنین از محله 147

4-4- مشاركت 149

1-4-4- سابقه مشارکت          149

2-4-4- میزان مشارکت در محلات مورد مطالعه         150

3-4-4-  نوع مشارکت 152

5-4-  امنیت اجتماعی محله     153

1-5-4- امنیت و جرایم موجود در محلات مورد مطالعه 154

2-5-4- میزان امنیت اجتماعی از دید ساکنین    156

6-4- وضعیت اقتصادی و توان مالی ساکنین    157

1-6-4- وضعیت اشتغال ساکنین         158

2-6-4- میزان درآمد ماهیانه    160

3-6-4- نوع مالکیت    161

7-4- میزان وابستگی به نهادهای دولتی 163

8-4- ارزیابی عملکرد نهادهای دولتی در خدمات رسانی به محلات موردمطالعه 165

9-4- تعیین محلات یأس و امید با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی(AHP) 167

10-4- مسائل و مشکلات محلات از دید ساکنین 171

11-4- جمع بندی        176

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها و ارائه راهکار

مقدمه   178

1-5- آزمون فرضیه ها          179

1-1-5- فرضیه اول    179

1-1-1-5- به نظر می رسد تأمین حق مالکیت برای ساکنین محلات

چاهستانیها و سورو می تواند میزان تعلق خاطر آنها به محله را فراهم کند         180

2-1-1-5- میزان تعلق خاطر می تواند باعث افزایش میزان

مشارکت مردمی گردد   181

2-1-5- فرضیه دوم     182

3-1-5- فرضیه سوم    184

2-5- راهکارهای پیشنهادی در جهت ساماندهی محله سورو      185

3-5- راهکارهای پیشنهادی در جهت ساماندهی محله چاهستانیها          186

منابع و مآخذ

منابع فارسی    187

منابع لاتین      196

پیوست ها       199

فهرست جداول

جدول شماره 1: نمونه هایی از تجارب جهانی در چارچوب رویکردهای مختلف مداخله  62

جدول شماره 2: مشخصات سکونتگاه های غیررسمی شهر بندرعباس    88

جدول شماره 3: پروژه های تعریف شده توسط بانک جهانی در شهربندرعباس   92

جدول شماره 4: مراحل شکل گیری و تکامل رشد کالبدی محله چاهستانیها        99

جدول شماره 5: :قدمت و عمر بنا در محله سورو         103

جدول شماره 6: قدمت و عمر بنا در محله چاهستانیها    104

جدول شماره 7: بررسی و مقایسه سطوح و سرانه های کاربری وضع موجود محله

سورو با سرانه های استاندارد طرحهای فرادست         110

جدول شماره 8: بررسی و مقایسه سطوح و سرانه های کاربری وضع موجود محله

چاهستانیها با سرانه های استاندارد طرحهای فرادست    111

جدول شماره 9: مقایسه شاخص های جمعیت، مساحت و تراکم جمعیتی محله سورو

با شهر بندرعباس        114

جدول شماره10:تغییرات جمعیت محله سورو طی سالهای 89-1385    14

جدول شماره 11: مقایسه شاخص های جمعیت، مساحت و تراکم جمعیتی محله

چاهستانیها با شهربندرعباس     115

جدول شماره 12:تغییرات جمعیت محله چاهستانیها طی سالهای 89-1385       115

جدول شماره 13:تغییرات شاخص های تعداد و بعد خانوار در محله سورو طی

سالهای 89-1385      117

جدول شماره 14:تغییرات شاخص های تعداد و بعد خانوار در محله چاهستانیها

طی سالهای 89-1385 117

جدول شماره 15:مقایسه تعداد جمعیت فعال و غیرفعال در محلات سورو و چاهستانیها

با شهر بندرعباس        119

جدول شماره 16:ترکیب جمعیت فعال و غیرفعال محلات سورو و چاهستانیها

و شهر بندرعباس        119

جدول شماره 17:درصد نوع مصالح بکار رفته در بافت محله    128

جدول شماره 18: درصد قدمت ساخت بنا         129

جدول شماره 19: درصد کیفیت ابنیه در محلات مورد مطالعه    130

جدول شماره 20: ميزان بهره مندی ازتأسيسات زيربنايي واحدهای مسکونی

در محلات مورد مطالعه 131

جدول شماره 21: درصد کیفیت روشنایی محله از دید ساکنین    132

جدول شماره 22:ترکیب سنی و جنسی پاسخگویان       133

جدول شماره 23: درصد میزان تحصیلات پاسخگویان   134

جدول شماره 24: میزان بومی و غیربومی بودن ساکنین 138

جدول شماره 25: مبدأ مهاجرت ساکنین غیربومی         141

جدول شماره 26: علت مهاجرت ساکنین غیربومی به شهر بندرعباس    142

جدول شماره 27: علت انتخاب محله برای سکونت از دید ساکنین        144

جدول شماره 28: درصد سابقه سکونت در محله 146

جدول شماره 29: درصد نوع سکونت در محله  146

جدول شماره 30: درصد معاشرت با همسایگان  147

جدول شماره 31: درصد میزان صمیمیت ساکنین محله با یکدیگر         148

جدول شماره 32: درصد ميزان علاقه مندي به محله     148

جدول شماره 33: درصد ميزان رضايت ساكنين از محله          149

جدول شماره 34: درصد سابقه مشارکت ساکنین 149

جدول شماره 35: درصد ميزان مشارکت         150

جدول شماره 36: درصد ميزان مشارکت به تفکیک جنسیت      151

جدول شماره 37: درصد نوع مشارکت ساکنین  152

جدول شماره 38: درصد حداکثر ساعت رفت و آمد در شب      154

جدول شماره 39: نوع جرایم موجود در محلات از دید ساکنین   155

جدول شماره40: درصد میزان امنیت اجتماعی در محله از دید ساکنین   156

جدول شماره 41: وضعیت اشتغال ساکنین        158

جدول شماره 42: میزان درآمد ماهیانه   160

جدول شماره 43: درصد نوع مالکیت   162

جدول شماره 44: درصد رسمی یا غیررسمی مالکیت    163

جدول شماره 45: درصد میزان استفاده از امکانات دولتی با خصوصی  164

جدول شماره 46: درصد میزان خدمات رسانی شهرداری و دیگر دستگاههای

دولتی به محله  166

جدول شماره 47: نقش دستگاههای دولتی مسئول خدمات رسانی

به محلات از دید ساکنین        166

جدول شماره 48: وضعیت بافت اقتصادی محلات سورو و چاهستانیها   168

جدول شماره 49: ماتریس مقایسه دو به دوی شاخص ها در روش AHP  168

جدول شماره50: وزن هر یک از شاخص های مورد مطالعه پس از محاسبه

ماتریس مقایسه آنها با یکدیگر  169

جدول شماره 51: ماتریس مقایسه میزان مهاجرت محلات سورو و چاهستانیها    169

جدول شماره 52: ماتریس مقایسه بافت اقتصادی محلات سورو و چاهستانیها     169

جدول شماره 53: ماتریس مقایسه کیفیت ابنیه محلات سورو و چاهستانیها        169

جدول شماره 54: ماتریس مقایسه میزان مشارکت در محلات سورو و چاهستانیها         170

عنوان صفحه

جدول شماره 55: ماتریس مقایسه میزان امنیت در محلات سورو و چاهستانیها   170

جدول شماره 56: وزن هر یک از محلات در ارتباط با شاخص های موردمطالعه         170

جدول شماره 57: مسائل و مشکلات محله سورو به ترتیب اولویت از دید ساکنین         171

جدول شماره 58: مسائل و مشکلات محله چاهستانیها به ترتیب اولویت از دید ساکنین    173

جدول شماره 59: آزمون رابطه بین دو متغیر مالکیت و میزان تعلق

خاطر در محله چاهستانیها       180

جدول شماره 60: آزمون رابطه بین دو متغیر مالکیت و میزان تعلق

خاطر در محله سورو   180

جدول شماره61: آزمون رابطه بین دو متغیر میزان تعلق خاطر

و مشارکت مردمی در محله چاهستانیها  181

جدول شماره62: آزمون رابطه بین دو متغیر میزان تعلق خاطر و مشارکت مردمی

در محله سورو  182

جدول شماره 63: مقایسه درصد میزان مشارکت در قبل و بعد از شرط تأمین

امکانات و خدمات در محلات   183

فهرست اشکال

شکل شماره 1: مراحل انجام تحقیق      18

شکل شماره 2: فرآیند تحقیق    20

شکل شماره 3: اهداف توسعه پایدار     26

شکل شماره 4: اهداف مشترک توسعه پایدار و ارتقاء اسکان غیررسمی 33

شکل شماره 5: دلایل شکل گیری اسکان غیررسمی      42

شکل شماره 6: ویژگی های سکونتگاه های غیررسمی   48

شکل شماره 7: دیدگاههای علت گرا     51

شکل شماره 8: دیدگاههای راه حل گرا  55

شکل شماره 9: ساختار کلی یک سامانه ظرفیت سازی   67

شکل شماره 10: عناصر اصلی در فرآیند ظرفیت سازی         68

شکل شماره 11: فرآیند اجرایی شدن سیاست توانمندسازی        72

شکل شماره 12: مبدأ مهاجرت ساکنین محلات سورو و چاهستانیها به ترتیب اولویت     140

فهرست نمودارها

نمودار شماره 1: قدمت و عمر بنا در محلات سورو و چاهستانیها         104

نمودار شماره2: مقایسه جمعیت محلات سورو و چاهستانیها با

شهر بندرعباس(سال 1385)    116

نمودار شماره3: مقایسه تراکم ناخالص جمعیتی محلات سورو و

چاهستانیها با شهر بندرعباس(سال 1385)       116

نمودار شماره4: مقایسه نرخ رشد جمعیت محلات سورو و چاهستانیها

با شهر بندرعباس(سال89-1385)       116

نمودار شماره 5: روند تغییرات بعد خانوار در محلات سورو و چاهستانیها طی

سالهای89-1385       118

نموار شماره6: مقایسه تعداد جمعیت فعال و غیرفعال در محلات سورو و

چاهستانیها با شهر بندرعباس    119

نمودار شماره 7: ترکیب جمعیت فعال و غیرفعال محلات سورو و چاهستانیها

و شهر بندرعباس       120

نمودار شماره 8 : درصد کیفیت ابنیه در محلات مورد مطالعه    131

نمودار شماره9: درصد ميزان بهره مندی ازتأسيسات زيربنايي واحدهای مسکونی

در محلات مورد مطالعه 132

نمودار شماره 10: درصد کیفیت روشنایی محله از دید ساکنین   133

نمودار شماره 11: ترکیب سنی و جنسی پاسخگویان     134

نمودار شماره 12: درصد میزان تحصیلات پاسخگویان  135

نمودار شماره 13: میزان بومی و غیربومی بودن ساکنین محله   136

نمودار شماره 14: مبدأ مهاجرت ساکنین غیربومی        138

نمودار شماره15: علت مهاجرت ساکنین غیربومی به شهر بندرعباس    142

نمودار شماره 16: علت انتخاب محله برای سکونت از دید ساکنین       143

نمودار شماره 17: درصد سابقه سکونت در محله         145

نمودار شماره 18: درصد میزان صمیمیت ساکنین محله با یکدیگر        147

نمودار شماره 19: درصد سابقه مشارکت ساکنین         150

نمودار شماره 20: درصد میزان مشارکت        151

نمودار شماره 21: درصد نوع مشارکت ساکنین 152

نمودارشماره 22: درصد حداکثر ساعت رفت و آمد در شب      154

نمودارشماره 23: نوع جرایم موجود در محلات مورد مطالعه    155

نمودارشماره 24: درصد میزان امنیت اجتماعی در محله از دید ساکنین  156

نمودارشماره 25: وضعیت اشتغال ساکنین        158

نمودارشماره 26: میزان درآمد ماهیانه   161

نمودارشماره 27: درصد نوع مالکیت   162

نمودارشماره 28: درصد رسمی یا غیررسمی مالکیت    163

نمودارشماره 29: درصد میزان استفاده از امکانات دولتی یا خصوصی  164

نمودارشماره 30: درصد میزان خدمات رسانی شهرداری و دیگر

دستگاههای دولتی به محله       166

نمودارشماره 31: نقش دستگاههای دولتی مسئول خدمات رسانی

به محلات از دید ساکنین        167

فهرست تصاویر

تصویر شماره 1: شکل گیری محله چاهستانیها بر اساس توپوگرافی زمین        126

تصویر شماره 2: شکل گیری معابر و ساختمان های غیرهمسطح در محله چاهستانیها    127

تصویر شماره 3: یکنواختی در استفاده از مصالح در محله چاهستانیها   128

تصویر شماره 4: تنوع مصالح بکار رفته در محله سورو         130

تصویر شماره 5: فعالیت های مزاحم و غیررسمی در محله چاهستانیها   159

تصویر شماره 6: فعالیت های مرتبط با محیط در محله سورو    160

تصویر شماره 7: فضاهای خالي بلااستفاده در محله سورو، مکانی برای تجمع زباله      172

تصویر شماره 8: کیفیت نامناسب معابر در محله سورو  172

تصویر شماره 9: کیفیت نامناسب و کم عرض بودن معابر در محله چاهستانیها   174

تصویر شماره 10: نبودن سیستم جمع آوری فاضلاب در محله چاهستانیها        175

تصویر شماره 11: فضاهای خالي بلااستفاده در محله چاهستانیها، مکانی برای تجمع زباله        175

فهرست نقشه ها

نقشه شماره 1: محدوده محلات غیر رسمی شهر بندر عباس      89

نقشه شماره 2: موقعیت محله سورو در شهر بندر عباس 96

نقشه شماره 3: موقعیت محله چاهستانیها در شهر بندر عباس     98

نقشه شماره 4: ساختار کلی محله سورو 101

نقشه شماره 5: ساختار کلی محله چاهستانیها     102

نقشه شماره 6: نوع دسترسی های محله سورو   106

نقشه شماره 7: نوع دسترسی های محله چاهستانیها       107

نقشه شماره 8: کاربری وضع موجود محله سورو         112

نقشه شماره 9: کاربری وضع موجود محله چاهستانیها   113

راهنمای خرید و دانلود فایل

برای پرداخت، از کلیه کارتهای عضو شتاب میتوانید استفاده نمائید.

بعد از پرداخت آنلاین لینک دانلود فعال و نمایش داده میشود ، همچنین یک نسخه از فایل همان لحظه به ایمیل شما ارسال میگردد.

در صورت بروز  هر مشکلی،میتوانید از طریق تماس با ما  پیغام بگذارید و یا در تلگرام با ما در تماس باشید، تا مشکل مورد بررسی قرار گیرد. دیجی لود متعهد میشود که هر طور شده فایل خریداری شده ، به دست شما خواهد رسید.

برای دانلود فابل روی دکمه خرید و دانلود  کلیک نمایید.