تحلیل روابط ساده و چندگانه بین هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با میزان مسئولیت پذیری دانشجویان دانشگاه کاشان

بسیاری از رشته های علوم انسانی بعلت تاثیر مستقیم در شکل گیری و پرورش جامعه به سمت اهداف والای تربیتی از اهمیت فوق العاده بالایی برخوردار هستند. یکی از این رشته های مهم علوم تربیتی میباشد. هرچه دانش آموختگان این رشته تحصیلی به مدارج بالاتری برسند و کمال گرایی در این رشته را تجربه کنند مطمئنا جامعه تربیتی و پرورشی کامل تری خواهیم داشت. چنانچه بسیاری از کشورهای پیشرفته این هدف را دنبال میکنند و بالاترین اهمیت را برای نظام تربیتی و پرورشی خود قائل هستند. سایت دیجی لود در ادامه معرفی سری پایان نامه های جدید مقطع ارشد به سراغ رشته مهم و تاثیر گذار علوم تربیتی رفته و در ادامه پایان نامه ای با عنوان تحلیل روابط ساده و چندگانه بین هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با میزان مسئولیت پذیری دانشجویان دانشگاه کاشان را در 167 صفحه با فرمت Word (قابل ویرایش) تقدیم مینماید.

چکیده پایان نامه تحلیل روابط ساده و چندگانه بین هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با میزان مسئولیت پذیری دانشجویان دانشگاه کاشان :

یکی از وظایف اساسی نظام آموزشی هر کشور، پرورش استعدادهای دانشجویان و آماده سازی آنان برای شرکت فعال در امور جامعه است. کمک به دانشجویان و هدایت آنان برای دستیابی به هدفهای مطلوب در زندگی، کسب مهارتهای فردی، اجتماعی، حرفهای و اخلاقی، لزوم آموزش مهارتهای هوش اخلاقی ، سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری را برای رسیدن به این اهداف آشکار میسازد. پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه بین هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با میزان مسئولیت پذیری دانشجویان دانشگاه کاشان انجام شده است. نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی94-1393 به تعداد 7132 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران، 257 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب گردید. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه هوش اخلاقی در قالب چهل گویه در سه مؤلفه ( راستگویی، بخشش و دلسوزی)، پرسشنامه سرمایه اجتماعی در قالب 24 سوال در چهار مؤلفه (مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، تعلق اجتماعی و اعتماد اجتماعی) و پرسشنامه مسئولیت پذیری در قالب 42 سوال در پنج مؤلفه (خودمدیریتی، امانت داری، وظیفه شناسی، سازمان یافتگی و پیشرفت گرایی) استفاده گردید. روایی محتوایی و سازه هر سه پرسشنامه مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه هوش اخلاقی 83/0، سرمایه اجتماعی 87/0 و مسئولیتپذیری 91/0 برآورد گردید.

تحلیل داده ها در سطح توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون تی، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون، مدل معادلات ساختاری و تحلیل مسیر) با استفاده از نرم افزار آماری SpSS و Amos انجام گرفت. یافته ها نشان داد که میانگین هر یک از مؤلفه های هوش اخلاقی، سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری از میانگین تئوریک (3) بیشتر است. بین هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با مسئولیت پذیری دانشجویان رابطه مثبت و معنادار وجود داشت. نتایج نشان میدهد تلاش جهت معرفی و شناسایی جایگاه هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی در رشد و پرورش مسئولیت پذیری دانشجویان و نقش آن در آینده زندگی تحصیلی و شغلی آنها دارای اهمیت قابل توجهی است.

کلمات کلیدی: هوش اخلاقی ، سرمایه اجتماعی، مسئولیت پذیری دانشجویان ، دانشگاه، دانشجو

اهمیت و ضرورت پژوهش

یکی از اهداف و وظایف مهم نظام آموزش عالی هر کشور، پرورش نیروی انسانی متخصص و کارآمد مورد نیاز جامعه است. دانشگاهها در دنیای پویا و پرمخاطره امروز برای این که بتوانند بقای خودشان را تحکیم بخشند، باید دانشجویان خود را ملزم به رعایت اصول اخلاقی و فراگیری هوش اخلاقی، ارتباطات میان اعضای یک سازمان و احساس مسئولیت پذیری اجتماعی نماید. چرا که رعایت آنها باعث دلگرمی دانشجویان و باتبع آن افزایش کیفیت و خدمات و در نهایت جلب رضایت اربابرجوع و تثبیت بقای دانشگاهها خواهد شد. بنابراین هرچه دانشجویان از هوش اخلاقی بالاتری برخوردار باشند، سرمایههای اجتماعی ارزشمندی برای دانشگاه ها هستند. بنابراین انتظار میرود افراد با هوش اخلاقی و مشارکت و احساس مسئولیت اجتماعی بالا کارهای درست را انجام داده و اعمال آنها پیوسته با ارزشها و عقایدشان هماهنگ بوده و عملکرد بالایی داشته باشند. با توجه به این که انتظار میرود انسانهای فرهیخته جامعه از دانشگاه برخاسته و در بطن دانشگاه پرورش یابد و همانگونه که یافته های پژوهشگران نیز نشان میدهد تصوّر بر این است که اساتید و کارکنان بتوانند تأثیر شدید بر توسعه ذهنی و اخلاقی و انسجام و احساس مسئولیتپذیری اجتماعی دانشجویان باشند و همچنین مسئولیتپذیری اجتماعی به این نکته اشاره دارد که از همه دانشجویان انتظار میرود به بهترین نحو از مهارتها و تجربه خود استفاده نموده و استانداردهای حرفه ای را رعایت نمایند لذا بررسی میزان برخورداری دانشجویان از توانمندیهای اخلاقی حائز اهمیت میباشد.

با توجه به روند رو به افزایش دانشگاهها و افراد تحصیلکرده از یک سو و مشکلات اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی جامعه از سوی دیگر، در طول سالهای گذشته مسأله هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی اهمیت ویژهای یافته است. این امر زمانی محقق میشود که هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی و میزان مسئولیتپذیری اجتماعی دانشجویان در قالب و ساختار برنامهریزی و آموزش در محیط دانشگاهها و مراکز آموزشی جایگاهی شایسته داشته باشد. در واقع یکی از عوامل پل ارتباطی میان دانشگاه و دانشجویان میتوان گفت اساتید و کارکنان میباشد.

از این رو انجام این تحقیق در دانشگاه و در دیگر محیطهای اجتماعی و فرهنگی ضروری به نظر می رسد زیرا فراگیری و به کارگیری مؤلفه های هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری در سازمانها، بخصوص سازمانهای آموزشی افراد را در دستیابی به اهداف آموزشی شان یاری می کند.

با توجه به مطالب مذکور می توان به این نکته تأکید کرد که تلاش در جهت معرفی و شناسایی جایگاه هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی و مسئولیتپذیری در رشد و پرورش شخصیت متعادل و متوازن افراد از جمله دانشجویان و نقش در بهبود ارتقاء عملکرد درسی و آموزشی آنها دارای اهمیت قابل توجهی است. این پژوهش در حکم برداشتن گام های اولیه جهت معرفی، اعتباربخشی و مشروعیت بخشیدن به نقش و اهمیت هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری در برنامه درسی و برنامه های فرهنگی آموزش عالی می باشد. از سوی دیگر با توجه به سابقه و پیشینه گرایشهای عاطفی، اخلاقی و معنوی جامعه ایران و نیز ظرفیت بالقوه عاطفی و اجتماعی موجود در این کشور که نوعاً در میان دانش آموزان و دانشجویان به عنوان آینده سازان این خطه نمود مییابد، لذا پژوهش حاضر درصدد است وضیعت هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با میزان مسئولیتپذیری اجتماعی دانشجویان در محیطهای دانشگاهی و آموزشی را مورد مطالعه قرار دهد. از این دیدگاه، نتایج و یافته های این پژوهش میتواند مورد استفاده و استناد سیاستگذران و برنامهریزان آموزش عالی در آینده قرار گیرد و همچنین از یافته های این تحقیق، مسئولین فرهنگی دانشگاه، مدیران و روسای دانشکده ها میتوانند در جهت بهبود برنامه های آموزشی و فرهنگی دانشگاه بهره ببرند.

فهرست مطالب

عنوان	صفحه
فصل اول : کلیات تحقیق …………………	1
مقدمه……………………………………………………………	2
1-1 بیان مسئله……………………………………………………	3
1-2 اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………..	9
1-3 اهداف تحقیق…………………………………………………	10
1-3-1 هدف کلی تحقیق…………………………………………….	10
1-3-2 اهداف جزئی………………………………………………..	10
1-4 فرضیات تحقیق………………………………………………	11
1-4-1 فرضیه اصلی………………………………………………..	11
1-4-2 فرضیه های فرعی…………………………………………….	11
5-1 تعریف متغیرها………………………………………………	12
1-5-1 تعاریف نظری………………………………………………..	12
1-5-2 تعاریف عملیاتی………………………………………………	13
فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق………………………………….	15
مقدمه……………………………………………………………	16
2-1 بخش اول: هوش اخلاقی………………………………………..	17
2-1-1 هوش………………………………………………………	17
2-1-2 انواع هوش….………………………………………………	18
2-1-3 تبیین مفهوم اخلاق…………………………………………..	21
2-1-4 هوش اخلاقی……………………………………………….	22
2-1-5 هوش اخلاقی بوربا……………………………………………	24
2-1-5-1 اصول هوش اخلاقی از دیدگاه بوربا……………………………..	24
2-1-5-2 اصول هوش اخلاقی از دیدگاه لنینک و کیل……………………..	26
2-1-6 فواید هوش اخلاقی…………………………………………..	26
2-2 بخش دوم: سرمایه اجتماعی……………………………………	27
2-2-1 سرمایه اجتماعی چیست……………………………………….	27
2-2-2 تاریخچه سرمایه اجتماعی………………………………………	28
2-2-3 اهمیت سرمایه اجتماعی……………………………………….	29
2-2-4 تئوری پردازان و تعریف آنان از سرمایه اجتماعی……………………	30
2-2-4-1سرمایه اجتماعی از دیدگاه پونتام(1995) ………………………	30
2-2-4-2 سرمایه اجتماعی از دیدگاه بوردیو(1990) ………………………	31
2-2-4-3 سرمایه اجتماعی از دیدگاه کلمن(1998)……………………….	31
2-2-5 تعریف مفهومی سرمایه اجتماعی…………………………………	32
2-2-6 ویژگی های مفهوم سرمایه در سرمایه اجتماعی ……………………	35
2-2-7 انواع سرمایه و رابطه آن با سرمایه اجتماعی ………………………..	35
2-2-8 سرمایه اجتماعی و سطوح تحلیل آن………………………………	37
2-2-9 ابعاد سرمایه اجتماعی…………………………………………	38
2-2-10 گونه های سرمایه اجتماعی …………………………………..	39
2-2-11 مزایای سرمایه اجتماعی………………………………………	40
2-2-12جنبه های منفی سرمایه اجتماعی……………………………….	41
2-2-13 عناصر و مؤلفه های سرمایه اجتماعی……………………………	42
2-2-13-1 اعتماد اجتماعی………………………………………….	43
2-2-13-2 انسجام اجتماعی………………………………………….	44
2-2-13-3 مشارکت اجتماعی………………………………………	45
2-2-13-4 تعلق اجتماعی……………………………………………	46
2-2-14 مقایسه سرمایه اجتماعی با دیگر سرمایه ها ………………………	48
2-2-15 آیا ارزش های دینی مهم ترین مؤلفه سرمایه اجتماعی است؟…………	49
2-3 بخش سوم: مسئولیت پذیری دانشجویان …………………………………..	50
2-3-1 تعریف مسئولیت پذیری ……………………………………….	50
2-3-2 تبیین مفهوم مسئولیت و مسئولیت پذیری………………………….	50
2-3-3 مسئولیت پذیری از منظر جامعه شناختی و روان شناختی……………..	55
2-3-3-1 هابرماس…………………………………………………	55
2-3-3-2 هومنز……………………………………………………	55
2-3-3-3 ویکرز……………………………………………………	55
2-3-3-4 آدلر و روانشناسی فردی……………………………………..	56
2-3-3-5 دیدگاه پرز گشتالت درمانی …………………………………	56
2-3-3-6 دیدگاه تحلیل تبادلی اریک برن………………………………	57
2-3-3-7 دیدگاه واقعیت درمانی گلاسر…………………………………	57
2-3-3-8 دیدگاه مراجع- محوری راجرز………………………………	57
2-3-3-9 دیدگاه وجود گرایان فرانکل…………………………………..	58
2-3-4 اهمیت و جایگاه مسئولیت پذیری از منظراسلام …………………….	58
2-3-5 مسئولیت پذیری اجتماعی …………………………………….	60
2-3-6 ابعاد و مؤلفه های مسئولیت پذیری اجتماعی……………………….	62
2-3-6-1 بعد شناختی………………………………………………	62
2-3-6-2 بعد عاطفی………………………………………………..	63
2-3-6-3 بعد عملکردی……………………………………………..	63
2-4 بخش چهارم: پیشینه تحقیق …………………………………..	64
2-4-1 تحقیقات داخلی………………………………………………	64
2-4-2 تحقیقات خارجی……………………………………………..	70
فصل سوم: روش تحقیق……………………………………………	75
مقدمه …………………………………………………………..	76
3-1- نوع تحقیق…………………………………………………………………	76
3-2 جامعه آماری………………………………………………………………………….	77
3-3 حجم نمونه ………………………………………………………..	77
3-4 روش نمونه گیری…………………………………………………….	78
3-5 روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………….	79
3-6 روایی پرسشنامه ………………………………………………	81
3-7 پایایی پرسشنامه …………………………………………….	83
3-8- شیوه تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………	84
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………	87
مقدمه …………………………………………………………..	88
4-1 یافته های توصیفی……………………………………………..	89
4-1-1 بررسی توصیفی گروه نمونه …………………………………….	89
4-1-2 تحلیل توصیفی پرسشنامه ها……………………………………	92
4-2 یافته های استنباطی ……………………………………………	100
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری……………………………………..	114
مقدمه …………………………………………………………..	115
5-1 خلاصه بحث …………………………………………………..	116
5-2 یافته های تحقیق………………………………………………	117
5-3 پیشنهادات کاربردی تحقیق………………………………………	124
5-4 پیشنهادات نظری……………………………………………….	125
5-5 محدودیت ها ………………………………………………….	126
منابع فارسی ……………………………………………………..	128
منابع لاتین……………………………………………………….	137

فهرست جدولها

عنوان	صفحه
جدول3-1 توزیع فراوانی جامعه آماری به تکفیک دانشکده…………………..	77
جدول3-2 توزیع فراوانی جامعه و حجم نمونه به تکفیک دانشکده…………….	78
جدول3-3 درجه بندی و نحوه ارزشگذاری گویه های پرسشنامه هوش اخلاقی….	80
جدول3-4 انطباق سوالات پرسشنامه هوش اخلاقی با هر یک از مؤلفه های پژوهش.	80
جدول3-5 درجه بندی و نحوه ارزشگذاری گویه های پرسشنامه سرمایه اجتماعی.	80
جدول3-6 انطباق سوالات پرسشنامه سرمایه اجتماعی با هر یک از مؤلفه های پژوهش………………….	80
جدول3-7 درجه بندی و نحوه ارزشگذاری گویه های پرسشنامه مسئولیت پذیری..	81
جدول3-8 انطباق سوالات پرسشنامه مسئولیت پذیری با هر یک از مؤلفه های پژوهش………………………………………………………….	81
جدول 3-9 تحلیل ساختاری متغیرها…………………………………..	82
جدول3-10 ضریب پایایی هر یک از مؤلفه های هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری…………………………………………………..	83
جدول 4-1 تحلیل توصیفی نمونه بر حسب جنسیت …………………….	89
جدول4-2 تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب رشته تحصیلی………………	90
جدول 4-3 تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب مقطع تحصیلی……………..	91
جدول 4-4 تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب دانشکده…………………..	92
جدول 4-5 تحليل توصيفي پرسشنامه هوش اخلاقی (مؤلفه راستگویی)………..	93
جدول 4-6 تحليل توصيفي پرسشنامه هوش اخلاقی (مؤلفه بخشش)………….	94
جدول 4-7 تحليل توصيفي پرسشنامه هوش اخلاقی (مؤلفه دلسوزی)…………	94
جدول4-8 تحلیل توصیفی پرسشنامه سرمایه اجتماعی (مؤلفه مشارکت اجتماعی)..	95
جدول4-9 تحلیل توصیفی پرسشنامه سرمایه اجتماعی (مؤلفه اعتماد اجتماعی )…	95
جدول4-10 تحلیل توصیفی پرسشنامه سرمایه اجتماعی (مؤلفه تعلق اجتماعی )…	96
جدول4-11 تحلیل توصیفی پرسشنامه سرمایه اجتماعی (مؤلفه انسجام اجتماعی ).	96
جدول4-12 تحلیل توصیفی پرسشنامه مسئولیت پذیری (مؤلفه خودمدیریتی)….	97
جدول4-13 تحلیل توصیفی پرسشنامه مسئولیت پذیری (مؤلفه امانت داری )…..	97
جدول4-14 تحلیل توصیفی پرسشنامه مسئولیت پذیری (مؤلفه وظیفه شناسی)…	98
جدول4-15 تحلیل توصیفی پرسشنامه مسئولیت پذیری (مؤلفه سازمان یافتگی )…	98
جدول4-16 تحلیل توصیفی پرسشنامه مسئولیت پذیری (مؤلفه پیشرفت گرایی )..	99
جدول 4-17 توزیع نرمال متغیرها……………………………………..	100
جدول 4-18 توزیع نرمال متغیرها……………………………………..	101
جدول 4-19 توزیع نرمال متغیرها……………………………………..	102
جدول 4-20 مقایسه میانگین هوش اخلاقی دانشجویان	103
جدول 4-21 مقایسه میانگین سرمایه اجتماعی دانشجویان	103
جدول 4-22 مقایسه میانگین مسئولیت پذیری دانشجویان	104
جدول 4-23 ضریب همبستگی بین مولفه های هوش اخلاقی با مسئولیت پذیری…	104
جدول 4-24 ضرایب رگرسیون هر یک ازمولفه های هوش اخلاقی……………	105
جدول 4-25 ضریب همبستگی بین مولفه های سرمایه اجتماعی با مسئولیت پذیری	105
جدول 4-26 ضرایب رگرسیون هر یک ازمولفه های سرمایه اجتماعی………….	106
جدول 4-27 تحليل مسير متغيرها……………………………………	107
جدول 4-28 مقایسه هوش اخلاقی دانشجویان بر حسب جنسیت……………	107
جدول4-29 مقایسه هوش اخلاقی دانشجویان برحسب رشته تحصیلی…………	107
جدول 4-30 مقایسه هوش اخلاقی دانشجویان بر حسب مقطع تحصیلی……….	108
جدول 4-31 مقایسه هوش اخلاقی دانشجویان بر حسب دانشکده…………….	108
جدول 4-32 مقایسه سرمایه اجتماعی دانشجویان بر حسب جنسیت………….	109
جدول4-33 مقایسه سرمایه اجتماعی دانشجویان برحسب رشته تحصیلی………	109
جدول 4-34 مقایسه سرمایه اجتماعی دانشجویان بر حسب مقطع تحصیلی…….	109
جدول 4-35 سرمایه اجتماعی دانشجویان بر حسب دانشکده………………..	110
جدول 4-36 مقایسه مسئولیت پذیری دانشجویان بر حسب جنسیت………….	110
جدول4-37 مقایسه مسئولیت پذیری دانشجویان برحسب رشته تحصیلی……….	111
جدول 4-38 آزمون تعقیبی جهت مقایسه مسئولیت پذیری برحسب رشته تحصیلی	111
جدول 4-39 مقایسه مسئولیت پذیری دانشجویان بر حسب مقطع تحصیلی…….	112
جدول 4-40 مقایسه مسئولیت پذیری دانشجویان بر حسب دانشکده………….	112
جدول 4-41 آزمون تعقیبی جهت مقایسه مسئولیت پذیری برحسب دانشکده…..	113

فهرست نمودارها

عنوان	صفحه
1-1 مدل مفهومی تحقیق…………………………………………….	8
نمودار 4-1 تحلیل توصیفی نمونه بر حسب جنسیت………………………..	89
نمودار 4-2 تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب رشته تحصیلی………………	90
نمودار 4-3 تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب مقطع تحصیلی.……………..	91
نمودار 4-4 تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب دانشکده……………………	92
نمودار 4-17 توزیع نرمال متغیرهای هوش اخلاقی ………………………..	100
نمودار 4-18 توزیع نرمال متغیرهای سرمایه اجتماعی………………………	101
نمودار 4-19 توزیع نرمال متغیرهای هوش اخلاقی…………………………	102